فیزیک‌دان پاکستانی From Wikipedia, the free encyclopedia
محمد عبد السلام (زاده ۲۹ ژانویهٔ ۱۹۲۶ در پنجاب – درگذشته ۲۱ نوامبر ۱۹۹۶ در آکسفورد) فیزیک‌دان پرآوازه اهل پاکستان بود. وی در سال ۱۹۷۹ جایزه نوبل فیزیک را به خاطر ارائه فرمولبندی واحدی برای نیروی الکترومغناطیس و نیروی هسته‌ای ضعیف که برهمکنش الکتروضعیف نامیده می‌شود دریافت کرد. وی نخستین پاکستانی و دومین مسلمان پس از انور سادات بود که برنده جایزه نوبل شد.
محمد عبدالسلام | |
|---|---|
 در سال ۱۹۸۷ | |
| زادهٔ | ۲۹ ژانویهٔ ۱۹۲۶ |
| درگذشت | ۲۱ نوامبر ۱۹۹۶ (۷۰ سال) |
| ملیت | پاکستان |
| محل تحصیل | دانشگاه پنجاب کالج سلطنتی لندن دانشگاه کمبریج |
| شناخته‌شده برای | برهمکنش الکتروضعیف، نظریه وحدت بزرگ، سازوکار هیگز، فوتون مغناطیسی، جریان خنثی، مکانیک کوانتومی، پرئونمدل استاندارد (ذرات بنیادی)، بوزون‌های دبلیو و زد، ارائه فرمولبندی واحدی برای نیروی الکترومغناطیس و نیروی هسته‌ای ضعیف |
| فرزندان | ۶ |
| جوایز | مدال پادشاهی (۱۹۷۸) جایزه فیزیک نوبل (۱۹۷۹)نشان زرین لومونسف (۱۹۸۳) مدال کاپلی (۱۹۹۰) |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | فیزیک نظری |
| محل کار | دانشگاه پنجاب، امپریال کالج لندن، دانشگاه کمبریج، مرکز بین‌المللی فیزیک نظری |
| استاد راهنما | نیکولاس کمر |
| دانشجویان دکتری | مایکل داف والتر گیلبرت جان موفات یووال نیمان جان پولکینگورن ری استریتر فیاض الدین ریاض الدین مسعود احمد غلام مرتضی کریستوفر ایشام منیر احمد رشید دانشجویان معروف دیگر : پرویز هودبهائی |
| تأثیر گرفته از | پل دیراک |
| امضاء | |
 | |
از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۷ به دلیل پیشگیری از درگیری‌های مذهبی، همواره از بردن نام وی در عموم مردم جلوگیری شده‌است. زیرا به جای دستاوردهای بسیار او، همیشه باور مذهبی وی، معیار داوری دربارهٔ او بود.[1] وبگاه نتفلیکس در سال ۲۰۱۸ مستندی با نام «عبدالسلام، نخستین برنده جایزه «نوبل» درباره او ساخت که اشاره به کنده شدن[2] واژه «مسلمان» از سنگ قبر او دارد.[3]
عبدالسلام، دیدگاه ضد استعماری داشت. او به چشم جهانیان اولین مسلمانی بود که برندهٔ جایزه نوبل فیزیک میشد ولی در کشور خودش، پاکستان، مسلمان به حساب نمی‌رفت.[4]
عبدالسلام در خانواده‌ای از طبقه متوسط در جهنگ در پنجاب مرکزی در سال ۱۹۲۶ زاده شد. پدرش آموزگار بود می‌گفت تولد سلام نتیجه الهامی است که هنگام نماز جمعه از خداوند دریافت کرده است. برای همین عبدالسلام را از دیگر فرزندانش برتر می‌دانست. سلام از کارهای خانه مانند دوشیدن گاو یا تمیز کردن دستشویی معاف بود و برای همین، فرصت داشت مهارت کم‌نظیر خود در ریاضیات را پرورش بدهد. با این حال دوران کودکی او چندان مرفه نبود و به گفته خودش تا هنگام ورود به کالج دولتی لاهور، لامپ ندیده بود.[4]
عبدالسلام در کالج دولتی لاهور به یادگیری ریاضیات پرداخت. استعداد شگفت‌انگیز سلام در ریاضیات و فیزیک او را از همکلاسی های خود جدا کرد. پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه پنجاب، برنده یک بورس تحصیلی برای دکترا شد و به دانشگاه کمبریج در بریتانیا رفت. در آن هنگام، سلام از انگشت‌شمار افرادی بود که از آسیای جنوبی در کالج سنت جان حضور داشتند. عشق به زادگاه باعث شد به محض پایان دوره دکترا در سال ۱۹۵۱ (میلادی) به لاهور برگردد و به عنوان استاد ریاضیات مشغول به کار شود.[1]
پژوهش‌های عبدالسلام در تعریف نظریه فیزیک ذرات بسیار مهم هستند و به نوعی مقدمه کشف بوزون هیگز بودند. او کسی بود که نظریه نوترینو را گسترش داد.[4]
در سال ۱۹۵۳ (میلادی) پس از آنکه گروه‌هایی در شهر لاهور علیه مردم احمدیه شوریدند و شمار زیادی از پیروان آن کشته شدند سلام تصمیم به ترک پاکستان گرفت. او در آغاز به دانشگاه کمبریج برگشت. اما چند سال بعد به امپریال کالج لندن رفت و به راه‌اندازی دانشکده فیزیک نظری در این دانشگاه کمک کرد. با این وجود، هیچگاه پاکستان را رها نکرد و همچنان در مهمترین طرح‌های علمی آن کشور همکاری می‌کرد.[4]
عبدالسلام درسال ۱۹۶۱ (میلادی) برنامه فضایی پاکستان را راه انداخت و در اوایل دهه ۱۹۷۰ همکار برنامه جنجالی پاکستان برای ساخت جنگ‌افزار هسته‌ای بود. اما پس از آنکه ذوالفقار علی بوتو، نخست‌وزیر آن هنگام پاکستان، قانونی در مجلس پاکستان علیه مسلمانان احمدی تصویب کرد که احمدیه را فرقه ای نامسلمان و کافر می‌شناخت، از ارتباط خود با دولت پاکستان کاست و به مخالفان سرسخت جنگ‌افزارهای هسته‌ای پیوست.[4]
روی سنگ مزار سلام در شهر ربوه پاکستان نوشته بود «نخستین مسلمان برنده جایزه نوبل»، اما مقامات پاکستانی واژه «مسلمان» را از روی سنگ قبر او پاک کردند.[4]
سلام با وجود همه آزار و اذیت‌ها همواره به کشور و مردم پاکستان وفادار ماند و با وجود پیشنهاد تابعیت انگلیس و ایتالیا، تا پایان عمر شهروند پاکستان باقی ماند.[4]
عبدالسلام پیرو مذهب احمدیه بود. احمدیه یک مذهب اسلامی است که ریشه در تعلیمات و زندگی میرزا غلام احمد، بنیان‌گذار فرقه دارد که ادعای مهدویت و مسیح موعود و منجی‌گری می‌کرد. این مذهب، محمد را خاتم النبیین می‌داند و نه آخر النبیین و میرزا غلام احمد را یک پیامبر می‌داند.[4]
سلام در دفتر کارش در لندن مدام قرآن گوش می‌کرد. او دین را مانعی برای علم نمی‌دید. و باور داشت این دو، مکمل هم هستند. سلام به بعضی همکارانش می‌گفت بسیاری از ایده‌هایش را خدا در ذهنش گذاشته است. او می‌خواست به یک نظریه واحد برسد که کل فیزیک ذرات را توضیح بدهد. چنین نظریه‌ای با عقاید مذهبی او همسو بود.[5][6][7]
عبدالسلام بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۴ به عنوان مشاور امور علمی رئیس‌جمهور پاکستان و پایه‌گذاری برنامه‌های فضایی و هسته‌ای این کشور بود.[1]
عبدالسلام در سال ۱۹۷۴ در اعتراض به تصویب اصلاح قانون اساسی که احمدیه را غیر مسلمان اعلام می‌کرد کشور را ترک و به تریسته در ایتالیا مهاجرت کرد؛ ولی پیوندهای خود با جامعه علمی پاکستان را قطع نکرد.[1]
عبدالسلام مؤسس مرکز بین‌المللی فیزیک نظری (ICTP) در تریسته ایتالیا بود و بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۹۳ هدایت این مرکز را بر عهده داشت. پس از این مدت نام مرکز به «مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام» تغییر داده شد.[8]
عبدالسلام در سال ۱۳۶۷ به ایران سفر نمود و به عنوان مهمان ویژه در مراسم افتتاح اولین دوره دکترای رشته فیزیک در دانشگاه صنعتی شریف شرکت نمود. هم اکنون کتابخانه دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف به نام او نامگذاری شده‌است.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
