فلق
صد و سیزدهمین سورۀ قرآن با ۵ آیه / From Wikipedia, the free encyclopedia
فَلَق صد و سیزدهمین سورهٔ قرآن است که به نام «قُل اَعوذُ بِرَب اِلفَلَق» نیز شناخته میشود. این سوره به همراه سورهٔ ناس، به نام معوذتین شناخته میشود. تعداد آیات این سوره به اتفاق مفسران و منابع، پنج آیه است. محتوای سوره شامل دستور و توصیه به محمد، پیامبر اسلام، بهمنظور استعاذه به خدا برای در امان ماندن از سه شرِ شب، حسودان و ساحران میشود.
فلق سپیدهدم | |||||
---|---|---|---|---|---|
دستهبندی | مکی | ||||
نامهای دیگر | مُعَوِّذَتَیْن و مُشَقْشِقَتَان (به همراه ناس) | ||||
اطلاعات آماری | |||||
ترتیب در قرآن | ۲۰ | ||||
جزء | ۳۰ | ||||
حزب | ۱۲۰ | ||||
شمار آیهها | ۵ | ||||
شمار واژهها | ۲۷ | ||||
شمار حرفها | ۹۴ | ||||
متن سوره | |||||
|
|
||||
در مکی یا مدنی بودن سوره، اختلافاتی گزارش شدهاست. بیشتر منابع این سوره را مدنی دانستهاند و در مقابل گروهی سوره را مکی گزارش کردهاند. از این میان، جابر بن زید، عطا، عکرمه، ابنعباس و ابن عاشور، سوره را مکی گزارش کردهاند و در مقابل، ثعلبی، فخر رازی، ابنکثیر، طباطبایی و طبرسی، سوره را مدنی گزارش کردهاند. به گزارش معرفت، قرآن پژوه شیعه، این سوره بیستمین سوره نازل شده بر محمد است. در خصوص شأن نزول سوره، روایتهای مختلفی را گزارش کردهاند. سیوطی، مفسر اهل سنت در درالمنثور به ماجرای سِحر شدن پیامبر اسلام توسط لبید بن اعصم یهودی اشاره دارند. بر اساس این داستان، محمد، گروهی را برای یافتن طلسم که در چاهی انداخته شدهبود، فرستاد و پس از آن، سوره فلق نازل شد. روایات دیگری در منابع شیعه و سنی نزول این سوره را برای حفظ محمد از گزندها یا حفظ او از دشمنی از طایفه جن دانستهاند.
تفاسیر اسلامی در معنا کردن کلماتی از سوره، دچار اختلاف شدهاند از جمله کلمه «فلق» که به معنای صبح یا شکاف بسیار وسیع به کار برده شدهاست. به گزارش منابع مختلف، فلق نام یکی از چاهها، دربها، کوهها، درختها یا درهای از جهنم است که جهنمیان از عذاب و سختی آن، به دنبال پناهگاه هستند. کلمه «شر» در سوره، بیانگر هرگونه شر میباشد و اعم از موجودات زنده و غیر زنده خواهد بود. بنابر روایتی از ابنعباس، شیطان به جهت شر مطلق بودن، مصداق بارز کلمه شر در آیه «شر ما خلق» است. غاسق دیگر لغتی است که در سوره مورد اختلاف قرار گرفته و در این خصوص دو معنای شب و ظلمت و تاریکی مطرح شدهاست. از جمله اخلافات دیگری که در سوره مورد اشاره قرار گرفتهاست، روایاتی از ابن مسعود، صحابه محمد، است که بر اساس آن، دو سوره فلق و ناس، جزئی از قرآن نبودهاند و تنها از جانب جبرئیل برای محمد نازل شدهاند. اما اجماع نظر اصحاب و عالمان مسلمان آن است که این سوره جزو قرآن میباشد.
بر اساس روایات اسلامی، خواندن، نگهداری، حفظ و تعویذ دو سوره فلق و ناس (که به اختصار معوذتین خوانده میشوند) مورد تأکید پیامبر اسلام بودهاست و وی شخصاً، به قرائت و تعویذ این دو سوره، اهتمام داشتهاست. بر اساس این روایات، خواندن این دو سوره برای دفع ضررهای مختلف توصیه شدهاست. خواندن این دو سوره در نمازها، سبب قبول نماز و قرائت این دو سوره، اجری همچون ثواب قرائت تمام کتب آسمانی را دارد.