Volga

Volga^[1] (errusieraz: Волга, tartareraz: İdel edo Sari-su, turkieraz: İdil) mendebaldeko Errusiako ibaia da. Europako handiena da, luzera, emaria eta arroari dagokienez. Valdai muinoetan jaio eta Kaspiar itsasora isurtzen da Astrakhanen. 3.888 km-ko luzera eta 1.380.000 km²-ko arroa ditu.

Volga Волга (ru)
Datu orokorrak
Mota	ibai
Luzera	3.530 km
Geografia
Koordenatuak	57°15′05″N 32°28′05″E
Honen parte da	Europar Errusiako Ur Sakonen Sistema Bateratua
Estatu burujabe	Errusia
Errusiako oblastak	Tver oblasta
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Vetluga Kama ibaia Oka ibaia Sura ibaia Bezdna (en) Unzha Samara ibaia Kazanka Sviyaga (en) Kerzhenets Kostroma Kotorosl Xeksna Mologa Kaxinka Nerl Medveditsa Dubna Tvertsa Vazuza Selizharovka Uzola Gnilukha Nizhnyaya Staritsa (en) Bolshaya Maza (en) Vetliana Trestianka Paraxa Kitmar Sundyrka Txeremoxnia Dragotxa Nuzhenka Vezloma Karzhai Rzhavtsa Sergovka Uliust Urdoma Arda Xigolost Kmeliovka Vatoma Txornaia Maza Edoma Lutoxa Volovsky Gully (en) Pyra Iruzha Malaia Junga Kubra Zheleznitsa Berezniak Zhuzhla Sundyr Korozhetxna Kholokholnia Izbrizhka Zhabnia Khalzovka Bolxoi Tsivil Volga–Don Canal (en) Sumka Tma Bolxaia Kokxaga Kudma Bolshoy Karaman (en) Txapaievka Mera Niomda Pionerka Alferovka Boinia Bolxaia Dubenka Bolxaia Koxa Bolxaia Lotxa Velikaia Volnuxka Volozhka Dorogutxa Dunka Diorzha Jelxanka Zhukopa Inga (en) Itomlya (en) It River (en) Karanovskaia Kokxa Kolokxa Korma Kotxa Kud Mokraia Metxotka Levinka Linda Malaia Dubenka Malaia Itomlia Malaia Kolokxa Malaia Koxa Mezhurka Mlinga Nora Niuzhma Niuzhma Ortxa Orxa Pesotxnia Potxaina Rakitnia Rakhma Serebrianka Sixka Solodmnia Startxonka Sumka Sundovik Sukhaia Metxotka Kholynka Txeboksarka Txeriomukha Xokhonka Junga Jukhot Tersa Tudovka Tmaka Uren Fominsky (en) Ivanixka Maly Irgiz Utka Satxonka Kutum Lemenka Itxki-Bartxa Jenotaievka Gusiolka Vtoraia Revyaka (en) Zhidogost Beryozovka (en) Kamyzyak (en)
Arroaren azalera	1.360.000 km²
Arro hidrografikoa	Volga Basin (en)
Ur-emaria	8.060 m³/s
Iturburua	Valdai muinoak (256 m)
Bokalea ()	Kaspiar itsasoa eta Kama ibaia (Astrakhan) (−28 m)

Errusiako mendebaldea zeharkatzen du, eta nazioko ibaitzat jotzen da herrialde horretan. Izan ere, bertako 20 hiri populatuenetatik 11, tartean Mosku hiriburua, Volgako arroan daude kokatuta. Munduko urtegi handienetako batzuk ere Volgan daude.

Izena

Eztabaidan dago, izena eslaviarra edo fino-ugriarra den. Errusiar Волга hitzak eslaviar влага, волога (euskaraz «hezetasuna») hitzekin lotura du. Fino-permiar jatorria Karelierako Valkia edo Valgia (euskaraz «zuria») hitzekin duen loturan datza.

Ibilbidea

Sakontzeko, irakurri: «Volgako eskualdea»

Volga ibaia Kaspiar itsasoaren arro endorreikoan dago. Iturburua Valdai muinoetan (228 m) (Tver oblasta) du. Gero, Sterzh lakua, Tver, Dubna, Ribinsk, Jaroslavl, Nizhni Novgorod eta Kazan zeharkatzen ditu. Hortik hegoalderako bidea hartzen du, Ulianovsk, Toliatti, Samara, Saratov eta Volgograd zeharkatuz. Kaspiar itsasoan du ahoa, Astrakhanen ondoan.

Oso gainbehera leuna du, eta geldoa da; nolanahi ere, ibilguaren goialdean ur-laster azkarra du.

Hidrologia

Neguko izotzak ibaiaren ur emaria murrizten du. Udaberrian, berriz, asko hazten da, eta urtegien bidez erregulatzen dira ur emariaren gorabeherak. Volgograden, ibaiadar nagusienen ura jaso ostean, urteko batez besteko emaria 8.364 m³/s da. Emari handiena maiatzean du (25.805 m³/s) eta txikiena urtarrilean (3.085 m³/s)^[2].

Volgaren batez besteko emariak (m³/s) Volgograden neurtuak^[2]
Datuak: 1879-1958 bitartean

Ekonomia

Errusiako garraibide nagusietako bat da Volga, ia ibilbide osoan ontziz ibiltzeko egokia baita. Ubideek Itsaso Zuria, Baltiko, Itsaso Beltza eta Azov itsasoarekin lotzen dute. Ibaiaren ibilbidean eraiki diren ur indarretxeen artean Kuibishev eta Volgogradekoak dira aipagarrienak.

Ibaiadar nagusiak

• Aktuba ibaia.
• Samara ibaia.
• Kama ibaia
• Kazanka ibaia.
• Sviiaga ibaia.
• Vetluga ibaia.
• Sura ibaia.
• Kerzenets ibaia.
• Oka ibaia
• Uzola ibaia.
• Unza ibaia.
• Kostroma ibaia.
• Kotorosl
• Sheksna ibaia.
• Mologa ibaia.
• Kasinka ibaia.
• Nerl ibaia.
• Medveditsa ibaia.
• Dubna ibaia.
• Sosa
• Tvertsa.
• Vazuza ibaia.
• Selizarovka ibaia.

Urtegiak

• Ivankovoko urtegia.
• Uglitx-eko urtegia.
• Rybinsk-eko urtegia.
• Gorkiko urtegia.
• Txeboksariko urtegia.
• Kuibyxev-eko urtegia.
• Saratoveko urtegia.
• Volgogradeko urtegia.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 201-01-25 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. Euskaltzaindia. Europako toponimia fisikoa. .
2. «Volgaren emaria Volgograden» Webworld.unesco.org

Kanpo estekak

• Datuak: Q626
• Multimedia: Volga / Q626