![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Viscera_with_fetus_in_utero%252C_watercolour%252C_Persian%252C_19th_C_Wellcome_L0020503.jpg/640px-Viscera_with_fetus_in_utero%252C_watercolour%252C_Persian%252C_19th_C_Wellcome_L0020503.jpg&w=640&q=50)
ذخیره خوارزمشاهی
From Wikipedia, the free encyclopedia
ذخیرهٔ خوارزمشاهی یک دایرهالمعارف فارسی دربارهٔ دانش پزشکی است که توسط اسماعیل جرجانی گردآوری و به ولینعمت او و حاکم خوارزم، قطبالدین محمد خوارزمشاه، تقدیم شده است. ذخیرهٔ خوارزمشاهی جامعترین متن پزشکی به زبان فارسی بود که تا آن تاریخ نوشته میشد. جرجانی با جمعآوری یافتههای پزشکان دیگر در کتابهای عربی و فارسی و همچنین با استفاده از تجربهٔ پزشکی خود، کتاب را گردآوری کرد. این کتاب، نمونهٔ بسیار خوبی از نثر متقدم فارسی محسوب میشود که نثری ساده، بدون زرقوبرق، واضح و دلپذیر است.[1]
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Viscera_with_fetus_in_utero%2C_watercolour%2C_Persian%2C_19th_C_Wellcome_L0020503.jpg/640px-Viscera_with_fetus_in_utero%2C_watercolour%2C_Persian%2C_19th_C_Wellcome_L0020503.jpg)
نسخههای ناقص بسیاری از این کتاب وجود دارد اما با توجه به طولانیبودن متن، نسخههای کامل آن کمیاباند. علیاکبر سعیدی سیرجانی یک نسخهٔ رونوشت (عکسبرداریشده) از متن دستنویس کامل این کتاب را منتشر کرده که تاریخ متن دستنویس به ۶۰۳ قمری (۱۲۰۶ میلادی) برمیگردد و ظاهرا قدیمیترین نسخهٔ باقیمانده از ذخیرهٔ خوارزمشاهی محسوب میشود.[1]
جرجانی در مقدمهٔ کتاب دربارهٔ طولانیبودن آن میگوید:
و خاصیت این کتاب تمامی است از بهر آنکه قصد کرده آمدهاست تا اندر هر بابی آنچه طبیب را اندر آن باب بباید دانست از علم و عمل به تمامی یاد کرده آید و معلوم است که بر این نسق هیچ کتابی موجود نیست.[...] و این کتاب چنان جمع کرده آمدهاست که طبیب را اندر هیچ باب به هیچ کتاب دیگر حاجت نباشد و به سبب بازگشتن به کتابهای بسیار، خاطر پراکنده نشود.