![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Brooklyn_Museum_-_Battle_of_Karbala_-_Abbas_Al-Musavi_-_cropped.jpg/640px-Brooklyn_Museum_-_Battle_of_Karbala_-_Abbas_Al-Musavi_-_cropped.jpg&w=640&q=50)
نبرد کربلا
نبرد حسین بن علی و یارانش با لشکر یزید بن معاویه (۶۱ ه.ق) / From Wikipedia, the free encyclopedia
نبرد کربلا (عربی: مَعْرَكَة كَرْبَلَاء) در تاریخ دهم ماه محرم سال ۶۱ هجری قمری(تاریخ میلادی : برابر ۱۳ اکتبر ۶۸۰ میلادی ، تاریخ شمسی : برابر ۲۱ مهر ۵۹) معروف به روز عاشورا اتفاق افتاد. این نبرد میان حسین بن علی(نوه محمد پیامبر اسلام) و سپاه کمتعداد او(۷۲ نفر) با سپاه اعزامی از سوی یزید بن معاویه، حاکم اموی ، در نزدیکی محلی به نام کربلا درگرفت. در این نبرد سپاه کوچک حسین بن علی در برابر سپاه امویان شکست خورد و وی به همراه اغلب مردان همراهش کشته و خانوادهاش اسیر شدند.
نبرد کربلا | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از فتنه دوم | |||||||
![]() نبرد کربلا اثر عباس الموسوی در موزه بروکلین | |||||||
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
خلافت اموی | حسین بن علی و یارانش | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
عبیدالله بن زیاد عمر بن سعد شمر بن ذی الجوشن عمرو بن حجاج زبیدی شبث بن ربعی سنان بن انس نخعی خولی بن یزید اصبحی حرمله بن کاهل اسدی |
حسین بن علی † عباس بن علی † حبیب بن مظاهر † زهیر بن قین † حر بن یزید ریاحی † مسلم بن عوسجه † | ||||||
قوا | |||||||
۳۰٫۰۰۰ ~ ۸٫۰۰۰ | ۷۲ | ||||||
تلفات و خسارات | |||||||
نامشخص | ۱۸۰ تا ۷۰ |
حسین بن علی حکومت و زمامداری یزید بن معاویه را غیرشرعی و غیرقانونی میدانست که برخلاف سنت مسلمانان و پیمان صلح حسن مجتبی و معاویة بن ابیسفیان به شکلی موروثی به یزید رسیده بود. حسین حکومت اموی را ظالم و گمراه میدانست و اعلام کرد که برای اصلاح امور امت اسلام قیام کرده است. در مقابل یزید بن معاویه، حسین را برای بیعت تحت فشار قرار داد و چون او حاضر به بیعت نبود، به جنگ برخاست. حسین بن علی، پس از آنکه در مدینه تهدید شد به مکه رفت. سپس با دریافت نامههای بیعت هوادارنش از شهر کوفه، همراه با خانواده اش عازم آنجا گشت. شیعیان معتقدند که دوازده هزار نامه برای حسین فرستاده شد و او را به عراق دعوت کردند.[1] سر انجام حسین بن علی نماینده خود مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد تا از اوضاع آگاه شود. پس از ورود مسلم بن عقیل به کوفه، مردم با او به نیکی رفتار و با او بیعت کردند. مسلم نیز به حسین نامه نوشت و از او خواست که به سمت کوفه بیاید. کمی بعد یزید بن معاویه با نوشتن نامه ای از عبیدالله بن زیاد خواست که به کوفه برود مسلم بن عقیل را پس از دستگیری، کشته و یا تبعید نماید.[2] عبیدالله بن زیاد پس از ورود به کوفه، با ایجاد رعب و وحشت یاران مسلم بن عقیل را متفرق ساخت و مسلم تنها ماند. در انتهای روز تعداد یاران و لشکریان فراوان مسلم به سی نفر رسید و کمی پس از نماز مغرب، همه او را تنها گذاشتند.[3] در نهایت به فرمان عبیدالله بن زیاد، مسلم از بلندی به پایین انداخته شده و کشته شد. به دلیل آنکه مسلم نتوانست درباره اوضاع شهر و خیانت یاران به حسین اطلاع دهد، حسین بن علی به مسیر خود به سمت کوفه ادامه داد. در این زمان یزید از عبیدالله بن زیاد خواست که نگهبانان و دیده بانان را در مسیر حسین قرار دهد و پیروان او یا افراد مشکوک را بکشد و یا زندانی کند.[4] حسین در مسیر حرکت از مکه به کوفه در مواجهه با پیشقراولان سپاه کوفه، تغییر مسیر داد و در ۲ محرم به کربلا رسید. در این هنگام حسین در نامه ای به مردم کوفه چنین نوشت: «شما می دانید که رسول خدا (محمد) فرمود: هرکس سلطان ستمگری را ببیند که حرام خدا را حلال نماید و پیمان خود را شکسته و با سنت من مخالفت کند و در میان بندگان خدا با ظلم و ستم رفتار نماید، و [آن شخص] با گفتار و کردارش [به آن سلطان ظالم] اعتراض نکند، سزاوار است تا خدای متعال هر عذابی را که بر آن سلطان بیدادگر مقرر می کند، برای او نیز مقرر دارد.»[5] در نهایت، عمر بن سعد با ۴٫۰۰۰ نفر در کربلا اردو زد. در ۷ محرم آب را بر حسین بن علی و همراهانش بستند و در ۹ محرم، شمر با نامهای از طرف عبیدالله بن زیاد، حاکم کوفه، وارد کربلا شد. او در این نامه به عمر بن سعد دستور داده بود با حسین بن علی بجنگد و او را بکشد و اگر این کار از دست او برنمیآید، فرماندهی را به شمر واگذارد. در ۱۰ محرم سپاهیان حسین بن علی و عمر سعد در مقابل هم قرار گرفتند. به روایت ابومخنف تعداد سپاه حسین ۳۲ سواره و ۴۰ پیاده و به روایت محمد باقر، نوه حسین، چهل و پنج سوار و صد نفر پیاده بود. در مقابل او، سپاه عمر بن سعد با جمعیت چند هزار نفری قرار داشت. پس از جنگ حسین و یارانش کشته شده و سر آنان بریده شد که برخی از آنان از صحابه محمد بودند. از اعضای خانواده حسین افرادی از جمله علی اکبر (بزرگترین پسر حسین که یک جوان بود)، قاسم بن حسن (نوجوانی که برادر زاده حسین بود)، عبدالله بن حسن (کودکی که برادر زاده حسین بود) و... کشته شدند. هچنین عباس بن علی (برادر ناتنی حسین و پسر علی بن ابیطالب) برای تهیه آب برای کودکان تشنه به نبرد رفت و پس از قطع شدن دست هایش کشته و علی اصغر (نوزاد شیرخوار حسین) به دلیل برخورد تیر با گلویش کشته شد. پس از جان باختن حسین، سپاه عمر بن سعد بر پیکر حسین اسب تاختند و خیمهها را تاراج کرده و آتش زدند. پس از رویداد کربلا تعدادی از زنان و کودکان وابسته به سپاه حسین بن علی از جمله علی بن الحسین (زین العابدین)، زینب (خواهر حسین)، سکینه و رقیه (دختران حسین) اسیر و زندانی شدند و به کوفه و شام، محل زمامداری یزید بن معاویه فرستاده شدند. در آنجا، آنها را با گذراندن از بازار و مکانهای شلوغ دمشق مورد اهانت قرار دادند.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%D9%8A_%D8%B8%D9%87%D8%B1_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7.jpg/320px-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%D9%8A_%D8%B8%D9%87%D8%B1_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7.jpg)
هر چند به لحاظ نظامی ابعاد این نبرد بزرگ نبوده است اما اثر اعتقادی و سیاسی بزرگی به خصوص در مکتب شیعه داشته است. این نبرد، سرآغاز دومین جنگ داخلی میان مسلمانان بود. در بلندمدت، این رویداد از یک سو سبب تضعیف مشروعیت سیاسی حکومت بنی امیه شد، بهطوریکه پس از آن قیامهای فراوانی با شعار خونخواهی حسین(به عربی: یا لثارات الحسین) بر ضد آن حکومت رخ داد و در نهایت زمینهساز سقوط آن شد. از سوی دیگر، نقشی چشمگیر بر شکلگیری هویت اجتماعی و اعتقادی شیعیان طی سدههای بعد تا به امروز داشته است. این درگیری هر ساله و به تناوب با برگزاری یادمانها و عزاداریها روایت و حکایت میشود. از دیدگاه مسلمانان، کشته شدگان در نبرد کربلا شهید تلقی میگردند. پس از این نبرد حسین بن علی ملقب به لقب سیدالشهداء (سرور و آقای همه شهیدان) گردید. هر ساله شیعیان، علویان و شماری از اهلسنت و مذاهب دیگر از جمله زرتشتیان ۱۰ روز نخست ماه محرم هر سال با برگزاری مراسمهای سوگواری از آن واقعه یاد میکنند. عزاداریها با رسیدن روز دهم (عاشورا) به اوج خود میرسد. شیعیان حسین را به عنوان فرزند و محبوب محمد می شناسند و معتقد هستند فداکاری حسین بن علی و رسالت نبرد کربلا به فرمان الهی بوده است و این رخداد تاریخی را لازمه بیدار شدن و آگاه شدن امت اسلامی از غصب خلافت مسلمین به وسیله یزید میدانند.