شیدای گراشی
شاعر و حکمران محلی لارستان / From Wikipedia, the free encyclopedia
محمدجعفرخان گراشی (۱۸ ذیحجهٔ ۱۲۹۶ ه.ق – ۱۴ رجب ۱۳۳۸ ه.ق) ملقب به مقتدرالممالک و متخلص به شیدا، شاعر فارسیزبانِ ایرانی بود. او در گراش به دنیا آمد و همانند پدر، پدربزرگ و عموهایش به حکومت لارستان و بنادر خلیج فارس رسید. محمدجعفرخان مدتی در شیراز به صورت تبعیدی زندگی میکرد. او در نهایت در یک جنگ محلی که در بلوک صحرای باغ به وقوع پیوست، کشته شد. جسد او ابتدا به گراش و پس از حدود چهار دهه به کربلا منتقل شده و دفن شد.
شیدای گراشی | |
---|---|
نام اصلی | محمدجعفرخان گراشی |
زاده | ۱۸ ذیحجهٔ ۱۲۹۶ ه.ق گراش، ایران |
محل زندگی | گراش |
درگذشته | ۱۴ رجب ۱۳۳۸ ه.ق (۴۱ سال) صحرای باغ، ایران |
آرامگاه | پشت حرم امام حسین، کربلا، عراق |
لقب | مقتدرالممالک |
تخلص | شیدا و جعفر |
پیشه | شاعر و مداح |
ملیت | ایرانی |
کتابها | دیوان شیدای گراشی |
تأثیرپذیرفته از | حافظ و سعدی |
همسر(ها) | بانو منور (دخترِ عمویش علیرضاخان) زنی از اهالی بیدشهر |
فرزند(ان) | محمدعلی نُزهَت انیس |
پدر و مادر | رستمخان گراشی زنی از اهالی اشکنان |
سلطنت | مرحلهٔ اول: ۱۳۲۷–۱۳۲۹ ه.ق مرحلهٔ دوم: ۱۳۳۲–۱۳۳۸ ه.ق |
پیشین | رستمخان |
جانشین | علیمحمدخان |
دودمان | دَهباشی |
او غالباً از تخلص «شیدا» و در مواردی از تخلص «جعفر» در اشعارش بهره بردهاست و در اکثر قالبهای کلاسیک شعر فارسی، دارای اثر است. او پیرو سبک عراقی بودهاست و بیشترین تأثیر را اشعار حافظ و سعدی بر او گذاشتهاند. با این حال، از سبک ادبی شاعران معاصرش همچون وصال شیرازی و صحبت لاری نیز متأثر است. قصیدههایی که شیدا در وصف پیامبر اسلام و امامان شیعه سرودهاست، از آثار موفق آیینی در سدهٔ اخیر بهشمار میرود. اشعار شیدای گراشی تا مدتها پس از او مفقود بود تا این که در لار بازشناخته شد و توسط نوهاش، احمد اقتداری، تصحیح شد و به چاپ رسید. کتاب دیوان شیدای گراشی شامل مقدمهای به قلم اقتداری و منتخبی از اشعار رستمخان، پدر شیدا، تحت عنوان باغستان است. نوحههای شیدای گراشی برای برخی از مردمان آذربایجان نیز آشناست و در عزاداریهای محرم آن را میخوانند.
برکهای که محمدجعفرخان در گراش ساختهاست، هماکنون در حاشیهٔ جادهٔ لار-گراش باقی است. همچنین، آثاری از قلعهٔ گراش که محل زندگی او در گراش بودهاست هم بر روی کوه کلات قابل مشاهده است. خانهٔ قهرمانخان، داماد محمدجعفرخان که او در آنجا به نوحهخوانی میپرداخت، هنوز هم کارکرد خود را برای میزبانی از دستههای عزاداری حفظ کردهاست.