سده دهم میلادی

سده ۱۰ میلادی یا قرن دهم (میلادی) در تقویم گریگوری به فاصله سال‌های ۹۰۱ تا ۱۰۰۰ میلادی گفته می‌شود.

یک مجسمه از سده ۱۰ میلادی

سده‌ها: سده ۹ - سده ۱۰ - سده ۱۱ دهه‌ها: ۹۰۰ ۹۱۰ ۹۲۰ ۹۳۰ ۹۴۰ ۹۵۰ ۹۶۰ ۹۶۰ ۹۷۰ ۹۸۰ ۹۹۰

رویدادها

• آغاز سده‌های میانه گرم.
• شماری از وایکینگ‌ها در شمال فرانسه جاگیرشدند.
• پیدایش کلونی، نخستین سامان هم‌پیمان دینی.
• ۹۱۰ (میلادی)؛ پارانتاکای یکم از دودمان چولا پاندایاها را از هندوستان به سری‌لانکا بیرون‌راند.
• ۹۱۴ (میلادی)؛ در روز ۱۲ ژانویه، امیر احمد بن اسماعیل سامانی کشته می‌شود. فرزند او امیر نصر دوم سامانی در سن هشت سالگی به حکومت می‌رسد.
• ۹۱۷ (میلادی)؛ بلغاری‌ها ارتش بیزانس را در جنگ آنخیالوس درهم‌شکستند.
• ۹۲۷ (میلادی)؛ استقلال نخستین کلیسای ملی در اروپا، کلیسای پدرشاهی بلغارستان.
• تاخت‌وتاز سواران مجار در اروپای باختری.
• ۹۶۵ (میلادی)؛ روس‌های کیفی به خزرستان تاختند و آنان را شکست‌دادند.
• ۹۶۶ (میلادی)؛ میژکوی یکم نخستین دوک لهستان به کیش مسیحی درآمد.
• ۹۸۸ (میلادی)؛ ولادیمیر یکم شاهزاده روس‌های کیفی مسیحی‌شد.
• فروپاشی بخش مرکزی پایین تمدن مایا.
• برآمدن تولتک در مکزیک.
• عصر طلایی پوئبلوهای باستان.
• فروپاشی موراویای بزرگ.
• آغاز ساخت نیایشگاه بودایی در باگان میانمار.
• ۹۳۲ (میلادی)؛ نخستین بهره‌بری جنگی از باروت در چین.
• برپایی پادشاهی همبسته کروات به رهبری تومیسلاو.
• پادشاهی‌هایی در شهرهای بندری شبه‌جزیره مالایا
• برآمدن فاطمیان در خاور الجزایر.
• نفوذ سوئد به دریای سیاه رسید.
• نوبه مسیحی به کامیابی و نیروی جنگی توانمند رسید.
• آغاز فرهنگ می‌سی‌سی‌پی
• بیزانس به بالاترین اندازه توانمندی جنگی و اقتصادی رسید.
• ۹۸۸ (میلادی)؛ پدیدآمدن دوبلین.
• گوزن شمالی در سوئد از میان رفت.
• شیرها در قفقاز از میان‌رفتند.
• مهاجرت اقوام مائوری پلی نزی تبار به نیوزلند امروزی.

چهره‌های برجسته

• توپیلتسین سه آکتال کتسالکوآتل فرمانروای نیمه‌افسانه‌ای تولتک.
• عبدالرحمان سوم فرمانروای کوردوبا
• آدیکاوی پامپا شاعر کاننادازبان.
• سیمئون بزرگ امپراتور بلغارستان.
• نیکه‌فوروس دوم امپراتور روم شرقی.
• اوتوی بزرگ امپراتور مقدس روم.
• ادموند یکم پادشاه انگلستان
• یوانیس یکم امپراتور روم شرقی.
• راننا شاعر کاننادازبان.
• هوگو کاپه.
• هویان تسان.
• گزا فرمانروای مجارها.
• اوتوی دوم امپراتور مقدس روم.
• تئوفانو همسر اوتوی دوم.
• تایلاپای دوم هندی.
• تزار ساموئیل فرمانروای بلغارستان.
• ژانگ سیژون ستاره‌شناس و مهندس مکانیک چینی.
• ولادیمیر یکم.
• باسیل دوم امپراتور روم شرقی.
• اوتوی سوم امپراتور مقدس روم.
• فردوسی.
• محمد بن جریر طبری.
• لی فانگ پژوهشگر و دانشنامه‌نویس چینی.
• اریک سرخ یابنده گرینلند.
• لیف اریکسون، پسر اریک سرخ و یابندهٔ آمریکا.
• عبیدالله المهدی بالله بنیادگذار دودمان فاطمی مصر.
• امپراتور تایتسو بنیادگذار دودمان سونگ در چین.
• پارانتاکای یکم فرمانروای دودمان چولا در هندوستان.
• ابن سینا فیلسوف و دانشمند ایرانی.
• هارالد یکم، پادشاه نروژ.
• ابوریحان بیرونی
• زکریای رازی

یافته‌ها و نوآوری‌ها

• کاربرد رازک در آبجوسازی.
• کاربرد پیکان‌های آتشین و کاربرد باروت در آن به دست چینیان.
• ساخت نیایشگاه بریهادیسوارار در هندوستان.

دهه‌ها و سال‌ها

‎

منبع

• نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، 10th century. (نسخه ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۷)

هزاره	سده
۹ پ‌م:	۹۰ پ‌م	۸۹ پ‌م	۸۸ پ‌م	۸۷ پ‌م	۸۶ پ‌م	۸۵ پ‌م	۸۴ پ‌م	۸۳ پ‌م	۸۲ پ‌م	۸۱ پ‌م
۸ پ‌م:	۸۰ پ‌م	۷۹ پ‌م	۷۸ پ‌م	۷۷ پ‌م	۷۶ پ‌م	۷۵ پ‌م	۷۴ پ‌م	۷۳ پ‌م	۷۲ پ‌م	۷۱ پ‌م
۷ پ‌م:	۷۰ پ‌م	۶۹ پ‌م	۶۸ پ‌م	۶۷ پ‌م	۶۶ پ‌م	۶۵ پ‌م	۶۴ پ‌م	۶۳ پ‌م	۶۲ پ‌م	۶۱ پ‌م
۶ پ‌م:	۶۰ پ‌م	۵۹ پ‌م	۵۸ پ‌م	۵۷ پ‌م	۵۶ پ‌م	۵۵ پ‌م	۵۴ پ‌م	۵۳ پ‌م	۵۲ پ‌م	۵۱ پ‌م
۵ پ‌م:	۵۰ پ‌م	۴۹ پ‌م	۴۸ پ‌م	۴۷ پ‌م	۴۶ پ‌م	۴۵ پ‌م	۴۴ پ‌م	۴۳ پ‌م	۴۲ پ‌م	۴۱ پ‌م
۴ پ‌م:	۴۰ پ‌م	۳۹ پ‌م	۳۸ پ‌م	۳۷ پ‌م	۳۶ پ‌م	۳۵ پ‌م	۳۴ پ‌م	۳۳ پ‌م	۳۲ پ‌م	۳۱ پ‌م
۳ پ‌م:	۳۰ پ‌م	۲۹ پ‌م	۲۸ پ‌م	۲۷ پ‌م	۲۶ پ‌م	۲۵ پ‌م	۲۴ پ‌م	۲۳ پ‌م	۲۲ پ‌م	۲۱ پ‌م
۲ پ‌م:	۲۰ پ‌م	۱۹ پ‌م	۱۸ پ‌م	۱۷ پ‌م	۱۶ پ‌م	۱۵ پ‌م	۱۴ پ‌م	۱۳ پ‌م	۱۲ پ‌م	۱۱ پ‌م
۱ پ‌م:	۱۰ پ‌م	۹ پ‌م	۸ پ‌م	۷ پ‌م	۶ پ‌م	۵ پ‌م	۴ پ‌م	۳ پ‌م	۲ پ‌م	۱ پ‌م
۱:	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	۱۰
۲:	۱۱	۱۲	۱۳	۱۴	۱۵	۱۶	۱۷	۱۸	۱۹	۲۰
۳:	۲۱	۲۲	۲۳	۲۴	۲۵	۲۶	۲۷	۲۸	۲۹	۳۰
۴:	۳۱	۳۲	۳۳	۳۴	۳۵	۳۶	۳۷	۳۸	۳۹	۴۰