شاه عباس دوم
هفتمین پادشاه صفوی (۱۶۴۲–۱۶۶۶) / From Wikipedia, the free encyclopedia
شاه عباس دوم (با نام تولد سلطان محمد میرزا؛ ۳۰ اوت ۱۶۳۲ – ۲۶ اکتبر ۱۶۶۶) هفتمین پادشاه ایران صفوی بود که از ۱۶۴۲ تا ۱۶۶۶ حکومت کرد. او بزرگترین پسر صفی و همسرش آنا است که مادرش چرکس بود. او تاجوتخت را در نه سالگی به ارث برد و برای حکومت مجبور شد با تکیه بر شورای سلطنتی به رهبری وزیر اعظم سابق پدرش، ساروتقی اعتمادالدوله حکومت را اداره کند. در ۱۶۴۵، او در پانزده سالگی توانست ساروتقی را از قدرت برکنار کند و پس از پاکسازی نظام دیوانسالاری، بر دربار خود اقتدار کرده و پادشاهی مطلقه خود را آغاز کرد.
شاه عباس دوم | |||||
---|---|---|---|---|---|
شاهنشاه ایران | |||||
هفتمین پادشاه صفوی | |||||
سلطنت | ۱۶۶۶ –۱۶۴۲ میلادی ۱۰۷۷ –۱۰۵۲ قمری | ||||
تاجگذاری | ۱۵ مه ۱۶۴۲ کاشان | ||||
پیشین | صفی یکم | ||||
جانشین | صفی دوم | ||||
زاده | ۳۰ اوت ۱۶۳۲ قزوین | ||||
درگذشته | ۲۶ اکتبر ۱۶۶۶ (۳۴ سال) دامغان | ||||
آرامگاه | |||||
همسر(ان) | ( فهرست را ببینید ) | ||||
فرزند(ان) | ( فهرست را ببینید) | ||||
| |||||
دودمان | صفوی | ||||
پدر | صفی یکم | ||||
مادر | آنا خانم | ||||
طغرا |
دوران سلطنت عباس دوم با صلح و پیشرفت همراه بود. او هدفمندانه از جنگ با امپراتوری عثمانی اجتناب کرد و روابطش با ازبکهای شرق دوستانه بود. او آوازه و اعتبارش را بهعنوان فرمانده نظامی با رهبری ارتش خود در طول جنگ با امپراتوری گورکانی افزایش داد و قندهار را بهطور موفقیتآمیزی دوباره به دست آورد. رستم خان به دستور او در سال ۱۶۴۸ به پادشاهی کارتلی حمله کرد و پادشاه شورشی تهمورث اول را به تبعید فرستاد. در سال ۱۶۵۱، تهمورث تلاش کرد تا تاج از دست رفتهاش را با حمایت روسیه تزاری پس بگیرد، اما روسها در یک درگیری کوتاه میان سالهای ۱۶۵۱ و ۱۶۵۳ بهدست ارتش عباس شکست خوردند؛ مهمترین رخداد این جنگ، تخریب قلعه روسیه در سمت ایرانی رود ترک بود. عباس همچنین شورشی به رهبری گرجیها را میان سالهای ۱۶۵۹ و ۱۶۶۰ سرکوب کرد که در آن واختانگ پنجم را به عنوان پادشاه کارتلی پذیرفت، اما رهبران شورشی را اعدام کردند.
عباس از اواسط سلطنتش به بعد دچار انحطاط مالی شد که تا پایان سلسلهٔ صفویه گریبانگیر قلمرو شد. او در سال ۱۶۵۴ به منظور افزایش درآمد، محمد بیگ را که اقتصاددان برجستهای بود منصوب کرد. اما او نتوانست بر رکود اقتصادی غلبه کند. کوشش محمد بیگ اغلب به خزانهداری آسیب وارد میکرد. او از کمپانی هند شرقی هلند رشوه میگرفت و اعضای خانوادهاش را در موقعیتهای مختلف منصوب میکرد. در سال ۱۶۶۱، میرزا محمدمهدی کرکی که مدیر ضعیف و ناتوانی بود، جایگزین محمد بیگ شد. او از کسب و کار شاه در کاخ محروم شده بود، تا جایی که از وجود سام میرزا یعنی شاه سلیمان آینده و شاه بعدی صفوی ایران بیخبر بود.
عباس دوم در سی و چهار سالگی درگذشت. مورخان مدرن او را آخرین پادشاه قدرتمند سلسلهٔ صفوی توصیف میکنند. او برای توجه مداوم به امور دولتی از پدر و جانشینانش متمایز بود. او بابت احساس عدالتش معروف است. مورخان و ناظران غربی اغلب او را بهعنوان پادشاهی بزرگوار و بردبار معرفی میکنند که بر حکومتی عاری از شورش و سفر نسبتاً امن حکومت میکند. برخی از مورخان او را به خاطر اعمال ظالمانهای مشابه پدرش و تغییر مذهب اجباری بر یهودیان ایرانی مورد انتقاد قرار دادهاند، اما بیشتر آنها به بردباری او نسبت به مسیحیان اشاره کردهاند. مفسران پس از سقوط سلسله صفویه در سال ۱۷۲۲، او را بهعنوان فرمانروایی مقتدر یاد میکنند که بهطور موقت افول دولت صفوی را معکوس کرد تا دورهای از شکوفایی، ثبات و صلح ایجاد کند که با مرگ او یکبار برای همیشه پایان یافت.