یزید بن معاویه
دومین خلیفه اموی (۲۶–۶۴ ه.ق) / From Wikipedia, the free encyclopedia
یزید بن معاویه بن ابیسفیان (عربی: يَزيد بن مُعاوية بن أبي سُفيان بن حَرب بن أُميَّة بن عَبدِ شَمْس بن عَبدِ مَنَاف القُرشيُّ؛ حدود ۶۴۶ – ۱۱ نوامبر ۶۸۳) دومین خلیفه از خلافت اموی بود که او از آوریل ۶۸۰ تا زمان مرگش در نوامبر ۶۸۳ حکومت کرد. یزید نخستین کسی در تاریخ اسلام بود که بهصورت موروثی خلیفه شد، و خلافتش بهخاطر مرگ حسین بن علی، نوه محمد، پیامبر اسلام، و آغاز بحرانی با نام فتنه دوم شناخته میشود.
یزید بن معاویه | |||||
---|---|---|---|---|---|
دومین خلیفه خلافت اموی | |||||
خلافت | آوریل ۶۸۰ – نوامبر ۶۸۳ م. | ||||
پیشین | معاویه یکم | ||||
جانشین | معاویه دوم | ||||
زاده | ح. ۶۴۶ م. | ||||
درگذشته | ۱۱ نوامبر ۶۸۳ م. حوارین، سوریه | ||||
همسر(ان) |
| ||||
فرزند(ان) | |||||
| |||||
دودمان | امویان | ||||
پدر | معاویة بن ابیسفیان | ||||
مادر | ميسون بنت بحدل |
معاویه در ۵۶ هجری او را به عنوان خلیفه بعدی معرفی کرد که با مخالفتِ چندین مسلمان صاحبنام از حجاز مواجه شد؛ در همین رابطه، پس از مرگ معاویه در ۶۰ هجری، حسین ابن علی و عبدالله ابن زبیر او را به عنوان خلیفه به رسمیت نشناختند و برای مناسک حج، عزم ورود به حرم مکه کردند. سپس حسین برای آغاز مخالفت و قیام علیه یزید راه کوفه را در پیش گرفت که در مسیر بههمراه همراهان کمتعدادش توسط سپاهیان خلیفه در نبرد کربلا کشته شد. قتل حسین به بروز انزجار در حجاز منجر شد و ابن زبیر علم مخالفت با یزید را در حجاز برافراشت و مردمان بسیاری از مکه و مدینه به حمایت از او برخاستند. یزید ابتدا تلاش کرد با توسل به دیپلماسی، اعتماد ابن زبیر و حجازیان را کسب کند اما ناموفق بود؛ پس سپاهی را برای سرکوب شورش راهی حجاز کرد. سربازان اموی در نبرد حره اهالی مدینه را شکست دادند و سه روز شهر را غارت کردند. سپس سپاه خلیفه به سمت مکه به راه افتاد و شهر را محاصره کرد. این محاصره چند هفته طول کشید، اما با مرگ یزید محاصره پایان یافت. یزید بن معاویه در سال ۶۴ هجری درگذشت و با مرگ او، خلافت اسلامی درگیر جنگ داخلی شد.
یزید از نظر بسیاری از مسلمانان به دلیل خلافت موروثی، کشته شدن حسین ابن علی و حمله به مدینه حاکمی ستمگر و نامشروع شناخته میشود. برخی مورخان معاصر نظیر یولیوس ولهاوزن و برنارد لوئیس نگاه معتدلتری به او دارند و او را فرمانروایی توانا میدانند که نسبت به پدرش به موفقیتهای کمتری دست یافت.
به عقیدهٔ وولکر پاپ، اسلامشناس، روایت منابع اسلامی از خلافت معاویه، فرزندش یزید و نوهاش معاویه بن یزید مبنای تاریخی ندارد، بلکه با تکیه بر مضمون «پدر ناعادل–پسر ظالم–نوهٔ ضعیف» که توصیف کتاب مقدس از سلطنت داوود (پدر)، سلیمان (پسر) و رحبعام (نوه) است، ساخته شده تا دخالت خدا در امور را نشان دهد.[1]