Rosa Fabregat

lleidar idazle eta farmazialaria From Wikipedia, the free encyclopedia

Rosa Fabregat i Armengol (Cervera, Segarra, LLeida, Katalunia, 1933ko otsailaren 3a – 2024ko abenduaren 30a) lleidar idazle eta farmazialaria izan zen. Poesia, eleberriak, ipuinak, saiakerak eta artikuluak idatzi zituen.[1] Katalanezko Idazleen Elkarteko, PEN Clubeko eta Kataluniako Zientzia Fikzio eta Fantasiazko Elkarteko kidea eta ohorezko bazkidea izan zen.[2]

Datu azkarrak Bizitza, Jaiotzako izen-deiturak ...
Rosa Fabregat
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRosa Fabregat i Armengol
JaiotzaCervera, 1933ko otsailaren 3a
Herrialdea Katalunia
HeriotzaLleida, 2024ko abenduaren 30a (91 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
katalana
Jarduerak
Jarduerakidazlea eta farmazialaria
Jasotako sariak
Itxi

2017. urtean Kataluniako Gobernuak San Jordi Gurutzea, Sikarra saria eta Lleidako Udalaren Kultur Merituaren Domina eman zizkion.[3][4]

Bizitza

Farmazia ikasketak egin zituen, eta espezialitate horretan doktoretza egin zuen Bartzelonan eta espezializazioa Alemanian, eta hainbat lan garatzera eraman zuen, hala nola farmaziako zuzendari teknikoa edo farmaziako ikuskari teknikoa, hamasei urtez.[5][6]

Ibilbidea

Farmazialari

Ikerketan lan egiten zuen, Llorenç del Penedesera joan zen arte, eta han botika bat izan zuen. Farmazialari lanean, eta gai horri buruzko saiakerak eta artikuluak argitaratu ditu.[7]

Idazle

Lleidar adoptatua, bere lanak poesia eta narratiba hartzen ditu. Era berean, XX. mende hasierako Leridako farmazien inguruko ikerketa baten egilea da.

Poesia zein narratiba lantzen ditu, eta aldizkako argitalpen ugaritan kolaboratu du. Batetik, poesia argitaratzen hasi zen 1978an Estelles liburuarekin Vila de Martorell saria irabazi ostean. Gerora, genero hori hainbat liburutan garatu zuen, eta, azkenean, Ancorada en la boira 1994ko antologian bildu ziren. Geroago, Roses de Sang (2005) edo A la vora de l’aigua (2008) argitaratu zituen, besteak beste. Gainera, hainbat antologiatan parte hartu du, besteak beste, Poetes contemporanis de Ponent (1999), Paisatge emergent (1999) edo Contemporànies (1999).

Bestalde, bere narratiba lana zientzia fikziozko lanetan banatzen da, Embrió humà ultracongelat numero F-77 bezala. (1984), eta gai polemikoei buruzko erreibindikazio-testuak, hala nola La capellana (1988), non apaizgoaren maskulinitatea zalantzan jartzen duen.

Fabregat ohiko kolaboratzailea izan da Bartzelonako Diari eta beste hedabide batzuetan, El Temps, Segre edo Diari de Lleida egunkarietan, besteak beste. Era berean, XX. mende hasierako Lleidako farmazien inguruko ikerketa bat argitaratu zuen.

Azkenik, Pagès Editors-ek, Tots els contes de Rosa Fabregat izenburupean, Fabre 1980tik 2009ra bitarteko hogei ipuinen bilduma bat ere argitaratu zuen, ordura arte hainbat argitalpenetan sakabanaturik zeudenak, zientzia fikziotik hasi eta gai sozial eta kulturaletaraino nabigatuz.

Ondare horren zati handi bat alemanera, gaztelaniara, errusierara eta ingelesera itzuli da.

Ezagutzaren hainbat arlotan izan dituen kezkek hainbat elkartetako kide izatera eraman dute, hala nola, Associació d’Escriptors en Llengua Catalana, PEN Català eta Societat Catalana de Ciència Ficció el Pen Club, l´Ateneo Barcelonès, edo beste batzuk, hala nola Mujeres en Iglesia, l´Ateneo Popular de Poniente, la Sociedad Catalana d´Historia de la Farmacia, la Sociedad Estudios d´Catalana.[8][9]

Poesia

Thumb
Rosa Fabregaten bertsoak Santigari

Bere poesia animikoa da, eta askotan egile bera miresten du. Rosa Fabregaten poemetako asko biziki bizitako esperientziak dira. Idazteko orduan, egoera sakonean sentitzen duena erakusten du.[10]

Hainbat liburu argitaratu eta gero, Fabregatek 1953 eta 1993 bitartean bere poesia lana bildu zuen Ancorada en la boira (Behelainoan ainguratuta) lan bilduma liburukian. Liburu horrek jarduera poetiko berri baten hasiera suposatu zuen, Cartes descloses (Eskutitz irekiak) (1998), Rèquiem per una poeta (Poeta baten requiema) (1998), Maria Mercè Marçali egin zion omenaldi berezia eta El ble de la llum (Argiaren metxa) (2003) argitaratzera eramn zuena. Besteak beste, Roses de sang (Odolezko larrosak) (2005) eta A la vora de l'aigua (Uraren ondoan) (2008) liburuak izan ziren hurrengoak.[11]

Narratiba

Narratzaile gisa bi alderdi nabarmendu behar dira. Zientzia- fikzioarekiko duen gustuaz mintzo zaizkigun nobelen idazkera, Embrió humà ultracongelat número F-77 (1984) eta La dama del glaç (Izotzaren dama) (1997) lanekin, aurreko lana eta Pel camí de l'arbre de la vida (Bizitzaren bidetik) barne hartzen dituena. Bestalde, gai polemikoei buruz idazten du, non emakumeak apaizgintzatik kanpo uztea zalantzan jartzen duen, La capellana (1988) eleberriarekin, konbentzionalismoen aurkako jarrerarengatik.[12][13]

Bere beste eleberri batzuk Laberints de seda (Zetazko laberintoak) (1981), autobiografia izaerakoa, El turó de les forques (1983), non zientzia-fikzio feministara hurbildu zen, eta Francina i la providència (1995) dira.

Itzulpenak

Rosa Fabregaten lana alemanera, gaztelaniara, errusierara eta ingelesera itzuli dute, besteak beste. Hainbat antologiatan ere sartu izan da, eta horien artean aipa daitezke Poetes contemporanis de Ponent (1999), Paisatge emergent (1999) edo Contemporànies (1999).[14]

Lanak

Eleberria

  • Laberints de seda. Bartzelona: Pòrtic, 1981
  • La dona del balcó. Valentzia: Prometeo, 1981.
  • El turó de les forques. Pòrtic, 1983
  • Embrió humà ultracongelat n°F-77. Bartzelona: Pòrtic, 1984
  • Pel camí de l'arbre de la vida. Bartzelona: Pòrtic, 1985
  • La capellana. Bartzelona: Elfos, 1988
  • Francina i la Providència. Lleida: Pagès, 1995
  • La dama del glaç. Lleida: Pagès, 1997
  • Sóc l'Iris. Lleida: Pagès, 2006
  • Hereus i brodadores. Lleida: Pagès, 2008

Narrativa breu

  • Tots els contes de Rosa Fabregat. Lleida: Pagès, 2009

Poesia

  • Estelles. Barcelona: La Sal, 1978 (Premi Vila de Martorell de Poesia 1978).
  • El cabdell de les bruixes. Alberic: Jesús Huguet, 1979
  • Temps del cos i tretze llunes de maduixa. Alberic: Jesús Huguet, 1980
  • Balda de la vida. Lleida: Pagès, 1991
  • Cartes descloses. Lleida: Pagès, 1998
  • Rèquiem per a una poeta (a Maria Mercè Marçal). Lleida: Pagès, 1999
  • El ble i la llum. Lleida: Pagès, 2003
  • Cauen instants. Lleida: Pagès, 2004
  • Roses de sang. Lleida: Pagès, 2005
  • A la vora de l'aigua. Lleida: Pagès, 2008

Bildumak

  • Ancorada en la boira. Obra poètica (1953-1993). Lleida: Pagès, 2013.
  • La temptació de vol: Obra poètica (1994-2011). Lleida: Pagès, 2012

Saiakera

  • Aproximació a les farmàcies de la ciutat de Lleida en la primera meitat del segle xx. Lleida: Pagès, 2001

Sariak eta aintzatespenak

  • 1978an Premi Vila de Martorell poesia saria, Estelles lanarekin.
  • 2017an Sant Jordi Gurutzea.

Erreferentziak

Kanpo estekak

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.