شهری در استان خوزستان، ایران From Wikipedia, the free encyclopedia
اَندیمِشک یکی از شهرهای استان خوزستان و مرکز شهرستان اندیمشک است که در شمال این استان قرار دارد.
 | این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
| اَندیمِشک | |
|---|---|
  | |
| کشور |  ایران |
| استان | خوزستان |
| شهرستان | اندیمشک |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | اری‌ترین، کنزت اندیمش، لور، صالح آباد[۱] |
| سال شهرشدن | ۱۳۰۵ |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۷۶۴۳۰ نفر[۲] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۷۶ متر[۳] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | رضا شریفی‌فر |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۶۱ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۴م ایران ۳۴س |
| کد آماری | ۱۲۷۱ |
  اَندیمِشک روی نقشه ایران
۳۲٫۸۷۱۷°شمالی ۴۸٫۵۹۴۵°شرقی | |
اندیمشک در کنار خرابه‌های شهر قدیم «لور» ساخته شده است. لور شهری آباد بوده که مورخان نیز از آن نام برده‌اند، اما به مرور از آبادی آن کاسته شده است. تاریخ نگارانی همچون اصطخری و … در نوشته‌های خود به این شهر اشاره کرده و آن را شهری آباد خوانده‌اند.
معروف گشت و در دوره حکومت رضاشاه پهلوی و مقارن با احداث راه‌آهن در ایران، در مجاورت قلعه لور، ایستگاه راه‌آهن اندیمشک بنا نهاده شد که به تدریج با آغاز ساختمان‌سازی در اطراف آن، اندیمشک رو به گسترش نهاد. شرکت جنرال موتورز آمریکا نیز در همین زمان شعبه‌ای از کارخانه اتومبیل‌سازی نظامی خود را در این شهر تأسیس نمود.[۴]در اهمییت این کارخانه که صدها نیرو در آن شبانه روز مشغول مونتاژ خودرو بودند همین بس که بدانیم در منابع تاریخی ارتش آمریکا از اندیمشک به عنوان “دیترویت کوچولو” نام می‌برند چرا که در آن زمان شهر دیترویت در آمریکا مرکز عمده خودرو سازی به‌شمار می‌آمد.[۵]
در دوره پهلوی دوم با ورود شرکت‌های متعدد داخلی و خارجی، اندیمشک به شهری صنعتی بدل گشت و بدین ترتیب میزبان هزاران نفر از پزشکان، مهندسان، کارمندان و کارگران داخلی و خارجی گردید. در این دوران بود که اندیمشک راه گسترش و پیشرفت را پیمود. شهر اندیمشک از نظر موقعیت راه‌های ترانزیت اصلی و مرکزی در قسمت بسیار مهمی می‌باشد، زیرا تنها شهری است که استانهای خوزستان، لرستان، ایلام و کرمانشاه را به هم ارتباط می‌دهد. در سمت شمال شرقی شهر، دشتی بایر است که از قدیم مردم به آن لور گفته‌اند. این شهر راه ارتباط با شوش و انشان بود که از دیرباز بسیار با اهمیت بوده است. این شهر یکی از مراکز عمده تجمع گویش‌وران زبان لری بالاگریوه‌ای است.[۶]
راه‌آهن این شهر به عنوان مرکز کل ناحیه راه‌آهن زاگرس و از نقاط حساس راه‌آهن تهران-جنوب به‌شمار می‌آید.[۷][۸]
پیشینه شهر اندیمشک به دوران هخامنشی بازمی‌گردد، این شهر در زمان اشکانی لور نام داشت.[۹] شهر اندیمشک امروزی، بر روی خرابه‌های دو شهر باستانی لور و اندامش ساخته شده است. در دوران باستان، این شهر بر سر راه شاهی که از گندی‌شاپور به ایوان کرخه و تیسفون میرفت قرار داشت.[۱۰] با توجه به تحقیقات باستان‌شناسی انجام شده در دو محوطه باستانی لور و اندامش، دیرینگی این شهر را، ۲ هزار سال تخمین می‌زنند. بتازگی با کشفیات جدیدی که صورت گرفته، قدمت تاریخی شهر لور را نیز بسیار بیشتر از ۲۳۰۰ سال تخمین زده می‌شود.[۱۱]
در مطالعات تاریخ باستان اندیمشک همواره کیفیت، تقارن تاریخی، نوع تعامل و چگونگی فراز و نشیب دو شهر مهم باستانی و همجوار لور و اندامش (گستره قلعه مختار تا حوالی کوی نیرو امروزی) برای تاریخ شناسان دارای ابهام بوده است.[۱۱]
امروزه گورها، آثار و وسایلی از جمله سفال‌های فراوانی که از طریق حفاری در این گورستان کشف شده، شهر لور اطلاعاتی از کیفیت تدفین بدست می‌دهد که منطبق بر شیوه تدفین اواخر دوره هخامنشی و اشکانی می‌باشد.[۱۱]
شهر اندامش شهری بود مربوط به دوره ساسانی از شهرهای همدوره گندی‌شاپور و شوشتر در دوره شاپور یکم طراحی می‌گردد و با توجه به وجود زندان و سایر مسائل مربوطه تاریخی اندامش را می‌توان یک شهر سیاسی در دوران ساسانی دانست.[۱۱]
شهر لور نیز بر اساس اطلاعات تاریخی و یافته‌های باستان‌شناسی در منطقه شمال اندیمشک در مسیر گذرگاه باستانی ایران و میان‌رودان واقع شده است.[۱۱]
هم‌اکنون با یافته‌های گورستان شهر مدفون شده لور که دارای گورهایی به شیوه تدفین هخامنشی - اشکانی و اسلامی است و شواهدی از تدفین ساسانی در آن بدست نیامده است، این نظریه قوت می‌گیرد که با توجه به تقابل فرهنگی و اختلافات سیاسی ساسانیان و اشکانیان همزمان با احداث شهر اندامش ساسانی شهر لور مورد بی‌توجهی جدی قرار می‌گیرد و در دوره ۴۵۰ ساله ساسانی در انزوا و خاموشی فرومی‌رود.[۱۱]
اما در نهایت در دوره اسلامی با ورود مسلمانان به ایران، شهر اندامش ساسانی رو به زوال و نابودی می‌گذارد و لور مجدداً به دست مسلمانان احیا و به حیات خود ادامه می‌دهد.[۱۱]
آن‌چنان‌که در یکی از موارد یاقوت حموی جغرافیدان و تاریخ‌نویس قرن هفتم هجری قمری از لور عبور کرده و ما مجدداً آن را شهری فعال در مناسبات سیاسی این دوره میابیم.[۱۱]
در دوره رضاشاه پهلوی و با ساخت راه‌آهن شمال به جنوب در سال‌های ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۷ و عبور آن از صالح‌آباد، شهر گسترش یافت، در مجاورت قلعه لور، ایستگاه راه‌آهن صالح آباد بنا نهاده شد که به تدریج با آغاز ساختمان‌سازی در اطراف آن، صالح آباد رو به گسترش نهاد. در همین زمان نیز شرکت جنرال موتورز آمریکا، شعبه‌ای از کارخانه اتومبیل‌سازی نظامی خود را در این شهر تأسیس نمود.[۱۲]
با پیوستن روستاهای اطراف به هم و افزایش وسعت آن، صالح آباد در سال ۱۳۱۶ به پیشنهاد فرهنگستان ایران اندیمشک نام گرفت. دهستان اندیمشک در دی ۱۳۳۵ به بخش و پس از آن با اجرای طرح‌های عمرانی و اقتصادی به شهر تبدیل شد.[۱۳] در محمدرضاشاه با ورود شرکت‌های متعدد داخلی و خارجی، اندیمشک به شهری صنعتی بدل گشت و بدین ترتیب میزبان هزاران نفر از پزشکان، مهندسان، کارمندان و کارگران داخلی و خارجی گردید. در این دوران بود که اندیمشک راه گسترش و پیشرفت را پیمود.[۱۲]
در شهریور ۱۳۶۱ فرمانداری مستقل اندیمشک شروع به کار کرد.[۱۳]
طول جغرافیایی اندیمشک در شمال ۴۸ درجه و ۲۲ دقیقه خاوری نسبت به نصف النهار گرینویچ و عرض آن ۳۲ درجه و ۲۹ دقیقه شمالی نسبت به خط استوا می‌باشد.
شهرستان اندیمشک با تقسیم‌بندی شهرداری اندیمشک به بخش‌های ذیل تقسیم می‌گردد:
۶-پشت بازار(۴۵متری قدس)
اندیمشک در شمالی‌ترین قسمت استان خوزستان قرار دارد و از غرب با استان ایلام و شمال با استان لرستان هم‌مرز است به همین سبب آب و هوای این شهر در اواخر زمستان و بهار به علت بودن در دامنه‌های سبز زاگرس بسیار مطلوب و یکی از مقصدهای مسافران نوروزی در ایام بهار است. در فصل تابستان آب و هوای این شهر روزهای نسبتاً گرم و شب‌های خنک را شامل می‌شود. در روزهای سرد فصل زمستان نیز در برخی مناطق بارش برف را تجربه می‌کند. دمای این منطقه در روزهای گرم سال در زیر سایه به بالای ۶۰ درجه سانتیگراد و در روزهای سرد سال در پایین‌ترین حد خود در برخی مناطق به چند درجه زیر صفر نیز می‌رسد.[۱۴]
دسترسی به آب شیرین سرچشمه‌های دریاچه دز باعث شده که این شهرستان یکی از بهترین آب‌های آشامیدنی کشور را دارا باشد. شهرستان اندیمشک از شمال به استان لرستان و از غرب به استان ایلام و از جنوب به شهر شوش و از شرق به شهر دزفول محدود می‌شود.[۱۵] وجود دو سد بزرگ و شناخته شدهٔ کرخه و دز در این شهرستان مقصد بسیار خوبی را برای گردشگران و توریست‌ها فراهم ساخته. سد دز در بیست کیلومتری شمال شرقی و سد کرخه در بیست و دو کیلومتری شمال غربی این شهر واقع شده‌اند که برق مصرفی مناطق زیادی از استان و کشور را تأمین می‌کنند و همچنین سد بالارود در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال اندیمشک بر روی رودخانه بالارود در حال احداث می‌باشد.[۱۶]
اسامی رودخانه‌های این شهرستان به شرح است:
مردم اندیمشک تمامن لر هستند و به گویش لری اندیمشکی(بالاگریوه) که گویش‌های زبان لری است، سخن می‌گویند.[۱۷]
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳۵٬۱۱۶ نفر (در ۳۹٬۱۵۱ خانوار) بوده است.[۱۸]
| سال | جمعیت | ±% |
|---|---|---|
| ۱۳۴۵ | ۱۶٬۱۹۵ | — |
| ۱۳۵۵ | ۳۲٬۰۸۵ | ۹۸٫۱٪+ |
| ۱۳۶۵ | ۵۶٬۲۸۸ | ۷۵٫۴٪+ |
| ۱۳۷۰ | ۷۳٬۷۵۹ | ۳۱٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۱۰۶٬۹۲۳ | ۴۵٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۱۱۹٬۴۲۲ | ۱۱٫۷٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۲۶٬۸۱۱ | ۶٫۲٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۳۵٬۱۱۶ | ۶٫۵٪+ |
اندیمشک از دیرباز بخشی از مناطق قشلاقی چادرنشینان لر به ویژه ساکنان اسبق الوارگرمسیر کنونی به‌شمار می‌رفته[۱۹] که پس از یکجانشینی عشایر در آغاز حکومت پهلوی هم‌اکنون بخش عمده‌ای از ساکنان این شهر از طوایف و ایلات گوناگون لر هستند.
سد دز یکی از سدهای قدیمی ایران است که به صورت بتنی برق‌آبی در دوران پادشاهی محمدرضا پهلوی بر روی رودخانه دز توسط ساخته شد. این فرایند ساخت توسط یک کنسرسیوم ایتالیایی در ۲۳ کیلومتری شمال شرق اندیمشک احداث شد تا ۱۲۵۰۰۰ هکتار از اراضی پایین دست را آبیاری کند و نقش مهمی در کنترل سیلاب‌های بالادستش داشته باشد. این سد همچنین نیروگاهی با قدرت ۵۲۰ مگاوات را فعال کرده است. احداث سد عظیم دز، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط ایتالیایی‌ها در کوه‌های زاگرس آغاز و در سال ۱۳۴۱ خورشیدی پایان یافت. دریاچه این سد ۶۵ کیلومتر طول و ۲۲۵۰۰۰ کیلومترمربع مساحت داشته و گنجایش نهایی آن ۳٫۳ میلیارد مترمکعب می‌باشد. این سد با ارتفاع ۲۰۳ متر در زمان ساخت خود به عنوان یکی از مرتفع‌ترین سدهای جهان (ششمین سد جهان در آن زمان) شناخته می‌شد و در حال حاضر نیز پنجاهمین سد بلند دنیا در بین سدهای ساخته شده و در دست ساخت است.
سد کرخه یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاکی دنیا و بزرگ‌ترین سد خاکی ایران و خاورمیانه است که بر روی رودخانه کرخه در ۲۲ کیلومتری شمال غربی شهرستان اندیمشک در استان خوزستان ساخته شده است. کرخه با تاجی به طول ۳۰۳۰ متر و ارتفاع ۱۲۷ متر از لحاظ حجم بدنه بزرگ‌ترین سد تاریخ ایران است و با حجم مخزنی به میزان ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب، بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی ایران را پدیدآورده است.[۲۰] عملیات اجرایی این سد در سال ۱۳۷۰ آغاز و در سال ۱۳۸۰ به پایان رسیده است. متوسط تولید انرژی سالیانه این نیروگاه روزمینی ۹۳۴ میلیون کیلووات ساعت است. نیروگاه این سد با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات از زمان بهره‌برداری در سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۸۷ توانسته بیش از ۴۹۴۱ میلیون کیلووات ساعت برق تولید کند.[۲۱]
.jpg)
این مجموعه که در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال اندیمشک بر روی رودخانه بالارود در حال احداث می‌باشد ارتفاع آن ۸۰ متر و طول تاج آن ۱۰۵۰ متر است که مخزن آن امکان ذخیره ۱۳۱ میلیون متر مکعب آب را دارد که ضمن کنترل سیلاب‌های فصلی و تأمین آب سیزده هزار هکتار از اراضی کشاورزی پائین دست و در طول سال نیز یازده گیگا وات برق تولید و وارد شبکه سراسری خواهد کرد.[۲۲]
در ده کیلومتری پایین دست سد بزرگ کرخه، در ۲۰ کیلومتری غرب شهرستان اندیمشک سد تنظیمی کرخه در سال ۱۳۸۸ به بهره‌برداری رسید نام پای پل برگرفته از بند تاریخی و پل مربوط به دوره عیلامیان یا ساسانیان (پل مورد استفادهٔ شهر اوان یا همان ایوان کرخه) قرار گرفته است بقایای این بند تاریخی کمی پایین‌تر از سد و در کنار پل نادری کرخه و جاده اندیمشک - دهلران قرار دارد سد پای پل کرخه که به عنوان بزرگ‌ترین سد تنظیمی کرخه شناخته می‌شود، آب را گروگان گرفته و دریاچه ساخته است و کمی آنطرف تر برای خود دنیایی آفریده و انواع پرندگان زیبا آنجا زندگی می‌کنند و زیبایی خاصی به منطقه داده است. سد تنظیمی کرخه با وجود تأسیسات و دریاچه زیبا و نیز چشم‌انداز فضای سبز، می‌تواند به یکی از نقاط گردشگری شمال خوزستان تبدیل شود.[۲۳]
در روز چهارم آذر ماه ۱۳۶۵ شهر اندیمشک به مدت ۱ ساعت و ۴۵ دقیقه توسط ۵۴ فروند جنگنده نیروی هوایی عراق مورد حمله قرار گرفت که طی این حمله ۳۰۰ نفر از شهروندان اندیمشک کشته و ۷۰۰ نفر نیز به شدت مجروح شدند.[۲۴][پیوند مرده][۲۵] این حمله را به عنوان طولانی‌ترین حمله پس جنگ جهانی دوم می‌شناسند و از آن با عنوان (روزی که صدام در اندیمشک قصابی کرد)[۲۶] یاد می‌شود. به علت وقوع این حادثه یادمانی برای گرامی داشت کشته شدگان و مجروحان در روبروی ساختمان اداره کل راه‌آهن این شهر نصب شده که بر روی آن شرح این واقعه توضیح داده شده است.[۲۷] به همین خاطر مردم اندیمشک روز ۴ آذر ۱۳۶۵ را روز اندیمشک می‌دانند هر چند که این روز در تقویم به این اسم ثبت نشده است.
پادگان دوکوهه نام منطقه و پادگانی است در ۴ کیلومتری شمال‌غربی شهر اندیمشک در کنار شهرک دوکوهه واقع شده است. این منطقه به علت وجود دو ارتفاع ۳۱۶ و ۲۸۸ متری در کنار هم که مانند دو کوه دوقلو در این منطقه مسطح خود نمایی می‌کنند، دوکوهه نام گرفته است. مساحت این پادگان با حواشی آن ۱۵ کیلومتر مربع می‌باشد که وسعت بخش اصلی آن کمتر از پنج کیلومتر مربع است.[۲۸] بخش اصلی پادگان که شامل ساختمان‌های گردان‌ها، ساختمان‌های اداری، دژبانی و انبار و ادوات و همچنین زمین صحبگاه است، در کنار جاده و ایستگاه راه‌آهن موقت دوکوهه قرار دارد. دوکوهه قبل از انقلاب پادگان پشتیبانی لشکر ۹۲ زرهی و یگان‌های نظامی جنوب‌غرب کشور بود و ساختمان‌هایی نیمه‌ساز برای نیروهای پادگان وجود داشت. با شروع جنگ این پادگان در اختیار سپاه پاسداران قرار گرفت و در دوران جنگ ایران و عراق به مهم‌ترین پادگان عملیاتی خوزستان مبدل شد. شهرستان اندیمشک دارای پادگانهای متعددی می‌باشد که شامل پادگان زین الدین پادگان کلهر پادگان جعفرزاده اندیمشک پایانه نظامی اندیمشک پادگان کرخه اندیمشک با وجود رادار سد دز اندیمشک و سایت موشکی هاک در اندیمشک در دوران دفاع مقدس نقش بسزایی داشته‌اند[۲۹]
شهرستان اندیمشک دارای موقعیت استراتژیک و ویژه، زمین‌های خوب کشاورزی، معادن نفت، گاز، سیلیس، گچ، ماسه، آهک و سنگ آهن و جاده ترانزیتی آسفالته و خط راه‌آهن سراسری اندیمشک به تهران که خوزستان را به مرکز و شمال شرقی ایران پیوند می‌دهد. داشتن سدهای بزرگ مانند سد دز و سد کرخه و سد بالارود در اندیمشک که بر ارزش این شهرستان افزوده‌اند و بخش بزرگی از نیروی برق کشور و نیز آبیاری زمین‌های این شهر و شمال خوزستان را تأمین می‌کند.
راه‌آهن این شهر به عنوان بخشی از راه‌آهن تهران-جنوب از نقاط حساس به‌شمار می‌آید. اندیمشک مرکز ناحیه راه‌آهن زاگرس (لرستان سابق) می‌باشد[۳۰] ساختمان اداری و دپوی ناحیه زاگرس در این شهر قرار دارد، دپوی اندیمشک به علت اعزام و تفکیک قطارهای باری که از سمت ناحیه جنوب به تهران حرکت می‌کنند، جزو مهترین دپوهای راه‌آهن ایران محسوب می‌شود و همچنین اندیمشک در مسیر جاده ترانزیت کشوری قرار دارد.
معادن سنگ آهک و دولومیت چناره در شمال شهرستان اندیمشک در مجاورت روستای بیدروبه قرار دارد. تخمین زده می‌شود که این ذخایر که در حال حاضر بهره‌برداری می‌شوند است در حدود ۱۰۰ سال قابل بهره‌برداری باشد. این شهرستان دارای چند بخش و شهر است. گستردگی این شهر به حدی است که می‌توان آن را از نظر وسعت یکی از بزرگ‌ترین شهرهای استان نامید.[۱۶] آب آشامیدنی شهر اندیمشک از روخانه دز تأمین می‌شود که در نمونه آب‌شناسی در ایران کم‌نظیر و بی‌مانند شناخته شده و بهترین نوع آب طبیعی و زلال در این سامان وجود دارد. شهرستان اندیمشک از نظر موقعیت راه‌های شوسه، اصلی و مرکزی دارای اهمیت بوده. این شهرستان با داشتن مراتع بسیار در اطراف خود و وجود رودخانه‌های بزرگ دز، کرخه و بالارود از استعداد بسیاری برای صنعت و کشاورزی و دامپروری برخوردار است. اندیمشک بعد از اهواز، دزفول، آبادان، بهبهان و ماهشهر، پرجمعیت‌ترین شهر استان خوزستان است.[۱۵]
اندیمشک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اندیمشک (با ۲۰ رشته تحصیلی در مقطع کاردانی و کارشناسی و کارشناسی ارشد)[۳۱]- دانشگاه پیام نور-مرکز تربیت معلم امام رضا (تحصیل دانشجویان مقطع کارشناسی) و دانشگاه علمی کاربردی را داراست.[۱۶]
ورزش اول و بومی اندیمشک کشتی فرنگی است و این شهر تا به حال افراد زیادی را به کشتی فرنگی ایران معرفی کرده است. از جمله این افراد می‌توان به پویا ناصرپور دارنده طلای مسابقات قهرمانی کشتی آسیا ۲۰۲۰[۳۲] و امین کاویانی‌نژاد دارنده طلای مسابقات قهرمانی کشتی آسیا ۲۰۲۰.[۳۳] و سعید عبدولی دارندهٔ مدال طلای قهرمانی جوانان جهان و همین‌طور طلای بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰ گوانژو و برنز بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴ اینچئون و مدال طلای مسابقات قهرمانی کشتی جهان ۲۰۱۱ و مدال برنز المپیک ریودوژانیرو برزیل و همین‌طور حبیب‌الله اخلاقی دارندهٔ مدال طلای مسابقات آسیایی ۲۰۱۴ اینچئون کره جنوبی و همین‌طور مدال طلای قهرمانی کشتی آسیا ۲۰۱۲ و مدال برنز قهرمانی جهان ۲۰۰۹ و همچنین پرویز زیدوند دارندهٔ دو مدال طلا و یک نقرهٔ مسابقات قهرمانی آسیا و مدال برنز بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان[۳۴][۳۵] و همچنین سامان عبدولی دارنده دو مدال برنز مسابقات قهرمانی کشتی آسیا ۲۰۱۷ و مسابقات قهرمانی کشتی آسیا ۲۰۱۹ و مدال نقره مسابقات قهرمانی کشتی آسیا ۲۰۱۶ اشاره کرد.[۳۶][۳۷]
میدان نفتی قلعه‌نار از میادین نفتی ایران است، که در استان خوزستان، در فاصله ۳۰ کیلومتری از شمال اندیمشک در بخش الوار گرمسیری واقع است. طول این میدان ۱۸ کیلومتر و عرض آن ۳ کیلومتر است، هم‌اکنون ظرفیت تولید نفت خام این میدان به‌طور متوسط معادل ۲۵ هزار بشکه در روز است.[۳۸][۳۹]
این میدان نفتی توسط شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون (اهواز) بزرگ‌ترین شرکت بهره‌بردار و تولیدکننده نفت ایران مدیریت می‌شود.
اندیمشک به لحاظ موقعیت در شمالی‌ترین نقطه استان خوزستان قرار دارد که به عنوان گذرگاه جهان باستان در فاصله بین دشت و کوهستان قرار دارد که مأمن تمدن‌های بزرگ آوان یا اِوان (ایوان کرخه)، تمدن شوشان یا سوزیانا و تمدن سیماش در لرستان کنونی بوده است.[نیازمند منبع] این منطقه دارای آثار و محوطه‌های باستانی بسیاری است که گویای ارتباط تاریخی اندیمشک با این تمدن‌هاست. به نقل از کتیبه پایکولی که در موزه لندن نگهداری می‌شود: آشوربانیپال پادشاه آشور زمانی که به قصد ویرانی پایتخت عیلام وارد سرزمین ایلام می‌شود می‌گوید من از نقطه‌ای وارد دشت شدم که رود وارد می‌شود یعنی همین‌جا (مسیر ورود رودخانه کرخه در شمال‌غرب اندیمشک) از آثار تاریخی، باستانی و گردشگری اندیمشک می‌توان به ویرانه‌های شهر ساسانی لور، شهر اری‌ترین، پل صیحه، بقعه شاهزاده احمد در مازو، قلعه رزه و ویرانه‌های شهر ایلامی زعفران دشت در منطقه توریستی منگره، سد کرخه و سد دز همچنین و پلاژ آن اشاره کرد.[۴۰]
در مسیر سفر تاریخی امام رضا (ع) از بغداد به خراسان، مکانی در اندیمشک به نام «قدمگاه» خاطره‌ای ماندگار از خود به جا گذاشته است. روایت است که در این مکان، امام رضا (ع) به مدت یک ماه اقامت داشتند تا منتظر رسیدن مأموران خلافت عباسی از بغداد و دریافت دستورات لازم باشند. حضور امام رضا (ع) در این منطقه فرصتی برای مردم مشتاق به دیدار و آموختن از ایشان فراهم کرد. بسیاری به این مکان می‌آمدند تا از علم و معرفت امام بهره‌مند شوند.
برخی معتقدند که پس از این واقعه، بقعه‌ای به احترام امام رضا (ع) در این مکان ساخته شد و بعدها به محل دفن مردگان مردم منطقه تبدیل شد.
نکته قابل‌توجه در این مکان، وجود ۱۲ سنگ به شکل هندوانه در اطراف بقعه است. روایتی وجود دارد که این سنگ‌ها در ابتدا هندوانه‌های واقعی بوده‌اند اما به دلیل تمسخر این مکان توسط عده‌ای، به سنگ‌های مدفن تبدیل شده‌اند.
امروزه این مکان به نام «قدمگاه امام زاده سید خلیل» شناخته می‌شود. سید خلیل، از فرزندان امام سجاد (ع) بود که در مسیر سفر به خراسان در قرن دوم هجری قمری در این مکان جان به جان آفرین تسلیم کرد. آرامگاه اولیه قدمگاه به دستور امام رضا (ع) ساخته شده بود. بنای فعلی قدمگاه که پلانی مربعی شکل دارد، تاکنون دو بار بازسازی شده است. این مجموعه در فضایی به وسعت ۴ هکتار قرار دارد و دارای راهرویی به طول ۷٫۴ متر در فضای داخلی است.
اندیمشک دارای دو کلیسای معروف بود که یک کلیسا به خاطر عدم نظارت مسئولان تخریب بعد از واگذاری زمین و فروختن آن توسط مسئولان وقت تغییر کاربری داده شد
یکی از کلیساهای اندیمشک تا سال ۱۳۸۲ عام‌المنفعه و فاقد سند رسمی مالکیت بوده اما در این سال توسط انجمن خلیفه‌گری آشوری-کلدانی تهران به ثبتی ۲۵۸۲۸/۹۹ در بخش ۴۴ اندیمشک به ثبت رسیده است این بنا در نبش خیابان‌های انقلاب و صفر احمدی در منطقه ۱ شهری اندیمشک بوده بود کلیسای دیگر اندیمشک کلیسای "سانتاباربارا در سد دز اندیمشک واقع شده است و به متروکه تبدیل شده است.
پلاژ سد دز در ۳۵ کیلومتری شهر اندیمشک در کنار دریاچه سد دز واقع شده است. این مکان در زمان قبل از انقلاب مورد استفاده خانواده شاه بوده است. این منطقه دارای تأسیسات، رستوران، طبیعت و جاذبه‌های حیاط وحش می‌باشد. همچنین این منطقه موقعیت مناسب برای ایجاد رستوران شناور را دارد.
راه‌های دسترسی به منطقه: وجود راه‌آهن سراسری خوزستان به تهران در جوار منطقه و ایستگاه گل محک نیز از دیگر راه‌های دسترسی به منطقه می‌باشد.[۱۶]
تنگوان نام کوهی است در شمال شهر اندیمشک. این کوه از جمله کوه‌های مهم ناحیه شمال خوزستان محسوب می‌گردد و جهت آن شمال غربی – جنوب شرقی، موازی با جهت گسترش رشته کوه‌های زاگرس می‌باشد. ضلع شمال غربی کوه تنگوان در بالارود شمالی با یک پرتگاه قطع می‌شود و سپس با یک شیب ملایم به طرف جنوب شرقی ادامه می‌یابد. ضلع جنوب شرقی تنگوان را کوه سنگ سیلان تشکیل می‌دهد که در نهایت به در ه‌های عمیق رود دز و قلعه مختار و چم سبز یا (چم سوز) به زبان محلی ختم شده و رشته کوه تنگوان در این ناحیه پایان می‌پذیرد. ارتفاع تنگوان حداکثر ششصد متر بوده و هرچه به طرف جنوب شرقی تنگوان پیش می‌رویم از ارتفاع آن با یک شیب کند کاسته می‌شود. تنگوان و دیواره سنگی، صخره‌ای و صاف آن به همراه دره‌های عمیق و پرتگاه‌های متعدد این کوه را برای ورزش‌های کوهنوردی به ویژه صخره‌نوردی بسیار مناسب نموده به‌طوری‌که صعود به این کوه همراه به خطراتی است[۴۱]
منطقه قلعه مختار در ۱۱ کیلومتری شرق شهرستان اندیمشک و در کنار رودخانه دز است.
منگره از چند دره تشکیل گردیده و در شمال بخش الوار گرمسیری واقع شده است؛ و یکی از مناطق کوهستانی می‌باشد و محدود است از شمال و غرب به کوه «چوونی» و دورق (Duragh). دورق شهری از ناحیه خوزستان بوده است و به نام دورق فرس مشهور بوده است که بنظر می‌رسد این همان دورق باشد. رودخانه‌ای که از دهکده گرداب سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از تنگه کول گاو به رودخانه انارکی می‌پیوندد و جاده سراسری را در محلی موسوم به بالارود قطع می‌کند.[۱۶]
در دامنه کوه «سیه» در میان گورستان قدیمی، بقعه‌ای است که به نام امیرسیف مشهور است. (که مربوط به قرن ششم و هفتم هجری است) اندازه داخل آن ۳۰/۳×۳۰/۴ متر و هر دیوار آن محراب کوچکی دارد. در وسط قبری است بطول و عرض ۹۵×۱۷۹ و ارتفاع ۷۰ سانتی‌متر که تماماً با کاشی سبز تزیین گردیده بلندی گنبد نزدیک به ۱۲ متر است. اندازه در ورودی آن ۷۵×۱۲۵ سانتی‌متر است که به سمت جنوب باز می‌شود. تمامی بقعه با سنگ قلوه و ملاط ساخته شده است. احتمالاً امیرسیف یکی از اتابکان لر کوچک باشد، امیر سیف واقع در دهکده امیر سیف و در کنار رودخانه گرداب حوالی دژ سرقلا دهستان قیلاب، بخش الوارگرمسیری در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۳۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۴۲]
شاهزاده احمد در شهرستان اندیمشک از استان خوزستان قرار دارد برای رسیدن به این مکان زیارتی و تفریحی که دارای طبیعت زیبا و جذاب است باید در مسیر جاده ترانزیتی جنوب و در مسیر جاده اهواز تهران پس از رسیدن به شهرستان اندیمشک و در مسیر جاده اندیمشک-خرم آبادو درمیانه راه در بخش الوار اندیمشک و در شهر تازه تأسیس بیدروبه در کمربندی این شهر حرکت کنیم پس از طی حدود ۶۰ کیلومتر به این مقبره می‌رسیم. برای رسیدن به امام زاده شاهزاده بن احمد باید از روستای‌های زیبای چون کلگدره و تکتکاب و شیرین آب و جا اردو و سرخکان و پیروالی و محمودبن علی و مازو و تنوربلند و ادریسی علیا وارد شویم و در مسیر پرپیچ وخم و زیبای آن منطقه که پوشیده از جنگل‌های چنار و درختان پسته کوهی و بلوط قرار دارد که این جاده زیبا و کوهستانی به جاده چالوس خوزستان معروف شده است قرار می‌گیریم که پس از طی کردن این مسیر به بقعه شاهزاده احمد می‌رسیم که بین دوکوه بنام‌های گردن باریک و دارتاگریوه که تقریباً مرز استانهای خوزستان و لرستان است قرار دارد. در تابستان‌های داغ خوزستان، هوای این منطقه معتدل و خنک است که در کنار بقعه شاهزاده احمد روستای زیبای به نام دشت لاله واقع شده که دارای دشتی زیبا و بزرگ پر از گل‌های لاله است وجود دارد که پس از زیارت امام زاده دیدن این دشت زیبا خالی از لطف نیست.
گنبد قدیمی بقعه شاهزاده احمد در شهرستان اندیمشک استان خوزستان متعلق به معماری اسلامی عهد تیموری است. مردم محلی اعتقاد دارند این امامزاده از اعقاب امام موسی کاظم بوده است. برخی این امامزاده را گگ احمد نیز می‌خوانند. خادمین این امامزاده عمامه قرمز بر سر دارند و معتقدند شاهزاده احمد (ع) در زمان حیاتش هر موقع غضبناک می‌شد شال قرمز به سر و کمر می‌بست.
بنای مقبره چهارگوش و گنبد هرمی ۱۰ ترکی دارد. بلندای آن نزدیک به ۱۴ متر و سبز رنگ است. درب ورودی مقبره در جهت شمال قرار گرفته و دارای گلدسته کوچک آجری است و روی قبر هم ضریحی فلزی کار گذاشته شده است. در حال حاضر دور تا دور بنای این بقعه داربستهایی ایجاد شده که به گفته زائران این امامزاده نشان از آماده کردن مقدمات تخریب این بنا توسط اداره اوقاف را دارد. راولینسن می‌نویسد مردم گفته‌اند: شاهزاده احمد دو برادر داشته یکی به نام سلطان محمود که در هیلان مدفن دارد و دیگری سلطان ابراهیم موسوم به بابا بزرگ است و لرهای لرستان برای او حرمت قائل‌اند. مضافاً طبق گفته راولینسن سلطان محمود و شاهزاده احمد در زمره اولیای «اهل حق اند» و به همین دلیل دارای حرمت فراوانی هستند. ادموندز با ذکر نام شاهزاده احمد می‌نویسد روزی چهار نفر با عمامه‌های سرخ به دیدنم آمدند و سپس می‌افزاید عمامه سرخ در ایران یا دست کم در استانهای غربی و مرکزی کشور منحصربفرد است و تنها متولیان شاهزاده احمد آن را بر سر می‌گذارند که مقدس‌ترین زیارتگاه در بالاگریوه است و مردم به زیارت او می‌روند و با خود نذری می‌برند یا در آن نذر می‌کنند. متولیان عمامه سرخ را پاپی می‌نامند. اما به نظر نمی‌رسد اینان با طایفه‌ای به همین نام نسبتی داشته باشند.
فیلبرگ از متولیان عمامه سرخ نام می‌برد و می‌افزاید شاهزاده احمد را مخصوصاً یاور زنان نازا می‌شمارند. مینورسکی می‌نویسد مردم منطقه، شاهزاده احمد را پسر موسی کاظم امام هفتم می‌دانند. در شمال مازو محلی موسوم به دشت لاله، بقعه‌ای است معروف به شاهزاده احمد (که گنبد قدیمی آن معماری تیموری و اواخر عهد مغول بوده است). به اعتقاد مردم از اعقاب امام موسی کاظم است و به شاه چراغ مشهور است. مردم، این امام زاده را به نام‌های «گگ احمد و سید احمد» نیز می‌نامند. راولینسن می‌نویسد مردم گفته‌اند: شاهزاده احمد دو برادر داشته یکی به نام سلطان محمود که در هیلان مدفن دارد و دیگری سلطان ابراهیم موسوم به بابا بزرگ است و لرهای لرستان برای او حرمت قائل‌اند. مضافاً طبق گفته راولینسن سلطان محمود و شاهزاده احمد در زمره اولیای «اهل حق اند» و به همین دلیل دارای حرمت فراوانی هستند.
در شمال غربی دهکده گرداب منگره در دهستان قیلاب بخش الوار گرمسیری شهرستان اندیمشک به فاصله شش کیلومتر، دهکده‌ای است موسوم به «شیخ» در گورستان دهکده، مقبره‌ای است که با سنگ و ملاط ساروج ساخته شده است. گنبد آن مخروطی شکل و اندازه‌ای داخل مقبره ۴۰/۳×۳۰/۳ متر بوده و شباهت زیادی به گنبد امیرسیف دارد. تنها تفاوتی که این دو مقبره با هم دارند، دو گلدسته می‌باشد که بی شک سال‌های بعد ساخته شده‌اند. در ورودی مقبره شرقی است. سنگ قبری در این مقبره مشاهده نشد. سنگ قبرهای بزرگی با خط کوفی در گورستان اطراف مقبره دیده شد که تاریخ بعضی از آن‌ها مربوط به قرن هفتم هجری می‌باشد بر بالای سر قبرها نیز سنگهایی بطول ۸۰ تا ۹۰ سانتی‌متر به‌طور عمودی کار گذاشته شده وروی بعضی از آن‌ها به خط کوفی آیاتی از قرآن به‌طور برجسته حک شده است. صاحب مقبره داود ابن محمد، معروف به خادم الفقرا می‌باشد که مستوفی در تاریخ گزیده از آن یاد می‌کند.[۴۳]
حاجی باریکاب مقبره حاجی باریک آب در روستایی به همین نام در سمت راست دهکده منگره در دهستان قیلاب بخش الوار گرمسیری و شمال شهرستان اندیمشک قرار داردوجه تسمیه نام باریک آب (حاجی باریک آو) از آب چشمه با آب دهی کم گرفته شده است.
از دیدنی‌های حاجی باریک آب وجود یک درخت تنومند در وسط مقبرهٔ او بود که متأسفانه چند سال پیش قطع شد[پیوند مرده][نیازمند منبع]
بقعه امامزاده بابا لَنگ
در انتهای دریاچه دز در فاصله ۲۰ کیلومتری شرق دهکده مازو و ۸۵ کیلومتری شمال شرق اندیمشک روستایی به نام بابا لنگ وجود دارد که در کنار آن گنبدی است مخروطی شکل که به «بابا لنگ» مشهور است و متعلق به معماری قرن ۶ و ۷ هجری قمری است زیارتگاه اهالی منطقه و جد تیره‌ای به نام بابا لنگی‌ها است. کلمه بابا به پیشوایان مذهبی اهل حق گفته می‌شده، این گنبد در نوع خود بی‌نظیر است و گنبد مخروطی بلندی آن نزدیک به ۱۲ متر است. اندازه داخل مقبره ۳×۳ متر بوده و در وسط قبری است که به وسیلهٔ کاشیهای سبز تزیین شده است که اکنون قسمتی از کاشیها را برداشته و به جای آن گچ اندود کرده‌اند. در ورودی آن اتاقی کوتاه دارد و اندازه آن ۱×۳۰/۱ متر است و محل قبر، دو پله پایین‌تر از سطح زمین است و تمامی آن با سنگ و گچ ساخته شده ولی سنگ قبر یا کتیبه‌ای مشاهده نشد. حریم گنبد با دیواری بطول و عرض ۱۶×۲۲ و پهنای ۵/۱ متر محصور گردیده و اطراف آن گورستانی قدیمی است. این بقعه در سال ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی ثبت گردید. امامزاده بابالنگ از مریدان و یاران احمد بن موسی کاظم (ع) (شاهزاده احمد) می‌باشد.[پیوند مرده][نیازمند منبع]
یکی از قلعه‌های نظامی و مهم بخش الوار- اندیمشک است که در شمال شرق این شهرستان و در۵۰۰ متری شرق جاده اندیمشک- شاهزاده احمد واقع شده است، این قلعه از جمله قلعه‌هایی است که در دوره اسلامی کاربرد داشته و قدمت آن به دوره صفویه برمیگردد. قرار گرفتن قلعه کوران (کورو یا کهرو) در کنار جاده اندیمشک – امام زاده احمد و چشم‌اندازهای طبیعی منطقه و بکر و دست نخورده بودن آن و سپس آنکه این منطقه یکی از مناطق زیارتی و تفریحی شهرستان اندیمشک به‌خصوص در فصول بهار و تابستان است که در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۱۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[پیوند مرده][نیازمند منبع]
این قلعه منزلگاه کاروانیان جاده خرم‌آباد به اندیمشک (صالح آباد قدیم) بوده و اکنون نیز جاده سراسری خوزستان از کنار آن می‌گذرد که در ۴۵ کیلومتری جاده ارتباطی اندیمشک خرم‌آباد و در حدود ۵۰۰ متری جنوب شرقی روستای قلعه رزه و در حاشیه جاده می‌باشد که در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۱۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه رزه که در ادوار گذشته در محلی به نام رزه بر سر راه کاروانها ساخته شده محل حکومت سلاطین اشکانی بوده که گرهشکان یا به زبان محلی گرشکان یا گرشگو در قسمت جنوبی این قلعه وجود دارد که قسمت غرب و جنوب غربی آن رودخانه کرخه می‌باشد. این کاروانسرا دارای پلان چهارگوش و مستطیل شکل در جهت شرقی و غربی بوده و از نوع چهار ایوانی و از بناهای دوره صفوی می‌باشد؛ و توسط شخصی به نام «حسین خان والی» عصر صفوی در سال ۱۰۰۸ هجری ساخته شده است. قلعه رزه دارای ۱۴ اتاق مسکونی بوده که در داخل هر اتاق ۴ طاقچه ساخته شده و تمام اتاق‌ها به هم ارتباط دارند و برای ورود و خروج از قلعه، تنها یک در وجود داشته است.
مصالح بکار رفته در ساخت کاروانسرا از سنگ قلوه، ساروج و گچ بوده ولی در دوره‌های بعدی برای بازسازی آن به مقدار بسیار کم از کاروانسرا کنگره‌هایی جهت نگهبانی ساخته شده، در جهت شمالی و جنوبی کاروانسرا به پرتگاه منتهی می‌شود. قلعه، به هنگام تصرف لرستان به دست قوای دولتی رضاشاه، اهمیت نظامی فراوان داشته و یک از قرارگاه‌های مهم جلوگیری از شورش، یاغیگری و غارت به‌شمار می‌رفته است. ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی (۳۳۶–۳۸۰ ه.ق) که ۱۱۰۰ سال پیش می‌زیسته، مسیر «خرم‌آباد» تا «اندیمشک» را چنین بیان می‌کند:
«از سابرخواس یک مرحله، سپس تا کرکویش یک مرحله، سپس تا خان یک مرحله، سپس تا رزمان یک مرحله، سپس تا لور یک مرحله است.» (احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ۶۰۰–۶۰۱).
سابرخواس/شابرخاست/شاپورخواست همان خرم‌آباد کنونی و لور، لوریا، بلاد اللوریا، صحرای لوریا، اللور، یا اللریه همان اندیمشک فعلی در منطقه‌ای که امروز به آن قلعهٔ رزه (شهر رزمانان RaZmanan) می‌گویند، واقع شده است. همچنین در شمال این قلعه، یک بنای دو طبقه کوچک‌تر نیز وجود دارد که به حسینه یا قلعه حسینی مشهور است.[پیوند مرده][نیازمند منبع]
شمال کاروانسرای قلعه رزه، در کنار جاده اندیمشک - پلدختر و دهکده قلعه رزه الوار گرمسیری، یک بنای منفرد دیگر با فاصله تقریبی ۱۵۰ متر بنا گردیده است که با پلان چهارگوش و به صورت دو طبقه، ساخته شده است. طبقه فوقانی، محلی جهت نگهبانی است. کاروانسرا دارای چهار اتاق و یک حیاط مرکزی می‌باشد بنای مذکور در جهت غربی دارای پلکانی است که به طبقه دوم راه دارد، در طبقه دوم نیز پلکان دیگری تعبیه شده که به پشت بام منتهی می‌شود. دلیل وجودی بنا با توجه به اینکه مانعی طبیعی در شمال کاروانسرای قلعه رزه و خارج از محدوده ساختمانی قرار گرفته و دیده‌بانی مناسب را سلب نموده، لذا اقدام به ساخت این بنا یا قلعه نموده‌اند تا مشرف بر نواحی شمالی باشد. مصالح این بنا دقیقاً همان است که در ساخت کاروانسرای رزه بکار گرفته شده است. این بنا در نزد عامه به قلعه حسینی معروف می‌باشد وجه تسمیه قلعه حسینی از این قرار است که شخصی به نام حسین چندین سال متوالی در آن مسکن گزیده و تاق که همان اتاق می‌باشد در گویش محلی به معنی ساختمانی که محل زندگی فردی به نام حسین بوده نامیده شده است. این قلعه نیز مربوط به دوره صفوی می‌باشد که در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۰۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۴۴]
این بقعه در دهکده‌ای به همین نام در جنوب غربی دهستان مازو، بخش الوارگرمسیری واقع شده است. گنبد آن مخروطی شکل (و مربوط به قرن ۱۱ هجری است). اندازه داخل مقبره ۴۰/۴×۴۰/۴ متر است. قبر در وسط قرار دارد و ابعاد آن ۷۰/۱×۶۰/۱×۵۰/۱ متر می‌باشد. بلندی گنبد از سطح بام مقبره نزدیک به ۸ متر است که از دو طبقه درست شده و دو جداره است؛ یعنی بین طاق مقبره و گنبد، فضا است و به‌وسیله دریچه‌ای می‌توان به آن داخل شد. در جنوب آن اتاقی برای زائران ساخته شده است. گنبد محمود علی که در گویش محلی محمید علی خوانده می‌شود. در کتب تاریخی سلطان محمود فرزند علی ذکر شده که به مرور زمان به محمود علی معروف شده است. حریم گنبد با دیواری سنگ چین شده بطول ۲۰ و عرض ۱۶ متر محصور گردیده است و اطراف حصار، قبرستانی کهنه و قدیمی هست که بعضی قبرهای آن با خط کوفی نوشته است. مقبره محمود علی (ممیدعلی) که مربوط به قرون میانه اسلامی است در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۹۹۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۴۵]
این آباره در ۶ کیلومتری جاده اندیمشک به شوش (روبروی شهر آزادی) و در حاشیه شرقی جاده واقع شده است. این آباره در سال ۱۳۷۹ شناسایی گردید و کار خاکبرداری و مرمت آن از سال ۱۳۸۰ آغاز گردید. این بنا دارای ۱۲ دهانه می‌باشد و در گذشته کاربری انتقال آب را داشته است و آب را به وسیلهٔ کانال به این منطقه آورده و پس از عبور آب از روی پل زمین‌های کشاورزی آن طرف پل را آبیاری می‌نمودند. پلهای آبرو تنها جهت آبیاری زمین‌های کشاورزی به کار می‌آیند و اصطلاحاً آباره گفته می‌شود. این پل مربوط نیز به دوره صفوی می‌باشد که در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مصالح بکار رفته در ساخت این بنا سنگ، آجر به‌همراه ملاط گل، آهک و ساروج می‌باشد پی پایه‌های این پل از سنگ، ستونها از آجر و دیواره‌های فوقانی از سنگ می‌باشد. دریچه‌های پل در جهت خلاف جریان آب و هم در جهت موافق آن پیش آمدگی‌های دارد که اصطلاحاً موج شکن یا آب (پشت پل) به صورت نیم دایره می‌باشد. افزایش مقطع طولی پل و سنگین تر نمودن پایه‌ها جهت خنثی‌سازی رانش حاصل از طاقهای بزرگ، نقش استحکامی پل در مقابل فشارهای سرسام‌آور آب در هنگام طغیان رودخانه‌ها و هدایت مناسب آب که از لحاظ مکانیکی و مهندسی در دوام پل تأثیر بسیاری داشته است. در ساخت پل صیحه به نمای پل توجه نشده است و فقط به جنبة کاربری و استحکامی آن توجه نموده‌اند. قوس دهانه‌ها یک اندازه نمی‌باشد این دهانه‌ها از ارتفاع «تیزی» تا پاکار بین ۶/۳ و ۷۰/۳ متفاوت می‌باشد. پایه‌ها تقریباً ۱ متر می‌باشد. دهانه ۶ بزرگ‌ترین دهانه می‌باشدبا توجه به اینکه در گذشته به دلیل شرایط زندگی مردم و نیاز به آب، اکثر سکونتگاه‌ها در کنار رودخانه و چشمه‌ها و مناطق آب خیز صورت می‌گرفت، احتمال وجود سکونت گاه‌هایی همزمان با این آباره در منطقه نیز وجود دارد. در نزدیکی این آباره در منطقه سبز آب، آباره دیگری وجود دارد که کاربری آن نیز مانند پل صیحه می‌باشد. در طی خاکبرداری از دو آباره در اعماق مختلف به تکه‌های مختلف سفال شکسته برخوردارند. این بنا دارای ۱۲ دهانه می‌باشد و در گذشته کاربری انتقال آب را داشته است و آب را به وسیلهٔ کانال به این منطقه آورده و پس از عبور آب از روی پل زمین‌های کشاورزی آن طرف پل را آبیاری می‌نمودند. پلهای آبرو تنها جهت آبیاری زمین‌های کشاورزی به کار می‌آیند و اصطلاحاً آباره گفته می‌شود. این پل مربوط به دوره صفوی می‌باشد. مصالح بکار رفته در ساخت این بنا سنگ، آجر به‌همراه ملاط گل، آهک و ساروج می‌باشد پی پایه‌های این پل از سنگ، ستونها از آجر و دیواره‌های فوقانی از سنگ می‌باشد. دریچه‌های پل در جهت خلاف جریان آب و هم در جهت موافق آن پیش آمدگی‌های دارد که اصطلاحاً موج شکن یا آب (پشت پل) به صورت نیم دایره می‌باشد. افزایش مقطع طولی پل و سنگین تر نمودن پایه‌ها جهت خنثی‌سازی رانش حاصل از طاقهای بزرگ، نقش استحکامی پل در مقابل فشارهای سرسام‌آور آب در هنگام طغیان رودخانه‌ها و هدایت مناسب آب که از لحاظ مکانیکی و مهندسی در دوام پل تأثیر بسیاری داشته است. احتمال وجود سکونت گاه‌هایی همزمان با این آباره در منطقه نیز وجود دارد. در نزدیکی این آباره در منطقه سبز آب، آباره دیگری وجود دارد که کاربری آن نیز مانند پل صیحه می‌باشد. در طی خاکبرداری از دو آباره در اعماق مختلف به تکه‌های مختلف سفال شکسته برخورد نمودیم که متعلق به دوره اسلامی می‌باشد.[۴۶]
جنس پل از ساروچ و دارای ۴ پایه مستحکم و مربع شکل بوده است که سالیان قبل به علت سیل ویرانگر سقف پل ریزش می‌کند. این پل که در ۲۷ کیلومتری شمال شهرستان اندیمشک و در مجاورت بزرگراه اندیمشک پلدختر و همچنین آزاد راه اندیمشک - پل زال و روستای بالارود از توابع بخش الوارگرمسیری قرار دارد، و در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۹۶۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت می‌رسد. البته قابل ذکر است در منطقه بالارود شمالی چهارپل وجود دادپل شاه عباس صفوی یکی از پلهای قدیمی این منطقه می‌باشد ودیگر پلهای منطقه قدمت معاصر دارند شامل پل پدرو پسر و پل خشتی که در مرکز روستای بالارود شمالی در زمان اواخر قاجار بنا شده است
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
