محمد فضولی
شاعر آذربایجانی / From Wikipedia, the free encyclopedia
محمد بن سلیمان (۱۴۸۳–۱۵۵۶) متخلص به فضولی، شاعر سدهٔ شانزدهم بود که آثاری را به زبان مادریاش آذربایجانی و نیز فارسی و عربی سرود. او یکی از بزرگترین شاعران ادبیات ترکی و چهرهای قابل توجه هم در ادبیات آذربایجانی و هم در ادبیات عثمانی دانسته میشود. آثار فضولی از سدهٔ شانزدهم تا نوزدهم در سرتاسر چشمانداز فرهنگی ترک بسیار شناخته شد و مورد تحسین قرار گرفت، تا جایی که شهرت او به آسیای مرکزی و هند نیز رسید.[1][2][3][4]
محمد فضولی | |
---|---|
زاده | محمد بن سلیمان ۱۴۸۳ |
درگذشته | ۱۵۵۶ (۷۲−۷۳ سال) |
آرامگاه | کربلا |
پیشه | شاعر |
زبان(ها) | |
کار(های) برجسته | لیلی و مجنون |
فرزند(ان) | فضلی |
فضولی در عراق امروزی به دنیا آمد و در کودکی ادبیات، ریاضیات، نجوم و زبان را فرا گرفت. در طول زندگی، وطن او میان دولتهای آققویونلو، ایران صفوی و امپراتوری عثمانی دست به دست میشد. او برای مقامات هر سه امپراتوری شعر سرود و نخستین شعر شناختهشدهٔ خود را برای سلطان الوند از آققویونلو سرودهاست. فضولی بیشتر شعرهای خود را در زمان حکومت عثمانیها بر عراق سرود؛ به همین دلیل است که گاهی او را شاعر اهل عثمانی نیز مینامند. او در طول زندگیاش چند پشتیبان داشت، اما هرگز کسی را پیدا نکرد که او را کاملاً خشنود کند — همانطور که خودش نوشت — و تمایل او برای پیوستن به دربارِ سلطنتی هرگز محقق نشد. با وجود دلبستگی به دیدن مکانهایی مانند تبریز، آناتولی و هند امروزی، او هرگز به خارج از عراق رهسپار نشد. فضولی در سال ۱۵۵۶ بر اثر طاعون درگذشت و در کربلا دفن شد.
فضولی بابت آثار آذربایجانیاش — بهویژه غزلها و شعر غنایی لیلی و مجنون که تفسیری از داستان خاورمیانهای به همین نام است — بیشتر شناخته شدهاست. او همچنین دیوانهایی را به زبانهای آذربایجانی، فارسی و شاید عربی نوشت. سبک او با «بیان شدید احساسها»[5] به شیوه متمایز و بهکار بردن استعارههای عرفانی و نمادها، توصیف شدهاست. در شعرسرایی او تأثیراتی از شاعران پارسیگو مانند نظامی گنجوی، جامی و حافظ و نیز شاعران آذربایجانی مانند حبیبی و عمادالدین نسیمی دیده میشود.
فضولی در توسعهٔ زبان آذربایجانی نقش ایفا کرد و از نوشتههایش بهعنوان تعالیبخش شعر و زبان آذربایجانی یاد شدهاست.[6] آثار او را آشتیساز شیوههای ادبی آذربایجانی، فارسی و عربی و نیز عقاید شیعه و سنی میدانند.[7] او همچنان شاعر محبوبی در آذربایجان، ترکیه، ایران و عراق بهشمار میرود.