یهودیت
دین، فلسفه و سبک زندگی یهودیان بر پایهٔ گفتههای موسی / From Wikipedia, the free encyclopedia
یهودیت (به عبری: יהדות، Yahăḏūṯ) دین، فلسفه، فرهنگ و سبک زندگی قوم یهود است.[1] یهودیت، نخستین دین ابراهیمی و نیز به عقیدهٔ بسیاری، نخستین دین سازمان یافتهٔ یکتاپرست بهشمار میرود.[2][3] تَنَخ که حاوی تورات، نوییم و کتوویم است، مجموعه متون مقدس یهودیت بهشمار میآید. یهودیت شامل مجموعه گستردهای از دیدگاههای مذهبی، تشریفات، شاخهها، و متون مذهبی میباشد. امروز اکثر یهودیان پیرو سه شاخه ارتدوکس، لیبرال، و محافظهکار و اقلیتی هم پیرو بازسازیخواهی، قرائیم و یهودیت اومانیستی هستند؛ از لحاظ دیدگاههای مذهبی این شاخهها بسیار متفاوتند. در حالی که یهودیان ارتدوکس باور به وحی تورات از طرف یهوه، پیروی سخت از قوانین مذهبی، و ظهور مسیحای موعود دارند، یهودیان لیبرال دارای باور به زندگی مدرن، استقلال شخصی، آزاداندیشی هستند. به باور یهودیان مذهبی، یهودیت، پیمان یهوه با بنیاسرائیل است.
یهودیت | |
---|---|
יַהֲדוּת Yahăḏūṯ | |
نوع | دین قومی |
طبقهبندی | ابراهیمی |
کتاب مقدس | تَنَخ |
الهیات | توحیدی |
زبان | عبری و آرامی |
قلمرو | سرزمین اسرائیل |
خاستگاه | سدهٔ ۶/۵ پ. م یهودا |
انشقاق از | یهوهپرستی |
شمار پیروان | ح. ۱۵٫۲ میلیون (یهودیان) |
یهودیت کانون بیشتر متون و سنتها است و تاریخ، اصول و اخلاق آن بر ادیان ابراهیمی پس از خود از جمله مسیحیت و اسلام تأثیر بهسزایی گذاشته است.[4][5] بر طبق قوانین یهودیت، چه نوکیشان (افرادی که به واسطه ازدواج در تعداد بسیار محدود در هر نسل وارد جامعه یهودی شدهاند) و چه افرادی که از مادر و پدری یهودی متولد شدهاند، یهودی خطاب میشوند. گرچه یهودیت یک دین است، ولی یهودیان یک گروه قومی-مذهبی بهحساب میآیند. مسئله نژادی و تستهای دیانای فراوان این مسئله را تأیید میکند. دین یهودیت دارای تاریخ پیوستهً سه تا چهار هزار ساله است. یِهود (יְהוּדָה)، واژهای عبری است، به معنای ستوده؛ همچنین صفتی اکتسابی است که به ساکنان یهودیه، قسمتی از سرزمین اسراییل که سبط یهودا بر آن زندگی میکردند، داده میشود، ولی همچنین برخی معتقدند در گذشته همه بنیاسرائیل همه را نیز به این نام خواندهاند.[6] در ایران از عنوان «کلیمی» یعنی پیرو موسی کلیمالله (لقب اسلامی موسی) نیز برای نامیدن یهودیان استفاده میشود. به باور یهودیان مذهبی، اصل یهودیت از وعده خدا با ابراهیم، اسحاق، و یعقوب شروع میشود و رسماً با تحویل قوانین تورات به موسی و ورود بنیاسرائیل به سرزمین موعود کامل میشود.
پیروان یهودیت در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰ نفر (۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰، شامل افرادی که برحسب هلاخا یهودی قلم داد نمیشوند)، معادل حدود ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان میباشد.[7] حدود ۶٫۱ میلیون نفر ساکن اسرائیل و ۵٬۲۷۵٬۰۰۰ (۶٫۸ میلیون کل) نفر ساکن ایالات متحده آمریکا و ۱٫۵ میلیون نفر در اروپا، و مابقی در اقیانوسیه، قاره آمریکا و آفریقا ساکنند. یهودیان ایران دارای تاریخ ۲٬۵۰۰ ساله هستند و برحسب آمار ۱۳۹۱، حدود ۸٬۷۵۶ یهودی ساکن ایران هستند.[8]