نواخت
From Wikipedia, the free encyclopedia
نواخت (به انگلیسی: Tone) به استفاده از زیر و بم در زبان برای تشخیص معنای واژه یا دستور، یعنی برای تشخیص یا تصریف کلمات گفته میشود.[1] همهی زبانها برای بیان عواطف و سایر اطلاعات پیرامون زبان از زیر و بم واژگان استفاده میکنند و تأکید، تضاد و دیگر ویژگیهای اینچنینی را در آنچه آهنگ نامیده میشود، ارائه میدهند؛ اما همه از نواخت شیبه به همخوانها و واکهها برای تشخیص واژگان یا صرف آنها استفاده نمیکنند. به زبانهای اینچنینی زبانهای نواختبر گفته میشود. زبانهای نواختبر در شرق و جنوب شرقی آسیا، اقیانوس آرام، آفریقا و آمریکا متداول هستند. حتی میتوان گفت هفتاد درصد از زبانهای جهان نواختبر هستند.
زبان فارسی زبانی نواختبر نیست اما در آن ویژگی نواختبری به گونهای محدود بهکار میرود. یک نمونه مشهود از خاصیت نواختبری واژگان در فارسی واژهٔ «گویا» است که بسته به نحوه ادای آن میتوان معنیهای «روان و سلیس» یا «انگار» را برداشت کرد. زبان چینی از مشهورترین زبانهای نواختبر است. در دیگر زبانهای شرق آسیا همچون تایلندی، ویتنامی و بیشتر زبانهای جنوب صحرای آفریقا همچون هوسه، ویژگی نواختبر واژگانی یا دستوری به صورت گسترده بهکار میرود.