عراق
کشوری در غرب آسیا / From Wikipedia, the free encyclopedia
عِراق با نام رسمی جمهوری عِراق (عربی: جُمْهُوريَّة العِرَاق، کردی: کۆماری فیدرالی عێراق)، کشوری فدرال در خاورمیانه و غرب آسیا است. پایتخت عراق، شهر بغداد است. عراق از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شمال با ترکیه و از شرق با ایران، همسایه است. عراق، همچنین در بخش جنوبی خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد.
پایتخت و بزرگترین شهر | بغداد ۳۳°۲۰′ شمالی ۴۴°۲۳′ شرقی |
---|---|
زبان(های) رسمی | |
| |
گروههای قومی
(۱۹۸۷)[2] | |
دین(ها) (۲۰۱۵)[2] | |
نام(های) اهلیت | عراقی |
حکومت | جمهوری پارلمانی فدرال |
عبداللطیف رشید | |
محمد شیاع السودانی | |
• رئیس مجلس | محمد الحلبوسی |
• قاضی ارشد | فائق زیدان |
قوه مقننه | مجلس عراق |
تاریخ عراق از استقلال از بریتانیا | |
۳ اکتبر ۱۹۳۲ | |
۱۴ ژوئیه ۱۹۵۸ | |
۱۵ اکتبر ۲۰۰۵ | |
مساحت | |
• کل | ۴۳۸٬۳۱۷ کیلومتر مربع (۱۶۹٬۲۳۵ مایل مربع) (58ام) |
• آبها (٪) | ۴٫۶۲ (تا 2015)[4] |
جمعیت | |
• برآورد سال ۲۰۲۳ | ۴۳٫۵ میلیون (۳۵ام) |
• تراکم | ۸۲٫۷ بر کیلومتر مربع (۲۱۴٫۲ بر مایل مربع) (125ام) |
تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۲۳ |
• کل | $۵۰۸٫۹۷۳ میلیارد[5] (48ام) |
• سرانه | $11,742[5] (114ام) |
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۳ |
• کل | $۲۵۴٫۹۹۳ میلیارد[5] (47ام) |
• سرانه | $5,882[5] (111ام) |
شاخص جینی (۲۰۱۲) | ۲۹٫۵[6] |
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۱) | ۰٫۶۸۶[7] 121st |
واحد پول | دینار عراق (IQD) |
منطقه زمانی | یوتیسی+۳ (یوتیسی ۳:۰۰+) |
جهت رانندگی | راست |
پیششماره تلفنی | شمارههای تلفن در عراق |
کد ایزو ۳۱۶۶ | IQ |
دامنه سطحبالا | .iq |
|
گستره عراق ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع (۵۸ام) است. بیشتر سرزمین عراق، پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگههای حاصلخیز؛ ولی بخشی از کردستان عراق (شمال شرق عراق) کوهستانی و سردسیر میباشد. همچنین عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابع نفت میباشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تاییدشدهٔ نفتی میباشد.[8]
عراق با حدود ۴۰ میلیون نفر جمعیت[9] سی و ششمین کشور پرجمعیت جهان است.[10] عربها ۷۵٪-۸۰٪، کردها ۱۵٪–۲۰٪، ترکمانها، آشوریها و غیره نزدیک ۵٪ از جمعیت عراق را تشکیل میدهند.[11] همچنین ۶۲٪-۶۷٪ درصد مردم عراق شیعه، ۳۱٪-۳۶٪ سنی، ۱٪ مسیحی و ۱٪ پیروان سایر ادیان هستند.[12] عراق محل زندگی و خاکسپاری ۶ تن از امامان شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا زیارتگاه شیعیان جهان است.
عراق دارای تمدن و فرهنگ دیرینه و پرباری است.[13] سومر، اکد، و آشور نخستین تمدنهای باستانی عراق در چند هزار سال پیش از میلاد هستند. پس از آن این منطقه بخشی از قلمرو هخامنشی، سلوکی، اشکانی، ساسانی و امپراتوری روم بود. پس از سرنگونی خلافت اموی و روی کار آمدن خلافت عباسی پایتخت خلافت اسلامی از شام به عراق (شهر بغداد) آورده شد.[14] بعدها این حکومت با حمله مغولان از هم پاشید. از میانه سده دهم تا پایان سده سیزدهم هجری خورشیدی، بخشهایی از عراق بارها میان ایران و عثمانی دست به دست شد. پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، عراق در سال ۱۹۱۹ به سرپرستی بریتانیا درآمد و در سال ۱۹۳۲ استقلال یافت.
بخش زیادی از مرزهای نوین عراق توسط جامعهٔ ملل در سال ۱۹۲۰ پس از تقسیم امپراتوری عثمانی بر اساس پیمان سور تعیین شد. در این زمان عراق تحت سرپرستی پادشاهی متحد بریتانیا درآمد. در سال ۱۹۲۱ پادشاهی عراق تشکیل شد و در سال ۱۹۳۲ این حکومت از بریتانیا استقلال یافت. در ۱۹۵۸ این پادشاهی از میان رفت و جمهوری عراق تأسیس شد. عراق از سال ۱۹۶۸ تا ۲۰۰۳ به دست حزب سوسیالیست بعث عراق اداره میشد. پس از حملهٔ ایالات متحده و هم پیمانانش به عراق، حکومت حزب بعثِ صدام حسین برچیده شد و نظام چندحزبی پارلمانی در این کشور برقرار شد. آمریکاییها در سال ۲۰۱۱ از عراق بیرون رفتند اما پیکارجویان به جنگ ادامه دادند. بعدها با سرریز شدن جنگ داخلی سوریه به عراق، درگیریها بسیار شدت گرفت.
حکومتهای پیدرپی عراق از آغاز پایهگذاری عراق جدید در ۱۹۲۱ همسان کشورهای همسایه در پی ایجاد هویتی ناسیونالیستی برای آن بر پایه قومیت عربی برآمدند. این شیوه در عراق ناکام ماند و تنها به گرایشهای جدایی خواهانه اقوام غیر عرب و سرکوب یا بیرون راندن شووینیستی آنان انجامید.[15]