علی النقی
امام دهم شیعیان دوازده امامی(۲۵۴-۲۱۲ قمری) / From Wikipedia, the free encyclopedia
علی بن محمد بن علی (به عربی: عَلیّ بن محمّدٍ الهادی؛ زادهٔ ۱۵ ذیالحجه سال ۲۱۲ هجری قمری / ۷ مارس ۸۲۸ میلادی – درگذشتهٔ ۳ رجب سال ۲۵۴ هجری قمری / ۲ ژوئیهٔ ۸۶۸ میلادی) معروف به عَلیّ النَّقیّ و هادی، دهمین امامِ شیعیانِ دوازده امامی پس از پدرش محمد تقی و پیش از پسرش حسن عسکری است. کنیهاش «ابوالحسن» است و برای اینکه با موسی کاظم و علی بن موسی الرضا — جد پدری و پدربزرگ که آنان نیز ابوالحسن نامیده میشدند — اشتباه نشود، او را «ابوالحسن ثالث» مینامند. مادرش سمانه مغربیه، یک اُمِّوَلَد بودهاست.
علی الهادی | |
---|---|
زادهٔ | ۱۵ ذیالحجه سال ۲۱۲ هجری قمری یکی از محلههای نزدیک مدینه به نام صریا (که روستایی بوده که توسط موسی کاظم بنا شده)[1] |
درگذشت | ۳ رجب سال ۲۵۴ هجری قمری سامرا |
مدفن | حرم عسکریین، سامرا |
دیگر نامها | ابوالحسن (ابوالحسن ثالث یا عسکری) |
سالهای فعالیت | ۳۳ سال (سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ پس از هجرت) |
عنوان | هادی، نقی، مرتضی، فقیه، امین، طیب، نجیب، عالم، متقی، عسکری ناصح |
پس از | جواد |
پیش از | حسن عسکری |
مکتب | امام شیعیان |
همسر(ها) | حُدَیْث یا سوسن |
فرزندان | حسن (جانشین)، جعفر، حسین، محمد، عایشه |
والدین |
|
بهاعتقاد امامیه، هادی در کودکی پس از درگذشت پدرش به امامت رسید. تمایل خلفای عباسی پیش از مُتَوَکِّل (مُعتَصَم و واثق) به مُعتَزِله، فضای سیاسی و فکریِ نسبتاً آزادی برای فعالیت و تدریسِ هادی در مدینه فراهم کرد. با روی کار آمدنِ متوکل و پررنگ شدنِ اهل حدیث، عرصه تا حدِّ زیادی بر هادی و شیعیانش تنگ شد. پس از آن بود که متوکل به تحریکِ عدهای مبنی بر تصمیم هادی برای شورش، او را به پایتخت خود، سامَرّا، فراخواند تا در این شهرِ نظامی، او را از نزدیک زیر نظر گیرد. هادی در سامرا زندگیِ نسبتاً آزادی داشت اما برای ارتباط با شیعیانش ناگزیر به نامهنگاری بود. این نامهها به وکلایی ارسال میشد که هادی در سرزمینهای مختلف برای ادارهٔ امور شیعیان و دریافتِ خُمس بهکار گماشته بود. از مهمترینِ این وکلا عثمان بن سعید بود که بعدها بهعنوان اولین نایبِ امام دوازدهمِ شیعیان شناخته شد. هادی در سامرا به مناسبتهای مختلف مورد سوءظن و آزار متوکل قرار گرفت. بعد از متوکل، مُنتَصِر و مُستَعین دوران کوتاهی حکومت کردند که نسبتاً فشارِ کمتری به هادی وارد میکردند. سرانجام مُعتَزّ، بنابر اعتقاد شیعه، دستور مسمومیت هادی را صادر کرد. در جریانِ تشییعِ هادی بهخاطر ازدحام جمعیت، تابوتش به منزلش بازگردانده و همانجا دفن شد. جایی که بعدها پسرش، حسن عسکری، در جوارش دفن شد و «حرم عَسْکَریَّیْن» نام گرفت.
از هادی کرامات و معجزات زیادی نقل شدهاست که به اعتبارِ آن، بعضی غُلات از جمله محمد بن نُصَیر نُمَیری به او نسبتِ رُبوبیَّت دادند. رسالهای در جبر و اختیار و زیارتهایی چون «جامعهٔ کبیره» و «غدیریه» را به هادی نسبت میدهند. زیارت جامعه کبیره، توصیف بلند و بلیغی از جوانب مختلف اصل ولایت و امامت به عنوان یکی از اصول پیشران جامعهٔ شیعی به حساب میآید و بر رهبری ائمهٔ شیعه بهعنوان پیشوایان حکومت اسلامی تأکید دارد.