چشایی

دستگاه چِشایی یک دستگاه حسی برای چشیدن و حس مزه می‌باشد.^[1]

زبان، مهم‌ترین عضو در چشایی

چشایی یکی از حواس پنجگانه است.^[2] (چهار حس دیگر عبارتند از:بویایی، بساوایی، بینایی، شنوایی) چشایی درک مولکولهای خاصی در مواد است. در جانداران مولکول‌^[3]های خاصی به نام حساسیت وجود دارد.

ساختار دستگاه چشایی

در زبان و دهان با هزاران برآمدگی کوچک، که برای چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، به نام پاپیلا پوشیده شده‌است. درون هر پاپیلا صدها جوانه طعم‌دار وجود دارد.^[4] به استثنای پاپیلارهای کریستالی که جوانه‌های چشایی ندارند. بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ جوانه طعم دار وجود دارد که در پشت و جلو زبان قرار دارد.^[5] مابقی در سقف، دو طرف و پشت دهان و در گلو قرار دارند. هر طعم جوانه شامل ۵۰ تا ۱۰۰ سلول گیرنده طعم است.

چشایی در انسان

در انسان‌ها، در حدود ۵۰ سالگی، به دلیل از دست دادن پاپیلای زبان و کاهش کلی تولید بزاق، تضعیف درک احساس طعم شروع می‌شود. انسان‌ها همچنین می‌توانند اختلالاتی در تحریک طعم از طریق نارسایی چشایی داشته باشند.^[6]

چشایی در جانوران

همه پستانداران احساسات طعم مشابهی ندارند؛ بعضی از جوندگان می‌توانند مزه نشاسته را، که انسان نمی‌تواند آن را بخورد، بچشند. گربه‌ها نمی‌توانند شیرینی را تشخیص دهند.^[7]

تصورات اشتباه

این ها قسمت های زبان هستند که مزه هارا نشان می دهد.1- تلخی2- ترشی3- شوری4- شیرینیاما واقعیت این است که مزه ها در تمام قسمت های زبان قابل حس است.

بر خلاف تصور عامه مردم، همهٔ مزه‌ها توسط همهٔ قسمت‌های زبان قابل احساس هستند. هرچند بسته به شخص هر قسمت کمی از قسمت‌های دیگر بیشتر یک مزهٔ خاص را حس می‌کند.^[8] همچنین، پنج مزه اصلی وجود دارد که علاوه بر شوری و ترشی و شیرینی و تلخی شامل مزه گوشتی (اومامی) می‌شود.^{[9][10][11][12]}

نگارخانه

• محل قرار گیری سنسورهای تشخیص مزه‌های مختلف بر روی زبان
• 
  شیرین
• 
  ترش
• 
  شور
• 
  تلخ

جستارهای وابسته

• مزه
• ناچشایی
• بویایی
• بینایی
• شنوایی
• بساوایی

منابع

1. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Gustatory system». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ مهر ۱۳۹۳.
2. «چشایی». لغت نامهٔ دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۳.
3. یادگیری چیست؟ :. Afghanistan Centre at Kabul University. ۲۰۱۳.
4. Schacter, Daniel (2009). Psychology Second Edition. United States of America: Worth Publishers. p. 169. ISBN 978-1-4292-3719-2.
5. Boron, W.F. , E.L. Boulpaep. 2003. Medical Physiology. 1st ed. Elsevier Science USA.
6. Henry M Seidel; Jane W Ball; Joyce E Dains (1 February 2010). Mosby's Guide to Physical Examination. Elsevier Health Sciences. p. 303. ISBN 978-0-323-07357-8. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameters: |laydate=، |laysummary= و |authormask= (help)
7. Scully, Simone M. "The Animals That Taste Only Saltiness". Nautilus. Archived from the original on 14 June 2014. Retrieved 8 August 2014.
8. Huang AL; Chen X; Hoon MA; et al. (2006). "The cells and logic for mammalian sour taste detection". Nature. 442 (7105): 9۳4–8. Bibcode:2006Natur.442..934H. doi:10.1038/nature05084. PMC 1571047. PMID 16929298. {{cite journal}}: Unknown parameter |author-separator= ignored (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
9. http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/01/121221_an_magazine_food_eating_senses.shtml
10. Campbell-Platt, Geoffrey (2009). Food Science and Technology. Wiley. p. ۳1. ISBN 978-0-632-06421-2. Retrieved January 5, 2011.
11. "Senses Notes" (PDF). Archived from the original (PDF) on 20 July 2011. Retrieved January 13, 2011.
12. Krulwich, Robert (November 5, 2007). "Sweet, Sour, Salty, Bitter … and Umami". Krulwich Wonders, an NPR Science Blog. NPR. Retrieved January 13, 2011.

حواس پنج‌گانه
بینایی · شنوایی · بویایی · چشایی · بساوایی