مرجع تقلید شیعه و سیاستمدار ایرانی (۱۳۲۷–۱۳۹۷) From Wikipedia, the free encyclopedia
سیّد محمود هاشمی شاهرودی (۲۴ مرداد ۱۳۲۷ – ۳ دی ۱۳۹۷) سیاستمدار ایرانی زادهٔ عراق، از مراجع تقلید شیعه،[۴][۵][۶] سومین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ، پنجمین رئیس قوه قضائیه ، رئیس هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه ، عضو فقیه شورای نگهبان،[۷][۸] نائب‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری، عضو جامعه مدرسین حوزه تخمیه قم، عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و مجمع جهانی اهل بیت [۹] و رئیس مؤسسهٔ «دائرةالمعارف فقه اسلامی بر طبق مذهب اهل بیت» بود.[۱۰]
سیّد محمود هاشمی شاهرودی | |
|---|---|
.jpg) | |
| سومین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام | |
| دوره مسئولیت ۲۳ مرداد ۱۳۹۶ – ۳ دی ۱۳۹۷ | |
| گمارنده | سید علی خامنه‌ای |
| دبیر | محسن رضایی |
| پس از | محمدعلی موحدی کرمانی (موقت) |
| پیش از | صادق لاریجانی |
| رئیس هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه | |
| دوره مسئولیت ۳ مرداد ۱۳۹۰ – ۳ دی ۱۳۹۷ | |
| گمارنده | سید علی خامنه‌ای |
| پس از | بنیان‌گذاری جایگاه |
| عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام | |
| دوره مسئولیت ۲۶ مرداد ۱۳۸۸ – ۳ دی ۱۳۹۷ | |
| گمارنده | سید علی خامنه‌ای |
| رئیس | اکبر هاشمی رفسنجانیمحمدعلی موحدی کرمانی (موقت)خودش |
| پنجمین رئیس قوه قضائیه | |
| دوره مسئولیت ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ – ۲۳ مرداد ۱۳۸۸ | |
| گمارنده | سید علی خامنه‌ای |
| معاون اول | محمدهادی مرویسید ابراهیم رئیسی |
| پس از | محمد یزدی |
| پیش از | صادق لاریجانی |
| نماینده مجلس خبرگان رهبریدورههای سوم، چهارم و پنجم | |
| دوره مسئولیت ۴ خرداد ۱۳۹۵ – ۳ دی ۱۳۹۷ همکار عالمی، علم‌الهدی، سید احمد حسینی، سید مجتبی حسینی و عبدخدایی | |
| حوزه انتخاباتی | استان خراسان رضوی |
| اکثریت | ۱٬۴۹۹٬۱۰۹ (۵۳٫۹۱٪)[۱] |
| دوره مسئولیت ۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۳ خرداد ۱۳۹۵ همکار علم‌الهدی، فاکر (تا ۱۳۸۸)، عالمی (از ۱۳۹۰)، خزعلی، واعظ طبسی و معصومی | |
| حوزه انتخاباتی | استان خراسان رضوی |
| اکثریت | ۱٬۳۲۴٬۶۰۷ (۵۶٫۸٪)[۲] |
| دوره مسئولیت ۴ اسفند ۱۳۷۷ – ۳۰ بهمن ۱۳۸۵ همکار عبادی، خزعلی، معصومی، فردوسی‌پور، مهمان‌نواز، واعظ طبسی و عالمی | |
| حوزه انتخاباتی | استان خراسان |
| اکثریت | ۱٬۲۰۲٬۱۸۱ (۵۸٫۲٪)[۳] |
| عضو شورای نگهباندورههای سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم | |
| دوره مسئولیت ۲۵ مرداد ۱۳۸۸ – ۳ دی ۱۳۹۷ | |
| دبیر | احمد جنتی |
| پس از | صادق لاریجانی |
| پیش از | صادق لاریجانی |
| دوره مسئولیت ۱۱ اسفند ۱۳۷۳ – ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ | |
| دبیر | احمد جنتی |
| پس از | محمد محمدی گیلانی |
| پیش از | محمد یزدی |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۲۴ مرداد ۱۳۲۷ نجف، عراق |
| درگذشته | ۳ دی ۱۳۹۷ (۷۰ سال) تهران، ایران |
| علت مرگ | مورد مناقشه |
| آرامگاه | مسجد بالاسر حرم فاطمه معصومه، قم |
| ملیت | ایرانی |
| حزب سیاسی | جامعه مدرسین حوزه علمیه قم |
| فرزندان | پنج پسر (سید علاء (علی)، سید محمدباقر، سید هادی و دو پسر دیگر) و شش دختر |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف |
| تخصص | اجتهاد |
| مرتبه حوزوی | آیت‌الله العظمی |
| وبگاه | |
وی در مرداد ماه ۱۳۹۰، طی حکمی از سید علی خامنه‌ای، به عنوان رئیس هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه منصوب شد و این سمت را تا پایان عمر عهده‌دار بود. هاشمی شاهرودی، سابقه ریاست قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸ و ریاست مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق را نیز داشت. درتاریخ ۲۳ مرداد ۱۳۹۶ طی حکمی از سید علی خامنه‌ای، هاشمی شاهرودی به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.[۱۱][۱۲]
وی در نجف پس از اتمام دروس سطح حوزه، در دهه ۱۳۵۰ از شاگردان خاص درس خارج فقه و اصول سیدمحمدباقر صدر بود و از وی اجازه اجتهاد اخذ کرد.[۱۳] همچنین از دروس استادان دیگر نظیر سید ابوالقاسم خویی و سنده روح‌الله خمینی بهره برد. وی پس از مراجعت به قم از سال ۱۳۵۸ به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.[۱۴]
.jpg)
.jpg)
سید محمود هاشمی شاهرودی در سال ۱۳۲۷ در شهر نجف اشرف و در خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود
.[۱۵]
پدر او سید علی حسینی شاهرودی، از استادان و بزرگان حوزه علمیه نجف بود.[۱۶] وی از شاگردان برجسته سید ابوالقاسم خویی بود که بحث‌های اصول و فقه او را به رشته تحریر درآورد.[۱۷][۱۸] مادرش فرزند سید علی مددی موسوی قائنی از علمای دینی و از اهالی روستای سیدان استان خراسان جنوبی بود.[۱۹][۲۰] که سالهای متمادی در شهر مشهد، به تدریس در حوزه علمیه و برپایی نماز جماعت در حرم امام رضا می‌پرداخت.[۲۰][۲۱]
سه تن از برادران او به‌نام‌های سید هادی، سید مصطفی و سید محسن، در دوران حکومت بعث عراق دستگیر و اعدام شدند[۲۲][۲۳][۲۴][۲۳] که تا کنون اثری از ایشان یافت نشده‌است.[۲۰][۲۴] سید مصطفی که سابقه تحصیلات دامپزشکی در دانشگاه بغداد را داشت، توسط نیروهای بعثی عراق دستگیر، شکنجه و روانه زندان شد. در نهایت در سال ۱۹۸۰ میلادی توسط گروهی از افسران سازمان امنیت به سرپرستی «سروان غالب دوری» به نقطه نامعلومی منتقل شد که تا کنون خبری از وی به دست نیامده است.[۲۴] سید هادی که فارغ‌التحصیل دانشکده اصول‌الدین بغداد و مسلط به چهار زبان زنده دنیا بود، در سال ۱۹۸۰ طی دستگیری‌های گسترده مردم عراق توسط حکومت بعث، در محل کارش در بغداد دستگیر و به اداره کل امنیت منتقل شد. وی توسط «سعدون صبری» و «رائد عامر» مورد شکنجه قرار گرفته و کشته شد و تا کنون اثری از او به‌دست نیامده است.[۲۴] سومین برادر وی سید محسن نیز پس از دستگیری محمدباقر صدر، در محل کارش در بغداد دستگیر و زیر شکنجه‌های نیروهای بعثی کشته شد و مانند دو برادر دیگرش تا کنون اثری از او پیدا نشده‌است.[۲۴] سید علی خامنه ای رهبر ایران در پیام تسلیت خود به مناسبت درگذشت سید محمود هاشمی شاهرودی ضمن اشاره به برادران او، از وی با عنوان «برادر سه شهید» یاد کرد.[۲۴][۲۵]
وی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه علویه نجف به پایان رساند و سپس به تحصیلات حوزوی پرداخت. وی با توجه به هوش و توان علمی بالای خود توانست در مدتی اندک، دروس دوره سطح را به پایان برساند.[۲۶] پس از آن به درس سید محمدباقر صدر رفت. او تنها شخصی است که از صدر اجازهٔ اجتهاد کتبی دارد. وی در کلاس‌های درس سیّد روح‌الله خمینی و سید ابوالقاسم خویی و سید محمد حسینی شاهرودی هم حضور داشت.
«عباس پالیزدار»، سیاستمدار افشاگر فساد مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی ایران در یک مصاحبه کم‌سابقه، منصوبان «علی خامنه‌ای» را به فساد بسیار گسترده متهم کرد. به گفته او: "معدن طلای موته اصفهان و چند معدن دیگر در اختیار خانواده «هاشمی شاهرودی» قرار گرفته بود."[۲۷]
هاشمی شاهرودی در اردیبهشت ۱۳۹۶ به‌دلیل بیماری در یکی از بیمارستان‌های تهران مدتی بستری شد. برخی دیگر از مقامات از جمله رهبر ایران از او عیادت کردند.[۲۸] پزشک معالج شاهرودی دلیل جراحی او را «بیماری گوارشی نسبتاً شایع» عنوان کرده‌بود. در دی ماه ۱۳۹۶ پسر شاهرودی اعلام کرد او برای ادامهٔ معالجات به خارج از کشور سفر کرده ولی به کشوری که او به آن رفته اشاره‌ای نکرد.[۲۹] روزنامه هانوفریشه آلگماینه در ۴ ژانویه ۲۰۱۸ گزارش داد محمود شاهرودی هم‌اکنون در بنیاد علمی بین‌المللی علوم مغز و اعصاب در هانوفر آلمان به سر می‌برد.[۳۰]
سپس خبرگزاری‌ها ضمن تأیید این خبر، عکسی از شاهرودی به‌همراه سمیعی که ریاست این مرکز را بر عهده دارد، منتشر کردند.[۳۱] هم‌زمان تعدادی از ایرانیان مقیم آلمان در برابر کلینیک علوم مغز و اعصاب دست به تظاهرات زدند.[۳۲] پس از این اعتراضات و نقدهای وارد شده به مجید سمیعی پزشک و جراح مغز و اعصاب ایرانی، ایشان با بخش فارسی بی‌بی‌سی مصاحبه‌ای انجام داد و در آن ادعا کرد که به دلیل دوری از سیاست، وی را نمی‌شناخته‌است.[۳۳] در ادامه هم با انتشار پستی در اینستاگرامش نوشت که «هر پزشکی که در معالجه بیمارش جنس، نژاد، گرایش جنسی، سیاسی یا هر مولفهٔ دیگری را لحاظ کند می‌باید کار طبابت را کنار بگذارد».[۳۴] با بالا گرفتن اعتراض‌ها گزارش شد که فولکر بک، عضو حزب سبزها و نمایندهٔ پیشین پارلمان آلمان، از محمود شاهرودی به صورت رسمی به اتهام «قتل» و «جنایت علیه بشریت» شکایت کرده‌است.[۳۵] اما شکایت به سرانجام مشخصی نرسید و هاشمی شاهرودی دو روز بعد خاک آلمان را به مقصد ایران ترک کرد.[۳۶] او بعداً در مصاحبه‌ای اعلام کرد که به اصرار پزشکان به آلمان سفر کرده و خودش مخالف آن بوده‌است.[۳۷] روزنامه‌های «بیلد» و «هانوفرشه آلگماینه» خبر از ابتلای او به تومور مغزی داده‌اند.[۳۸]
به گزارش ایرنا، سید محمود هاشمی شاهرودی پس از بازگشت از آلمان در یک نشست خبری گفت:
«در مشهد و تهران به دکتر مراجعه کردم و در بیمارستان ساسان ۲ عمل جراحی داشتم که بعد از مدتی مشکل دیگری در کلیه چپ من ایجاد شد که پزشکان بر سر معالجه من دچار اختلاف‌نظر شدند. برخی از آنها بر عمل جراحی اصرار داشتند و برخی اعتقاد به جراحی نداشتند. بالاخره به دلیل غده دوم که بزرگ‌شده بود، مجبور شدم عمل کنم و این عمل را در بیمارستان ساسان انجام دادم. همین اختلاف‌نظرهای پزشکان باعث شد هم بستگان و هم پزشکان اصرار کنند معالجه را در خارج از کشور دنبال کنم که به همین دلیل مدارک پزشکی به خارج از کشور فرستاده شد.»
بعدها محمدرضا باهنر، قصور پزشکی دربارهٔ سید محمود هاشمی شاهرودی را افشا کرد، به گفته او در یکی از عمل‌های جراحی که بر روی هاشمی شاهرودی صورت گرفت، به جای غده؛ کلیه را از بدن او خارج کردند.[۳۹]
در ۲ دی ۱۳۹۷ تعدادی از رسانه‌های فارسی‌زبان حال او را وخیم گزارش کردند.[۴۰] طبق نوشتهٔ ایسنا، شاهرودی پس از ۱۶ تیر ۱۳۹۷ دیگر در جلسات مجمع تشخیص مصلحت حضور نیافت.[۴۱] سید محمود هاشمی شاهرودی در ۳ دی ۱۳۹۷ در بیمارستان خاتم‌الانبیا تهران درگذشت.[۴۲][۴۳][۴۴][۴۵] بلافاصله پس از مرگ او سید علی خامنه‌ای، حسن روحانی، علی لاریجانی و صادق لاریجانی درگذشت او را تسلیت گفتند.
مراسم تشییع و اقامه نماز بر پیکر سید محمود هاشمی شاهرودی، صبح روز چهارشنبه ۵ دی ۱۳۹۷ در مصلی تهران برگزار شد. در این مراسم سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی بر پیکر وی نماز اقامه کرد.[۴۶] ظهر همان روز پیکر وی به قم منتقل شده و از مسجد امام حسن عسکری تا حرم فاطمه معصومه تشییع و در مسجد بالاسر در کنار قبور علما به خاک سپرده شد.[۴۷]
.jpg)
در سال ۱۳۵۳، حکومت وقت عراق با حمله به حوزه علمیه نجف، جمعی از علما به ویژه روحانیون ایرانی و شاگردان صدر را دستگیر و زندانی کرد. آقای هاشمی شاهرودی از جمله کسانی بود که روانه زندان شد اما پس از مدتی با وساطت مراجع وقت توانست آزاد شود.[۴۸] سید محمود هاشمی شاهرودی پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ در ایران به ایران آمد و رابط سید روح‌الله خمینی و سید محمدباقر صدر گردید و پیام‌های مراجع تقلید ساکن شهر نجف را به روح‌الله خمینی می‌رساند. او همچنین تشکیلاتِ جامعه روحانیت مبارز و مجلس اعلای عراق را به راه انداخت و مدتی آن را مدیریت و سازمان‌دهی کرد.[۴۹]
سید محمود هاشمی شاهرودی سال‌ها از اعضای شورای نگهبان بود تا اینکه با حکم سید علی خامنه‌ای در ۴ مرداد ۱۳۷۸ به ریاست قوه قضائیه ایران منصوب شد و تا سال ۱۳۸۸ این منصب را در اختیار داشت. وی پس از محمد یزدی عهده‌دار این منصب شد. یزدی به مدت ده سال عهده‌دار این منصب بود.[۵۰] از برنامه‌های قوه قضائیه در دوره ریاست هاشمی شاهرودی توسعه قضایی تدوین لوایح قضایی و تأسیس شوراهای حل اختلاف بود. وی در سال ۱۳۷۸ به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی درآمد و پس از پایان دوره ریاست در قوه قضائیه به عضویت در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب گشت. همچنین در مردادماه سال ۱۳۹۰ سید علی خامنه‌ای در حکمی سید محمود هاشمی شاهرودی را به ریاست هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه منصوب نمود.[۲۶]
علی‌اکبر ناطق نوری در خاطراتش مطرح می‌کند: «آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی نه جزء جناح راست و چپ بوده و نه در یک فراکسیونی می‌باشد …»[۵۱] هاشمی شاهرودی به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی برای رهبری آینده جمهوری اسلامی محسوب می‌شد.[۵۲]
یکی از برنامه‌های قوه قضائیه در دوره ریاست هاشمی شاهرودی تحت عنوان توسعه قضایی تدوین لوایح قضایی بوده‌است که عبارتند از :
در مجلس دهم هشت لایحه در دستور بررسی قرار داشت که عبارتند از لایحه قانون تجارت، لایحه آئین دادرسی تجاری، لایحه اصلاح قانون آیین دادرسی مدنی، لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان، لایحه تشکیل پلیس قضایی، لایحه جامع وکالت، لایحه حمایت از مالکیت صنعتی و لایحه قضازدایی و حذف برخی عناوین مجرمانه از قوانین[۶۷]
وی مؤسس و رئیس هیئت امنای دانشگاه عدالت نیز بود.
وی در زمینه‌های گوناگون کتاب‌هایی منتشر کرده‌است که برخی از آنها به شرح زیر است:[۱۶][۲۶][۴۹]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
