جداییخواهی احزاب کرد از ایران
From Wikipedia, the free encyclopedia
جدایی خواهی احزاب کرد از ایران یا بخشی از کردها از ایران،[10][1][3] برابری خواهی کردها در ایران امروزی[3][11][12] یا اختلاف و جدال کُردها و حکومت ایران[13][14] اشاره به تلاش تعدادی از احزاب کرد در غرب ایران دارد که در پی جدا نمودن بخشهای کردنشین از ایران و ایجاد یک کشور مستقل کرد بودند. نخستین درگیری میان این احزاب و حکومت ایران به تلاشهای رضاشاه برای مبارزه علیه طوایف و اقوام بر میگردد.[1] در سال ۱۹۴۳ و پس از اشغال ایران توسط نیروهای انگلستان و شوروی، به صورت جدی اقدام سازماندهی شدهٔ جداییطلبان برای جدایی از خاک ایران، کلید خورد.[4] در این زمان[چه زمانی؟]، احزاب کومله و حزب دموکرات کردستان فعالیتهای سیاسی خود را در ایران با هدف به دست آوردن یک حکومت خودمختار در مناطق کردنشین، آغاز کردند. امروزه مبارزهٔ جدایی طلبان، توسط گروه پژاک دنبال میشود.[15]
در بیطرفی این مقاله اختلافنظر وجود دارد. |
شورشهای احزاب منافق کرد در کشور ایران | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
|
افراد قبیله شکاک حدکا پژاک | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
رضاشاه روحالله خمینی |
قاضی محمد عبدالرحمان قاسملو † عبدالرحمن حاجی احمدی | ||||||
تلفات و خسارات | |||||||
۲۳٬۰۰۰ کشتهشده (1979–1996)[7](according to the KDPI) | ۵٬۰۰۰ کشتهشده (1979–1996)[7](according to the KDPI) | ||||||
۳۰٬۰۰۰ غیرنظامیان کشتهشده (1980–2000)(according to the KDPI)[8] 15,000+ individuals killed (1946–present)[9] |
دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مسائل کردها را به دقت زیرنظر داشت و به منظور تشویق حرکتهای استقلالطلبانهٔ کردها در کشورهای ترکیه، عراق و ایران، سوریه میخواست جمهوری کُرد مستقل و کوچکی در خاک خود تأسیس کند.[16]
با وجود اینکه حکومت ایران هرگز روی خوشی به جدایی مناطق غربی خود نشان نداده و مخالف سرسخت تجزیه شدن ایران است، و مدعی است برخلاف کشورهایی نظیر ترکیه و عراق، دست به خشونت سازماندهی شده علیه کردهای غیرنظامی نزده و همواره قصد آسیب رساندن به احزابی که آنها را جداییطلب میخواند را داشتهاست.[17] برخلاف کشورهای دیگر که دارای جمعیت کرد هستند، (مانند ترکیه، عراق و سوریه) جداییطلبی احزاب کرد در ایران، معمولاً با استقبال بسیار کمی میان کردها روبرو شدهاست، زیرا پیوندهای مستحکم قومی و زبانی میان کردها و سایر اقوام ایرانی وجود دارد.[17][18][18] کرینبروک مینویسد که اکثر کردهای ایران هیچگونه علاقهای به جدایی از ایران نشان نمیدهند[17] و حتی ایدهٔ خودمختاری را نیز رد میکنند.[17][19] داشتن تاریخ و فرهنگ مشترک با سایر اقوامی که در ایران زندگی میکنند، دلیل دیگری است که ایدهٔ جدایی از ایران در میان کردها مورد استقبال قرار نگرفتهاست.[18][20][21]