Remove ads
Nisko Plana juduak okupatutako Poloniako Gobernu Orokorreko Lublin barrutira eramateko 1939ko operazioa izan zen. Alemania naziak antolatuta, 1940. urtearen hasieran bertan behera utzi zuten plana.
| Nisko Plana | |
|---|---|
| Mota | plan (en)  |
| Denbora-tarte | 1939ko urria - 1940ko apirila |
| Kokaleku | Gobernu Orokorra |
| Sortzaile | Adolf Hitler |
| Cocreator (en) | Heinrich Himmler |
| Cocreator (en) | Alfred Rosenberg |
| Cocreator (en) | Adolf Eichmann |
| Parte-hartzaileak | |
Adolf Hitlerrek asmatu eta bere SSko laguntzaileek babestutako plana izan zen Europako juduak Gobernu Orokorraren lurralde urruneko txoko batera berkokatzeko ideia, Lublin eta Nisko hirien inguruan.[1] Plana 1939ko irailean garatu zen, Poloniaren inbasioaren ondoren, eta 1939ko urritik 1940ko apirilera bitartean garatu zen, Poloniari eraso egin baino lehen diseinatutako Madagaskar planaren aurka.[2] Planaren ideiak Amerindiarren erreserbekin antzekotasunak zituen.
Hitlerrek ideia Alfred Rosenberg ideologo naziaren eta Heinrich Himmler Reichsführer-SSaren laguntzarekin egin zuen. Eurekin batera izan ziren SS-Obersturmbannführer Adolf Eichmann ("Holokaustaren arkitektoa"), Heinrich Mühller Gestapokoa, Hans Frank Hitlerren abokatua eta Arthur Seyss-Inquart.
Odilo Globocnik, Vienako Gauleiter ohia, SS eta Lublingo barruti berriko poliziaren burua, erreserbaren arduraduna izan zen. Planaren hasierako inplementazioan, naziek ghetto-sistema bat ezarri zuten, zibil juduek lan behartu gisa erabil zitzaten gerra ahalegin alemaniarrarentzat. Lan behartuen lehen eremuak Burggraben proiekturako ezarri ziren, nazi-sobietar muga indartzeko eta Lublingo tokiko SS unitateak hornitzeko Lipowatik.[3]
Guztira, 95.000 judu inguru deportatu zituzten Lublingo erreserbara. Multzo osoaren eremu nagusia Bełżecen ezarri zen hasieran (sarraski-esparruak eraiki aurretik). 1942ko martxoan, Reinhard operazioko nazien lehen sarraski-esparru bihurtu zen, Christian Wirthek dutxatan jarritako gas-ganbera iraunkorrekin.[4] Burggrabengo esparruak 1940aren amaieran itxi ziren aldi baterako, baina horietako asko 1941ean berraktibatu ziren. Geroago, Lublingo barrutian, Sobibor eta Majdanek sarraski-esparru osagarriak ezarri ziren. Lipowa haren menpeko bihurtu zen 1943an. Nisko Plana arrazoi pragmatikoengatik utzi zen; hala ere, DAWrako ezarrita zeuden Zwangsarbeitslagerrak (alemanez, "lan behartuen eremuak") SSko beste proiektu batzuen oinarri industrial bihurtu ziren, hala nola Ostindustrieak. Horietako batzuek Lublinko judu guztiak erailtzeko diseinatutako Aktion Erntefeste planeraino iraun zuten.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads