تولوی
چهارمین پسر چنگیزخان / From Wikipedia, the free encyclopedia
تولوی (پیرامون ۱۱۹۱–۱۲۳۲) کوچکترین پسر چنگیز خان و بورته بود. او ژنرال برجستهای در طول فتوحات اولیه مغولها بود. تولوی داوطلب پیشتاز جانشینی چنگیز پس از مرگ او در سال ۱۲۲۷ بود اما در نهایت دو سال بعد از آن تا زمان سلطنت برادرش اوگتای خان بهعنوان نایبالسلطنه امپراتوری مغول خدمت کرد. همسر تولوی سرقویتی بیگی بود و پسران آنها عبارتند از: منگوقاآن و قوبلای خان (چهارمین و پنجمین خاقان امپراتوری) و هولاکو (بنیانگذار ایلخانانِ ایران).
| |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
زاده | ح. ۱۱۹۱ | ||||||||||||
درگذشته | ۱۲۳۲ | ||||||||||||
همسر(ان) |
| ||||||||||||
فرزند(ان) |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
خاندان | بورجیگین | ||||||||||||
پدر | چنگیز خان | ||||||||||||
مادر | بورته اوجین |
طی دوران به قدرت رسیدن چنگیز، تولوی نسبت به برادران بزرگترش جوجی، جغتای و اوگتای، کمتر کنشگر بود، اما زمانی که به بزرگسالی رسید بهترین جنگجوی این چهار نفر به حساب میآمد. او طی نخستین حمله به چینِ کین (۱۲۱۱–۱۲۱۵) لشکرهای تحت فرمان پدرش را فرماندهی کرد و خدمتهای ممتاز او در حمله مغول به امپراتوری خوارزمشاهیان اعتبار او را تضمین کرد. پس از سقوط شهرهای ماوراءالنهر در سال ۱۲۲۰، چنگیز در اوایل سال بعد تولوی را اعزام کرد تا سرزمین خراسان را که برای ارتش مغول دردسرساز بود، تحت سلطه قرار دهد. تولوی دستورهای خود را با کارایی بیرحمانهای به اجرا درآورد و به شهرهای بزرگ مرو، نیشابور و هرات حمله کرد و شهرهای بسیار دیگری را تحت فرمان درآورد. رویدادنگاران سدههای میانی بر این باورند در قتلعامهایی که او در نیشاپور و مرو دستور داد بیش از سه میلیون کشته شدند. در حالی که این شمار از سوی تاریخنگاران مدرن گزافهگویی دانسته میشوند، اینها شواهدی از بیرحمی غیرعادی لشکرکشی تولوی هستند.
از آنجایی که سیستم وراثت سنتی مغولها نوعی از حق وراثت کوچکترین فرزند بود، تولوی همواره داوطلب اصلی جانشینی پدرش بهشمار میرفت. جایگاه او با حذف جوجی و جغتای بهترتیب بابت عدم مشروعیت و غرور زیاد، تحکیم گردید. چنگیز در نهایت تولوی را کنار گذاشت و اوگتای که برای سخاوتمندیاش مشهور بود را بهعنوان جانشین برگزید. تولوی در آخرین لشکرکشی پدرش حضور داشت و پدرش در میانهٔ سال ۱۲۲۷ درگذشت. او بهعنوان کوچکترین پسر، نایبالسلطنه شد و مسئول دفن پدر و ادارهٔ کشور را بر عهده گرفت. این احتمال وجود دارد که فترت دوساله مذکور بهدلیل تمایل تولوی برای تبدیل به خود خان به درازا کشیده شدهاست. با این وجود، او سرانجام با اوگتای که در سال ۱۲۲۹ تاجگذاری کرد، بیعت کرد.
تولوی پس از از سرگیری جنگ علیه دودمان جین در سال ۱۲۳۰، اوگتای را همراهی کرد. این لشکرکشی موفقیتآمیز بود و آنها دو سال بعد به خانهٔ خود در مغولستان بازگشتند. تولوی در اواخر سال ۱۲۳۲ در شرایط نامشخصی درگذشت. گزارش رسمی این بود که او طی یک مراسم شمنباوری در حالی که اوگتای را از نفرین نجات میداد، درگذشت. نظریههای دیگر نشان میدهند که او بهدلیل اعتیاد به الکل مردهاست یا اوگتای او را مسموم کردهاست. سپس سرقویتی پس از مرگش زمینها و املاک تولوی را تصاحب کرد. سرقویتی بهاندازهٔ کافی ثروت و حامی گرد هم آورد تا باعث شود که پسرش منگو پس از مرگ پسر اوگتای یعنی گیوک خان، در سال ۱۲۵۱ قدرت را در دست بگیرد.