CDU alderdiko alemaniar politikaria da eta Europako Batzordeko presidentea From Wikipedia, the free encyclopedia
Ursula Gertrud von der Leyen (Alemania, 1958ko urriaren 8a). Jaiotzez Ursula Gertrud Albrecht[1][2], Alemaniako politiko eta medikua[3], eta Europako Batzordeko egungo presidentea (2019ko abendutik, Europako IX. legegintzaldia) da. Bere familia politikoa Europako Alderdi Popularra da. Alemaniako defentsa-ministro izan zen 2013tik 2019ra bitartean[4]. Alemaniako Batasun Kristau-Demokrata alderdiko kidea (CDU), Alemaniako historian defentsa-ministro eta Europako Batzordeko presidente izan den lehen emakumea[3][5]. Aurretik, Familia, Hirugarren Adina, Emakumeak eta Gazteria ministroa izan zen 2005etik 2009ra, eta Lan eta Gizarte Gaietako ministroa 2009tik 2013ra[6]. Ama-hizkuntzaz gain (alemana), frantsesez eta ingelesez erraz hitz egiten du; izan ere, haurtzaroa Bruselan igaro zuen, eta hainbat urte eman zituen Estatu Batuetan[7].
Bere aitak, Ernst Albrechtek, lan egin zuen Europako erakundeentzat 1954-1970 bitartean. 1976tik 1990era bitartean, Saxonia Behereko Alemaniako estatu federatuko lehendakaria izan zen[8][4][9].
2001etik 2004ra, Hannover eskualdean, tokiko politikan parte hartu zuen, eta Saxoniako Beherako Estatuko Gobernuko Gizarte Gaien, Emakumeen, Familiaren eta Osasunaren ministroa izan zen 2003tik 2005era. 2005ean, kabinete federalarekin bat egin zuen, eta 2019ra arte hainbat sailetan egon zen[6]. Halaber, Angela Merkel kantziler gisa[10] ordezkatzeko lehiakide nagusitzat hartu zen, eta NATOko idazkari nagusi izateko gogokoen zen[11][12][13].
2019ko uztailaren 2an, Europako Kontseiluak Europako Batzordeko lehendakari[14] izateko hautagai gisa proposatu zuen von der Leyen. Uztailaren 16an, Europako Parlamentuak kargu hori betetzeko aukeratu zuen, eta 2019ko abenduaren 1ean hasi zen bere agintaldia[4].
Ludwig Knoop baroiaren ondorengoa da, Bremen hiriko[15] tela-fabrikatzaile eta XIX. mendeko enpresaburu arrakastatsuenetako bat. Heidi Adele Albrechten eta Ernst Albrechten alaba da. Ursula Gertrud Albrecht[1] izenarekin jaio zen Ixellesko (Brusela) udalerri belgikarrean, 1958ko urriaren 8an[3]. Aita Alemaniako Batasun Kristau-Demokrata (CDU)[3] alderdi kontserbadoreko politikari ospetsua izan zen. Europako Batzordean, lehia-zuzendari nagusi izatera iritsi zen (1970 arte)[16], baita Saxonia Behereko estatu federatuko presidente ere (1976tik 1990era)[3]. Ursula von der Leyenek bost anaia ditu, eta horietako bi, Hans-Holger Albrecht eta Donatus Albrecht, enpresaburu ezagunak dira[17].
Ursula jaio[4] eta lehen urteak Bruselan eman zituen[18]. Bertan, Europako Eskolan ikasi zuen (Bruselako funtzionario komunitarioen seme-alaba asko ikasten duten erakundea), eta alemanez eta frantsesez ikasi zuen; frantsesa lehen mailatik ikasi zuen[9][16].
Geroago, familia Lehrten kokatu zen, Hannoverren, bere aita Bahlsen elikagai-konpainiako zuzendari exekutibo izendatu zutenean.
1976an, unibertsitate-ikasketak hasi zituen, eta Arkeologian matrikulatu zen, Gottingenen. 1977an, karrera aldatu zuen, eta, 1980ra arte, Ekonomia ikasi zuen Gottingen eta Münsterren; ikasketa horiek etenda gelditu ziren 1978an[6], eta Londresko London School of Economics eskolan jarraitu zuen. Armada Gorriaren Frakzioak Hanns-Martin Schleyer patronaleko lehendakaria hil zuen 1977an, eta, orduan, aitak Londresera bidali zuen balizko atentatu batetik babesteko. Han, Rose Ladson izen faltsuarekin ikasi zuen, eta Scotland Yard-en babesa jaso zuen[19].
1980an, karrera aldatu zuen berriro, eta medikuntza-ikasketak hasi zituen Medizinische Hochschule Hannover-en, eta, 1987an, graduatu zen[20]. Ginekologian[3] espezializatu zen, eta, 1986an, Heiko von der Leyen medikuarekin ezkondu zen, zeinarekin zazpi seme-alaba izan dituen.
1988 eta 1992 artean, mediku laguntzaile gisa aritu zen lanean Medizinische Hochschule Hannover-eko[6] emakume-klinikan. Graduondo ikasketak amaitu ondoren, Medikuntza-doktore gisa graduatu zen 1991n[21].
1992tik 1996ra bitartean, bi alaba bikiak jaio ondoren, Ursula von der Leyen Stanforden bizi izan zen. Han, senarra Stanford Unibertsitatean ari zen lanean, eta Ursula bere seme-alabak zaintzen aritu zen[6]. 1996an itzuli zen Alemaniara, eta, 1998 eta 2002 bitartean, Gizarte Medikuntza eta Osasun Sistemaren Ikerketaren epidemiologia Saileko kide izan zen Medizinische Hochschule Hannover-en[20].
Bruselan bizi zirela, Benita-Eva hamaika urteko ahizpa txikia minbiziarekin hil zen. Geroago, minbizia zela eta, «nire gurasoen inpotentzia izugarria» gogoratzen zuen, eta, 2019an, hori izan zen arrazoietako bat EBko Batzordeak «minbiziaren aurkako borrokan ekimena hartu» behar zuela adierazteko[22].
Ursula von der Leyen Alemaniako Batasun Kristau-Demokratan (CDU), 1990ean afiliatu zen, eta 1999an ekin zion bere jarduera politikoari. 2001ean, Hannover eskualdeko tokiko politikan sartu zen[23].
Saxonia Behereko Parlamentuko kide hautatu zuten 2003an, eta, 2003tik 2005era, familia-ministro izan zen Saxonia Behereko gobernuan, Christian Wulff buru zuen kabinetean.
2003tik gobernu ordezkaritza garrantzitsuak izan ditu eta hainbat ministerioren buru izan da, Lan eta Gizarte gaiak (2009-2013) eta Familia, Zahartzaroa, Emakumeak eta Gazteria (2005-2009). Angela Merkelen hirugarren agintaldian Defentsa Ministro postua bete zuen 2013ko abenduaren 17tik 2019ko uztailera[24].
Europako Batzordeko lehendakaria, Europako Parlamentuak 2019ko uztailaren 16an aukeratu zuen 2019-2024 legealdirako.[25]
2022an, entzutetsua izan zen Ugandako Kanpo Ministroak, Jeje Odongo, agurra ukatu ziola. 2021ean ere, Ankaran ari zela Recep Tayyip Erdoganek eta Charles Michelek ere baztertu egin zuten.[26]
2003an, Angela Merkel buruzagiak eta bere alderdi politikoko lehendakariak antolatutako talde bateko kide izan zen Von der Leyen, batzorde horren zeregina izan zen Alemaniako Alderdi Sozialdemokratako (SPD) Gerhard Schröder kantziler federalaren Agenda 2010 egitasmoari erantzunez gizarte-sistema aldatzeko zenbait aukera prestatzea. Batzordeari, Herzog deitu zioten, presidentearen izena[27].
2005eko hauteskunde federalak baino lehen, Merkelek Ursula von der Leyen aukeratu zuen bere kabineteko Familia eta Gizarte Segurantza karterak betetzeko[28][29]. 2005eko iraileko hauteskunde orokorren ondoren, gobernua osatzeko negoziazioetan, von der Leyenek zuzendu zuen CDU/CSUren ordezkaritza familia gaiari buruzko lantaldean, berekin batera, Renate Schmidt izan zen presidentekide[30]. Hurrengo azaroan, Ursula von Leyen Familia Gaien, Hirugarren Adinekoen, Emakumeen eta Gazteriaren ministro izendatu zuten Merkelen kabinetean. Ministerio horretatik, haurrentzako sustapen-legea bultatu zuen, eta 4,3 mila milioi euro bideratu zituen haurrak zaintzeko egitura berriak sortzeko[31]. Era berean, aitatasun/amatasun lizentzia ere sartu zuen, gurasoentzako baimen ordaindua, Eskandinaviako ereduari jarraituz, bi hilabete gehiago ematen dituena onura hori erabiltzen duten gurasoentzat. Legearen atal horrek protestak eragin zituen alemaniar kontserbadore batzuen aldetik[32]. Hala ere, iritzi publikoa konbentzitu nahi izan zuen erreformen ontasunaz 3 milioi euroko publizitate-kanpaina baten bidez. Geroago, ministroa kritikatua izan zen laguntza politikoa lortzeko funts publikoak eta marketin-teknika integratuak erabiltzeagatik[33].
Bestalde, Interneteko zerbitzu-ostalarien bidez, haur-pornografia Ikerkuntza Kriminaleko Bulego Federalaren zerrenda batekin blokeatzeko ekimenaren alde egin zuen. (Alemania) (BKA), BKAk legez kanpokotzat jotzen zituen web orriak kontrolatzeko oinarrizko azpiegitura sortzeko[34]. Proposamen hori dela eta, Zensursula ezizena eman zitzaion, zensur (zentsura) hitzaren eta Ursula izenaren konposizio alemana[35][36]. Ildo horretatik, Interneten pornografiaren pedofiliaren aurkako borrokaren arazoei buruz hitz egin zuen, eta Afrikan edo Indian kokatutako ostalariak zalatu zituen, non «haurren pornografia legezkoa den»[37]. Baieztapen hori Haur Desagertuen eta Abusatuen Nazioarteko Zentroak 2006an egindako azterketetan oinarritzen zen[38]. Hala ere, haur-pornografia legez kanpokoa da Indian. Hain zuzen, Indiako gizarteak Alemaniak baino arau zorrotzagoak ditu erotismoari buruz komunikabideetan. Geroago, iturri oker bat aipatzeagatik barkamena eskatu zuen. Rammsteinen Liebe ist für alle da albuma debekatu eta zentsuratzeko ere eskatu zuen[39].
Genero-berdintasunari dagokionez, 2013. urtean, Ursula von der Leyenek alferrikako kanpaina bati ekin zion Alemaniako enpresetako ikuskapen-kontseiluetan emakumeek parte hartzeko arauzko kuota ezartzeko. Konpainietako zuzendaritza-kontseiluetan, gutxienez, emakumeen % 20 eskatuko zuen, 2018ra arte, eta % 40ra igo 2023rako[40].
Bestalde, Alemaniako Konstituzio Auzitegiak sexu bereko bikoteentzat ekitatibo diren zergen alde egin zuenean, 2013. urtean, adopzio-eskubide parekideak ere babestu zituen, eta argudiatu zuen: «ez dut azterketarik ezagutzen sexu bereko bikoteekin hazten diren haurrak bikoteetan edo ezkontza heterosexualetan hazten diren haurrak ez bezalakoak direla dioenik»[41].
Heiko von der Leyen, medikuntza irakaslea, ingeniaritza medikoko konpainia bateko zuzendari exekutiboa eta von der Leyen familiako kide da, zetaren[42] industrian aritzen den familia aristokratikoa. Götttingengo unibertsitateko koruan ezagutu zuen senarra, eta 7 seme-alaba dituzte: David (1987), Sophie (1989), Donata (1992), Victoria eta Johanna bikiak (1994), Egmont (1998) eta Gracia (1999). 2014. urtera arte, familia Hannover inguruko finka batean bizi izan zen[43].
Txikitatik Rosie izan du izengoititzat[44].
Hauteskunde-jarduerari dagokionez, CDUko kide batzuk, hala nola Merkel, 2014. urtean, Batzorde Betearazlean % 90 baino gehiagoko ehunekoekin hautatu baziren, von der Leyenek % 70,5 baino ez zuen lortu[45]. 2016 eta 2018ko hauteskunde berrietan ere, emaitzarik txarrenak jaso zituen: % 72,4 eta % 57,47, urrenez urren[46][47][48].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
