کربلا

برای دیگر کاربردها، کربلا (ابهام‌زدایی) را ببینید.

کَربَلا (به عربی: کربلاء) مرکز استان کربلا در عراق است. این شهر از جهت شرق در فاصله ۱۶ کیلومتری رود فرات و از جهت غرب در فاصله ۹ کیلومتری دریاچه رزازه قرار دارد. کربلا در ۸۵ کیلومتری جنوب غربی بغداد واقع شده‌است و جمعیت آن ۱٫۲۱۸٫۷۳۲ نفر برآورد شده‌است. شهر کربلا از این جهت که محل نبرد کربلا (۶۸۰ میلادی) در آن رخ داده‌است و آرامگاه حسین بن علی و عباس بن علی در آن جای دارد، معروف است. سالانه میلیون‌ها شیعه از این شهر دیدن می‌کنند که از نظر تعداد با زائران مکه و مشهد رقابت می‌کند.^{[2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][9][10][11][13]} سالانه تا سقف ۳۴ میلیون گردشگر مذهبی در روز عاشورا وارد کربلا می‌شوند. در روز اربعین حداکثر ۴۰ میلیون نفر از ۵۶ کشور مختلف از آرامگاه‌های مقدس شیعی زیارت می‌کنند که تعدا زیادی با پای پیاده وارد شهر کربلا می‌شوند.^[14]

کربلا کربلاء
شهر
نام‌های پیشین نینوا
نام مستعار:  کربلای معلی
کربلا موقعیت کربلا در عراق نمایش نقشه عراق کربلا کربلا (جهان عرب) نمایش نقشه جهان عرب کربلا کربلا (آسیا) نمایش نقشه آسیا
مختصات: ۳۲°۳۷′ شمالی ۴۴°۰۲′ شرقی
کشور	عراق
استان	کربلا
شهرستان	کربلا
حکومت
• قائم‌مقام	حسین المنکوشی
• شهردار	انمار الرفیعی
ارتفاع	۲۸ متر (۹۲ فوت)
جمعیت  (۲۰۱۴)
• شهری	۶۹۰۱۰۰ نفر[1]
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی ۳:۰۰+ (زمان استاندارد عربی)
کد منطقه	۴۰ ۰۹۶۴

خواهر شهرها

این شهر با شهرهای زیادی از جمله شهرکُرد و پیرانشهر در ایران، پیمان خواهرخواندگی دارد.^[15]

پیشینه

این شهر تا سال ۶۱ هجری قمری بیابان بزرگی بوده‌ است به نام‌های نینوا، غاضریه و طف. اما بعد از سال ۶۱ قمری و رویداد کربلا، به‌تدریج مورد توجه شیعیان و مسلمانان قرار گرفت و پس از ساخت گنبد و بارگاه برای کشته شدگان در کربلا توسط حکومت آل بویه به یکی از شهرهای مهم زیارتی عراق تبدیل شد.

نبرد کربلا در چهارشنبه ۱۰ اکتبر سال ۶۸۰ میلادی (۱۰ محرم سال ۶۱ هجری قمری) مطابق با ۲۱ مهرماه هجری خورشیدی در بیابان‌های خالی در مسیر کوفه رخ داده‌است. هم حسین بن علی و هم برادرش عباس بن علی توسط قبیله محلی بنی اسد در مکانی که بعدها به مشهد الحسین معروف شد به خاک سپرده شدند. جنگ خود در نتیجه خودداری حسین از درخواست یزید اول برای بیعت با خلافتش روی داد. حاکم کوفه، عبیدالله بن زیاد، سی هزار سوار را به سمت حسین روانه کرد. حسین سپاهی قابل توجه نداشت، او با خانواده و یاران اندکش همراه بود. قوای کوفی به فرماندهی عمر بن سعد دستور گرفتند که حسین و یارانش را از رسیدن به آب منع کنند تا حسین را وادار به بیعت کنند. در روز دهم محرم، حسین بن علی نماز صبح را خواند و سپاهیان خود را به همراه برادرش عباس به جنگ روانه کرد. در آن روز حسین به همراه ۷۲ تن از یارانش کشته شده شدند.

گزارشی از زیارت سلیمان بن صُرد در سال ۶۵ هجری قمری (۶۸۵ میلادی) وجود دارد. این شهر به عنوان آرامگاه و زیارتگاه حسین توسعه پیدا کرد و به عنوان یک شهر برای رفع نیازهای زائران گسترش یافت. شهر و مقبره‌ها توسط حاکمان بعدی مسلمان گسترش زیادی یافت و در مقاطعی توسط حاکمان مخالف شیعه تخریب شد. حرم نخستین به وسیله خلیفه عباسی المتوکل در سال ۸۵۰ میلادی ویران شد، اما در حدود سال ۹۷۹ میلادی به شکل امروزی بازسازی شد، قسمتی از حرم حسین بن علی در سال ۱۰۸۶ میلادی در اثر آتش‌سوزی ویران شد و دوباره بازسازی گردید.^[16]

در سال ۱۷۳۷، این شهر به عنوان مرکز اصلی علمی و دانش‌پژوهی شیعیان، جایگزین اصفهان در ایران شد.^[17] غارت کربلا توسط وهابی‌ها در ۲۱ آوریل ۱۸۰۲ (۱۲۱۶ هجری) در زمان حکومت عبدالعزیز بن محمد، دومین حاکم دولت اول سعودی، زمانی که ۱۲۰۰۰ مسلمان وهابی از نجد به شهر کربلا حمله کردند، رخ داد. این حمله مصادف با سالروز واقعه غدیر خم بود. این جنگ ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کشته برجای گذاشت و گنبد قبر حسین بن علی ویران شد.^[18][19][20].^{[21][21][22][23]}

ریشه‌شناسی نام

چندین نظریه دربارهٔ ریشه نام کربلا ارائه شده‌است. یاقوت حموی جغرافی‌دان مشهور ریشه آن را «کربله» که شکل مؤنث از واژه‌ای عربی به معنی «زمین نرم» است می‌داند؛ که اشاره به نوع پوشش خاکی پوک بسیار گسترده در جنوب عراق است. دیگر اینکه واژه کربلاء یک واژه آرامی است که نهایتاً از زبان اکدی وام گرفته شده و از ترکیب دو واژه «کوره» محل پخت آجر و «بابل» نام شهر باستانی مجاور آن ساخته شده‌است، که در بررسی‌های باستان‌شناسی نیز بقایای استخراج خاک رس و پخت آجر در زمان‌های بسیار کهن نیز به‌دست آمده‌است. نظریه دیگری بیان می‌کند واژه کربلا در آرامی כַרְבָלָא / ܟܪܒܠܐ [ krblh نهایتاً از واژه اکدی karballatu گرفته شده و اشاره به نوعی پوشش سر در زمان باستان و همچنین گل تاج خروس است که احتمالاً نوعی تاج قدیمی به شکل تاجِ خروس بوده‌است.^[24] کربلا از ثروتمندترین و مهم‌ترین شهرهای عراق است و منابع اصلی درآمد آن از زائرین اماکن مذهبی و کشاورزی و به ویژه محصول خرما است. این شهر از دو بخش قدیم یا بخش مذهبی و کربلای جدید تشکیل شده‌است. مدارس اسلامی و ساختمان‌های دولتی زیادی نیز در کربلا متمرکز شده‌اند.

حرم حسین بن علی که در برخی از منابع نیز آن را مسجدالحسین نامگذاری کرده‌اند، در مرکز بخش مذهبی شهر کربلا قرار دارد. در روز اربعین بسیاری از مسلمانان و شیعیان جهت زیارت این مکان به شهر کربلا می‌آیند. بسیاری از زائران مسن نیز به کربلا می‌آیند تا آخرین سال‌ها و روزهای زندگی خود را در این شهر سپری کنند.

به دلیل وجود حرم حسین بن علی و برادرش عباس بن علی در شهر کربلا، ۱۰۰ مسجد و ۲۳ مدرسه دینی در این شهر ساخته شده‌است.

نگارخانه

• 
  مسجد و آرامگاه عباس بن علی
• 
  حرم حسین بن علی در سال ۱۹۳۲ میلادی
• 
  حرم حسین بن علی در سال ۲۰۰۶ میلادی
• 
  عزاداری روز عاشورا در کربلا
• 
  میلیون‌ها شیعه پس از پیاده‌روی اربعین در حرم حسین بن علی گرد هم می‌آیند.

منابع

1. "Iraq: Governorates, Regions & Major Cities – Population Statistics in Maps and Charts".
2. "Karbala". Collins English Dictionary. HarperCollins. Retrieved 30 July 2019.
3. "Karbala". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. Archived from the original on 2020-03-22.
4. "Karbala". The American Heritage Dictionary of the English Language (5th ed.). Boston: هاوتن مفلین هارکورت. 2014. Retrieved 30 July 2019.
5. مریم-وبستر Karbalā'
6. "Iraq: Livelihoods at risk as level of Lake Razaza falls". IRIN News. 5 March 2008. Retrieved 25 November 2015.
7. Under Fire: Untold Stories from the Front Line of the Iraq War. Reuters Prentice Hall. January 2004. p. 15. ISBN 978-0-13-142397-8.
8. Aghaie, 2004, pp. 10–11.
9. Malise Ruthven (2006). Islam in the World. Oxford University Press. p. 180. ISBN 978-0-19-530503-6.
10. David Seddon (11 Jan 2013). Political and Economic Dictionary of the Middle East. Karbala (Kerbala): Routledge. ISBN 978-1-135-35561-6.
11. John Azumah; Dr. Kwame Bediako (Foreward) (26 May 2009). My Neighbour's Faith: Islam Explained for African Christians. Main Divisions and Movements Within Islam: Zondervan. ISBN 978-0-310-57462-0.
12. Paul Grieve (2006). A Brief Guide to Islam: History, Faith and Politics: The Complete Introduction. Carroll and Graf Publishers. p. 212. ISBN 978-0-7867-1804-7.
13. Paul Grieve (2006). A Brief Guide to Islam: History, Faith and Politics: the Complete Introduction. Carroll and Graf Publishers. p. 212. ISBN 978-0-7867-1804-7.
14. "Interactive Maps: Sunni & Shia: The Worlds of Islam". PBS. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved June 9, 2017.
15. «خواهرخواندگی شهرکرد و کربلا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۲۱.
16. al-Tabari, Muhammad ibn Jarir – History of the Prophets and Kings; Volume XIX The Caliphate of Yazid ibn Muawiyah, translated by I.K.A Howard, SUNY Press, 1991
17. Juan Cole, Sacred Space and Holy War, IB Tauris, 2007 p. 71–72
18. Staff writers. "The Saud Family and Wahhabi Islam, 1500–1818". www.au.af.mil. Archived from the original on 9 August 2016. Retrieved 8 August 2016.
19. Martin, Richard C., ed. (2003). Encyclopedia of Islam and the Muslim world ([Online-Ausg.] ed.). New York: Macmillan Reference USA. ISBN 0-02-865603-2. OCLC 52178942.
20. Litvak, Meir (2010). "KARBALA". Iranica Online.
21. Khatab, Sayed (2011). Understanding Islamic Fundamentalism: The Theological and Ideological Basis of Al-Qa'ida's Political Tactics (به انگلیسی). Oxford University Press. ISBN 978-977-416-499-6. Retrieved 11 August 2016.
22. Vassiliev, Alexei (September 2013). The History of Saudi Arabia (به انگلیسی). Saqi. ISBN 978-0-86356-779-7. Retrieved 9 August 2016.
23. Cole, Juan R.I. and Moojan Momen. 1986. "Mafia, Mob and Shiism in Iraq: The Rebellion of Ottoman Karbala 1824–1843." Past & Present. No 112: 112–143.
24. «Wayback Machine». web.archive.org. ۲۰۱۳-۱۰-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۲.

• معجم البلدان، ج ۴ صفحهٔ ۵۰۵
• مقتل الحسین، مقرم صفحهٔ ۲۳۴
• فرهنگ معین، مجمع البحرین ج ۴ صفحهٔ ۲۹
• مقتل الحسین موسوی
• عتبات عالیات عراق؛ دکتر اصغر قائدان

پیوند به بیرون

سفر به کربلا برای ایرانیان

• تصویر ماهواره‌ای