طیف اوتیسم
یک اختلال عصبی تکوینی / From Wikipedia, the free encyclopedia
طیف اوتیسم (به انگلیسی: Autism Spectrum) که عموماً به آن اوتیسم یا درخودماندگی[2] میگویند، یک اختلال عصبی تکوینی با وجود مشکلات جدی در تعاملات اجتماعی، و ارتباطات کلامی و غیرکلامی و وجود رفتارهای تکراری و علایق محدود فرد است. واکنشهای غیرمعمول به محرک حسی و تأکید فرد بر حفظ ثبات و روالهایی خاص در زندگی نیز از نشانههای شایع این اختلال هستند. اوتیسم بهطور رسمی در سازمان بهداشت جهانی و انجمن روانپزشکی آمریکا با عنوان اختلال طیف اوتیسم (به انگلیسی: Autism Spectrum Disorder) و در خدمات ملی بهداشت انگلستان با عنوان وضعیت طیف اوتیسم (به انگلیسی: Autism Spectrum Condition) شناخته میشود[3] و از منظر حقوقی و پزشکی[4] نوعی ناتوانی از گروه ناتوانیهای رشدی-عصبی تعریف شدهاست.
این مقاله ممکن است برای مطابقت با استانداردهای کیفی ویکیپدیا نیازمند بازنویسی باشد. |
اختلال طیف اوتیسم | |
---|---|
نام دیگر | درخودماندگی، اوتیسم کلاسیک یا کَنـِر kanner autism (منسوخ شده) |
تکرار در چیدن اشیاء روی هم و به صف کردن اسباب بازیها از نشانگان اوتیسم است. | |
تخصص | روانپزشکی، پزشکی کودکان و طب کار |
نشانهها | مشکل در تعامل اجتماعی، مشکل در ارتباط زبانی-کلامی و غیر زبانی کلامی، وجود علایق محدود و رفتارهای تکراری |
عوارض | فرد مبتلا: انزوای اجتماعی، مشکلات شغلی و سختی در پیدا کردن شغل، استرس، خودآزاری، هدف قلدری دیگران واقع شدن یا قلدری کردن خود فرد اوتیستیک نسبت به دیگران[1] خانواده و مراقبین: مشکلات روحی عاطفی و روانی از قبیل استرس بیشتر، تأثیر بر روابط بینا فرزندی در خانواده، فشار اقتصادی در خانواده |
دورهٔ معمول آغاز | در طول دوره رشد (بر اساس تعریف ICD و DCM) |
دورهٔ بیماری | تمام طول عمر |
علت | عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی (چند عاملی) |
عوامل خطر | تاریخچه وجود اوتیسم در خانواده، شرایط مشخص ژنتیکی، داشتن پدر و مادر با سن بیشتر، داروهای مشخص تجویز شده، مشکلات در رشد و تکامل پیش از تولد و دوران نوزادی |
روش تشخیص | بر اساس گذشته رفتاری و رشدی تشخیص داده میشود |
تشخیص افتراقی | اختلال دلبستگی واکنشی، کم توانی ذهنی، اسکیزوفرنی |
درمان | قابل درمان نیست ولی ترکیبی از رفتاردرمانی، گفتاردرمانی، آموزش درمانی و داروهای روان انگیز پیشنهاد و تجویز میشود. در بعضی از افراد با گذشت سن فرد ممکن است بهبود پیدا کند. |
دارو | آنتیسایکوتیک آتیپیک، داروهای ضدافسردگی، داروهای محرک |
شیوع | از هر ۱۰۰ کودک، نزدیک به ۱ کودک (مارس ۲۰۲۲، بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی) این میزان شیوع میانگین آن میباشد و در مطالعاتی با جامعه آماری بهتر کنترل شده آمار بهطور قابل ملاحظهای بیشتر است. |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
آیسیدی-۱۰ | F84.0 |
آیسیدی-۹-سیام | ۲۹۹٫۰۰ |
اُمیم | ۲۰۹۸۵۰ |
دادگان بیماریها | 1142 |
مدلاین پلاس | 001526 |
ئیمدیسین | med/۳۲۰۲ ped/180 |
سمپ | D001321 |
مرور ژن | |
اوتیسم، توسط بسیاری از منابع روانپزشکی به عنوان یک اختلال طیفی در نظر گرفته میشود. اختلال طیفی اختلالی است که میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت ظاهر شود و هر فرد ممکن است برخی از ویژگیهای مرتبط با آن، اما نه همه آنها را به درجات بسیار متفاوتی نشان دهد. به کسانی که ویژگیهای این طیف اختلالی را دارند اوتیستیک گفته میشود. افراد اوتیستیک مختلف، ممکن است ویژگیهای متفاوتی از خود نشان دهند و ویژگیهای این اختلال طیفگونه ممکن است در زمانهای مختلف به شکل متفاوتی در هر فرد ظاهر شود.[5] تنوع زیادی در سطح حمایتی که افراد اوتیستیک به آن نیاز دارند دیده میشود. برخی از افراد اوتیستیک توانایی صحبت و گفتار را بهطور کلی ندارند، در حالی که برخی دیگر بهطور نسبی دارای توانایی گفتاری بدون نقض هستند.
طیف اوتیسم از نظر تاریخی به زیرمجموعههایی تقسیم میشد، اما سؤالات مداومی در مورد اعتبار این تقسیمبندیها وجود دارد.[6][7] با این حال، جدیدترین نسخههای راهنمای تشخیصی اصلی انگلیسی زبان، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی. (DSM-5-TR، منتشر شده در سال ۲۰۲۲ میلادی) و طبقهبندی بینالمللی بیماریها (ICD-11، منتشر شده در سال ۲۰۲۱ میلادی[8]) هر دو اختلال طیف اوتیسم یا ASD[پانویس 1] را به عنوان یک اختلال منفرد فهرست میکنند.[9][10]
درمورد مناسب بودن بهکارگیری اصطلاح پزشکی اختلال در وصف طیف اوتیسم، اختلاف نظر وجود دارد و بسیاری از منابع ترجیح میدهند از اوتیسم[11] یا در بریتانیا از کلمه شرایط طیف اوتیسم[12][13] (به انگلیسی: Autism Spectrum Conditions (ASC)) به جای اختلال طیف اوتیسم استفاده کنند. در حالی که روانپزشکی بهطور سنتی اوتیسم را به عنوان یک اختلال عصبی-رشدی طبقهبندی میکند، برخی از فعالان حوزه اوتیسم، اوتیسم را گونهای از تنوع عصبی (به انگلیسی: Neurodiversity) و نوعی تنوع طبیعی در تفکر و تجربه انسان میدانند.[14] بر اساس این دیدگاه، که توسط جنبش حقوق اوتیسم ترویج شدهاست، لزوماً هیچ مشکل آسیبشناسانهای برای یک فرد اوتیسمی وجود ندارد، اما این موضوع مانع از ناتوان خواندن بعضی از افراد اوتیستیک و بهطور بالقوه به رسمیت شناختن داشتن نیازهای حمایتی بالا در این افراد نمیشود.[15] این دیدگاه نسبتاً مثبت و کلینگر از اوتیسم، منجر به درجاتی از تنش و اختلاف بین افراد بزرگسال اوتیستیک، حامیان و موسسات خیریه فعال در این حوزه شدهاست.[16][17]
دانشمندان هنوز در حال تلاش برای تعیین علل شکلگیری اوتیسم و نظریات گوناگونی در مورد علل شکلگیری اوتیسم ارائه شدهاست. اعتقاد بر این است که ابتلا به اوتیسم بسیار مرتبط با وراثت و ژنتیکی است اما ژنهای زیادی در اوتیسم دخیل هستند و عوامل محیطی نیز ممکن است در مبتلا شدن به اوتیسم دخیل باشند.[18] این اختلال احتمالاً در پسران شایعتر از دختران است، گرچه در این مورد اختلاف نظر وجود دارد.[19][20] وضعیت اقتصادی،[21] اجتماعی،[22] سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد. این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطهٔ تعاملات اجتماعی و مهارتهای ارتباطی تأثیر میگذارد (در مسیر شناخت به حواس، برای رمزگذاری و طبقهبندی اطلاعات در حافظه احتمالاً تسلط قوی یکی از حواس باعث تضعیف سایر حواس در انجام طبقهبندی اطلاعات دریافتی میشود).[23] کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیتهای مربوط به بازی، مشکل دارند. این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار میسازد. در بعضی موارد، رفتارهای خود آزار دهنده و پرخاشگری نیز دیده میشود. در این افراد، حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) و پاسخهای غیرمعمول به افراد، دلبستگی به اشیاء یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده میشود. ممکن است در حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی) نیز حساسیتهای غیرمعمول دیده شود. هستهٔ مرکزی اختلال در اوتیسم، اختلال در ارتباط است.
مشخص نیست که چرا اوتیسم معمولاً با اختلال کمتوجّهی - بیشفعالی (ADHD)، ناتوانیهای ذهنی، صرع و طیف وسیعی از شرایط دیگر همراه است. در مورد اینکه آیا انواع فرعی و معناداری از اوتیسم وجود دارند[24] و اینکه چه چیزی را باید به عنوان بخشی از طیف اوتیسم گنجاند، و همچنین اهمیت صفات «اوتیسم مانند» در جمعیت افراد عادی،[25][26] اختلاف نظرهای مداوم وجود دارد. در ایالات متحده، ترکیبی از معیارهای تشخیصی که جمعیت گستردهتری را در این طیف قرار میهد و افزایش آگاهی از اوتیسم منجر به روند افزایشی و پیوستهای از تخمین و تصور اشتباه شیوع اوتیسم و همهگیری اوتیسم[27] شدهاست و این تصور اشتباه سبب شده که عموم مردم ایالات متحده تصور کنند که عامل «شیوع اوتیسم» در میان مردم واکسنها هستند.
اگرچه هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد، اما مداخلات رفتاری زودهنگام میتواند به کودکان مبتلا به تأخیر در گفتار کمک کند تا مهارتهای خودمراقبتی، اجتماعی و زبانی خاصی را کسب کنند. با این حال، زندگی مستقل و بهره هوشی بالا در افرادی که نیازهای حمایتی بالاتری دارند بعید است، بنابراین مداخله برای این افراد مستلزم یافتن و یادگیری و تعمیم شیوههای ارتباطی جایگزین در جامعه و فرد است. تجویز داروهای ضدروانپریشی همچون ریسپریدون و آریپیپرازول و تأثیر آنان برای کاهش صفات تحریک و حس آزار در افراد اوتیستیک به خوبی در منابع علمی تثبیت شدهاند.
روز آگاهی جهانی اوتیسم روز دوم آوریل هر سال است که سازمانهای فردی اوتیسم را در سراسر جهان دور هم میآورد تا به اموری مانند تحقیق، تشخیص، درمان و پذیرش عمومی افراد مبتلا به این اختلال رشد کمک کند.[28][29]