زیارت جامعه کبیره
From Wikipedia, the free encyclopedia
زیارت جامعه کبیره یکی از زیارتنامههایی است که علی النقی، امام دهم شیعیان، به یکی از اصحابش تعلیم دادهاست تا در هنگام زیارتِ امامان خوانده شود،[1] و از آنجاییکه مختص امامی خاص نیست، «جامعه» نامیده میشود. این زیارتنامه، توصیف بلند و بلیغی از جوانب مختلف اصل ولایت و امامت به عنوان یکی از اصول پیشران جامعهٔ شیعی به حساب میآید.[2] نقشِ این زیارت، تأکید بر رهبریِ ائمهٔ شیعه بهعنوان پیشوایانِ حکومتِ اسلامی است. عباراتی چون «اَئِمَةُ الْهُدیٰ»، «وَرَثَةُ الْاَنبیاء» و «حُجَجُ الله» بر این معنی تأکید میکند.[3] هادی در این دعاها، نور و برهانِ خداوند را نزد اهل بیت میداند و تنها کسانی را بر حق میداند که از این معارف بهره گیرند.[4] توصیف رابطه ائمه با پیامبر و همچنین ارتباط امامت و توحید، توصیف مقام علمی و سیاسی و اخلاقی ائمه، و نیز پرداختن به عصمت و تولی و تبری از دیگر جنبههای این زیارتنامه بهشمار میرود. «شرح الزیارة الجامعة الکبیرة»، شرح چهار جلدیِ احمد احسائی بر این زیارت میباشد و از آن به عنوان علمیترین و مفصلترین شرح این زیارتنامه یاد میشود.[5]
این زیارت را شیخ طوسی در تهذیب و شیخ صدوق در فقه و عیون اخبارالرضا به سند خود از شخصی به نام نخعی نقل کردهاند که گفت: به علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا، مرا گفتاری بیاموز که هر وقت خواستم هریک از شما را زیارت کنم، همان سخن را در محضرش بگویم.»
پاسخ هادی چنین بود:
هر زمانی که به آستان (امامی) رسیدی، در آنجا بایست و شهادتین را در حال غسل و طهارت بر زبان جاری کن. وقتی نگاهت به قبر افتاد، نخست سی مرتبه الله اکبر بگو و چند قدم با کمال وقار و آرامش راه برو. گامهای خود را کوتاه بردار و بار دیگر بایست و سی مرتبه تکبیر را بر زبان جاری کن، سپس نزدیک قبر شو و این بار چهل مرتبه تکبیر بگو تا یکصد مرتبه کامل شود؛ آنگاه او را اینگونه زیارت کن…
برخی از متفکرین، این زیارت را مانیفست شیعه نامیدهاند.[6]