سده (خنج)
روستای سده دارای ورزشگاه فوتبال که در اولین ورودی جنوبی روستاه قرار دارد From Wikipedia, the free encyclopedia
سِدِه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان خنج در جنوب استان فارس، ایران است.[۱] سده در ۵ کیلومتری شمال غربی خنج واقع شده است.[۲][۳] قدمت سده به بیش از ۲۵۰۰ سال میرسد و تعداد زیادی آثار هخامنشی مانند قلعه، قنات سنگی و همچنین آثار زیادی از دوران ساسانیان و اشکانیان و … می‌باشد.[۴] روستایی با آب و هوایی گرم و خشک با تابستان های گرم و زمستان های سرد دارای دشت‌های سر سبز با درختان نخل و کنار و… که در خود جای داده‌است.[۵] ماه‌های اسفند و فرودین بهترین ماه‌ها برای بازدید از روستای زیبای سده است آب و هوای سده در این ماه‌ها بسیار عالی است و بیش از هر موقعی از سال سرسبز تر و مخصوص تفریح در کنار سدها و دشت‌های بی‌نظیر سده و بازدید اماکن تاریخی ست. [۶]مردم اچم (خودمونی) از جمله سدهی‌ها به مهمان نوازیشان معروف اند.[۷][۸]
سِدِ | |
|---|---|
 | |
| کل جمعیت | |
| 3,000 + | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
ایران : (سده • شیراز • جزیره قشم • بندر عباس • تهران)  امارات متحده عربی : (دبی • ابوظبی • شارجه • العین • عجمان)  کویت  قطر  عمان  بحرین سایر: (  ایالات متحده آمریکا •  کانادا •  اروپا •  ترکیه •  عربستان سعودی) | |
| زبان‌ها | |
| زبان اچمی، گویش خنجی، لهجه سدهی | |
| دین | |
| اسلام، اهل سنت و جماعت، شافعی | |
| قومیت‌های وابسته | |
| اچم |
سِدِه
سده، خنج، لارستان، فارس، ایران اچمستان | |
|---|---|
روستا | |
  سِدِه موقعیت در ایران  سِدِه سِدِه (استان فارس) | |
| مختصات: ۲۷°۵۸′ شمالی ۵۳°۲۹′ شرقی | |
| کشور | ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | خنج |
| بخش | بخش مرکزی |
| جمعیت | ۲۱۳۷ نفر (سرشماری ۹۵) |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۵۲۶۳ |
از امکانات شهری سده میتوان به «پارک لرد قلعه»، «بیمارستان ابوعلی سینا»، «سده گاز»، «معادن سنگ سده»، «معادن گازی سده»، «درمانگاه سده»، «سالن فرهنگی ورزشی المپیک سده(شامل: زمین فوتبال، بسکتبال، والیبال، فوتسال سرپوشیده»، «سالن غذا خوری فردوسی»، «مجتمع فرهنگی ورزشی مرحومه رودابه قادری»، «مدرسه زبان انگلیسی و کلاس چرتکه اطلس»، «مسجد جامع سده»، «مسجد امام شافعی (رض)»، «مسجد نبی اکرم (ص)»، «مسجد جامع قدیم سده»، «مسجد بَرا»، «کانون فرهنگی ورزشی بانوان سده»، «استادیوم ورزشی جائو خَرمَن (شهدای سده)»، «باشگاه بدنسازی بانوان و آقایان»، «مدرسه دخترانه و پسرانه خلوتی»، «دبیرستان پسرانه خاوردانشی»، «دبیرستان دخترانه رقیه بنت نعمت‌الله»، «پیش دبستانی و مهد کودک سده»، «کتابخانه سده»، «مکتب و مدرسه قرآنی»، «کلاس های قرآنی مساجد»، «باشگاه اسب سواری»، «هتل سده»، «دهیاری سده»، «پست بانک سده»، «پست سده»، «اداره برق سده»، «مخابرات سده»، «بانک‌ها» و… اشاره کرد.[۹][۱۰][۱۱][۱۲]
فرهنگ
تقریبا حدود یک چهارم از سدهی ها در کشور امارات مقیم هستند و زندگی میکنند و مشغول به کار هستند و در شهر های آن پراکنده اند ولی اکثرا ساکن دبی هستند و عده کمی از آنها شهروند امارات هستند. جمیعت زیادی از سدهی ها نیز در کشور های عمان، قطر، کویت، بحرین مقیم هستند و زندگی میکنند که عده کمی از آنها شهروند این کشور ها هستند. در شرق عربستان سعودی به ویژه در شهر های دمام و خبر بسیاری از مردان سدهی در گذشته مشغول به کار و تجارت بوده اند. مردم سده و اچمی های ایران از گذشته های دور برای کار و تجارت به کشور های خلیجی میرفتند. جمیعت قابل توجهی از سدهی ها در شیراز ساکن هستند. در جزیره قشم و بندرعباس نیز بسیاری از سدهی ها زندگی میکنند و مشغول به کارند. در تهران هم عده ای از سدهی ها زندگی میکنند. عده بسیار کمی نیز در آمریکا، کانادا، اروپا، ترکیه زندگی یا تحصیل میکنند. [۱۳][۱۴][۱۵]
مردم سده به زبان اَچُمی (خودمونی) و لهجه‌ی سدهی که از زیر شاخه های گویش خنجی هست تکلم میکنند.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]
زبان اَچُمی یا خودمونی زبان قوم اَچُم (خودمونی). یکی از زبان‌های ایرانیک غربی است. زبان مردم اچمی در اچمستان و زبان بومی در کشور های ایران، عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت، عربستان سعودی است.[۲۰][۲۱]
مردم سده از نژاد اَچُم (خودمونی) هستند.[۲۲][۲۳]
اچمی ها یا خودمونی ها از اقوام آریایی بومی و ساکن در اچمستان، ایران، عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت، عربستان سعودی هستند.[۲۴][۲۵]
دین مردم سده اسلام و مذهب آنها اهل سنت و جماعت و از فقه شافعی هستند.[۳][۲۶][۲۷][۲۸]
دین مردم سده پیش از اسلام مزدیسنا (زرتشتی) بوده و تا سال ها پس از ورود اسلام به اچمستان زرتشتی ها (به زبان اچمی : گبر، گور) ها در سده حضور داشتند و آثار خود را به جا گذاشته اند، از مهم ترین آثار های بر جای مانده از آنان میتوان به آب انبار (به زبان اچمی بِرکَه) های مستطیلی شکل و کشیده اشاره کرد که تعداد زیادی از آنها در جای جای سده دیده میشود و قدمت برخی از آنها به ۷۰۰ سال نیز میرسد.[۲۹]
آب انبار یا برکه ها با معماری مستطیلی شکل و کشیده در اچمستان توسط زرتشتیان ساخته میشده و آب انبار (برکه) های گنبدی یا دایره ای شکل توسط مسلمین ساخته میشده تا آب مورد استفاده شان از هم دیگر جدا باشد. در لار نیز یهودیان از معماری چون زرتشتیان برای ساختن آب انبار (برکه) هایشان استفاده میکردند تا از مسلمانان متمایز باشد. امروزه بسیاری از آب انبار (برکه) ها با معماری زرتشتی (گبری) توسط مسلمین بازسازی شده و مورد استفاده قرار میگیرد و امروزه در ساخت آب انبار (برکه) ها برخی از معماری زرتشتی (گبری) استفاده میکنند.[۳۰]
براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت سده ۲۱۳۷ نفر (۵۸۴خانوار) بوده است. که از این میان ۱۰۰۸ نفر مرد و ۱۱۲۹ نفر زن بوده‌اند.
جمیعت کنونی سده چیزی بالغ بر ۳۱۰۰ نفر است.[۳]
شهر بازار که همان بازار قدیم است / تنگ بیخویه / برج دیده‌بانی در میانه سده به نام (کوزه)/ قلعه پیر/ قلعه قلات گربه/ و دارای دو زیارتگاه ساسانی به نام پیر خدابین و پیرآگاه/ در جنوب روستا قلعه شاه‌نشین / در شرق روستا قلعه و شهر باستانی دروازه با قدمتی ۲۰۰۰ ساله/ آسیاب آبی تنگ بیخویه/ سد ساروچی تنگ بیخویه/ قنات و چشمه تنگ بیخویه / گوردخمه چله خانه در شمال روستا / درخت کنار (سدر) خواجه خدر (خضر نبی) و دارای چندین درخت گز شاهی با قطر ۸ متر/قلعه ساسانی سه کلات (قلات) که چاه معروف دولاب بر روی آن واقع شده‌است/و آرامستان باستانی واقع در روستا به نام (قبله)/ تنگ دل ابراهیمی، سد میرشریف و قلعه‌های مربوط به زمان قاجار در دشت اطراف آن/ و دارای تعداد زیادی آب انبار به جا مانده از دوران باستان که چه در روستا و چه در روی کوه‌های اطراف هنوز قابل استفاده می‌باشد و دو تا از معروفترین این آب انبارها به نام استون سیاه (سنگ سیاه) و برکه هوکشو است.[۳۱][۳۲]
• سده
• اچمستان
• مردم اچم
• خنج، شهرستان خنج
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
