سنگک
نان سنتی ایرانیان / From Wikipedia, the free encyclopedia
سنگک نوعی نان است که روی بستری از سنگریزه یا ریگ در تنور مسطح پخته میشود. (سنگک: سنگ + ک (ک کوچک کننده:سنگ ریز و خرد). سابقه پخت نان سنگک به ایران بر میگردد این نوع نان تکامل یافته نان عشایری است که روی آتش و سنگ میپختند و به آن کماج میگفتند. در اوایل دوره پهلوی رایجترین نان ایران بود و این نان را میتوان نان ملی ایران نامید. نان سنگک پیشتر نان طبقه اشراف و نظامیان بودهاست در قدیم در بعضی شهرها، سنگکیها نانواییهای فصلی بودهاند بیشتر در زمستان و ماه رمضان پخت میکردهاند. در گذشته نان خشک تنوری ماندگارترین نان خانوار ایرانی بوده و چند ماه بیات نمیشدهاست. زنان در نیمه اول سال برای فصل سرما در مطبخ (آشپزخانه) در تنور نان میپختند و آن را با گرمای ملایم کاملاً خشک مینمودند.[1] شیخ بهایی از علما و دانشمندان قرن دهم هجری را باید مخترع نان سنگک و شکل تنور آن دانست. این اختراع به قدری با دقت و هوشیاری طراحی و عملی شده که پس از گذشت چند صد سال هنوز به همان صورت اولیه پخته می شود و نانی که از تنور سنگکی بهدست میآید، محبوبترین نان ایرانی است. شاه عباس برای رفاه حال لشگریان خود که غالباً در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند و لازم بود به هر شهری میرسند نانواهایی باشند که بتوانند به قدر مصرف سربازان نان تهیه نمایند و غذایی باشد که خورش نان قرار دهند، درصدد چاره برآمد و حل این مشکل را از «شیخ بهایی» که از دانشمندان مشهور ایران بود را خواستارشد.
نامهای جایگزین | نان سنگک | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
گونه | نان | ||||||
خاستگاه | ایران | ||||||
منطقه | ایران | ||||||
خوراک ملی وابسته | نان ملی ایران | ||||||
سازنده | ایران | ||||||
مواد اصلی | آرد، آب، خمیرمایه، کنجد، سنگ | ||||||
مواد معمول | سیاه دانه، گلرنگ، خشخاش (دارای منع مصرف) | ||||||
۲۶۰ کیلوکالری | |||||||
| |||||||
خوراکیهای مشابه | نان بربری | ||||||
چون در سفر لشکریان مجبور به تهیه آرد از شهرهای مختلف بودند و آرد هر شهر با شهر دیگر از نظر نوع گندم آن تفاوت داشت باید طوری این نان پخته میشد که از هم وا نرود و قابل استفاده باشد. پس آرد آن مخلوطی از انواع آردها بوده و همچنین باید با سبوس گندم نیز برای سهولت در هضم مخلوط میشد. همین است که رنگ آن تیره بوده و به خاطر وجود انواع آرد؛ قدرت چسبندگی آن کم است و باید حتما روی سنگ پهن شود تا نریزد. کتاب سالنمای کمیته نانوایان تهران ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۲۶ شمسی در تهران تاریخچه چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک