Martti Ahtisaari

Martti Oiva Kalevi Ahtisaari (Viipuri, 1937ko ekainaren 23a - Helsinki, 2023ko urriaren 16a) politikari finlandiarra izan zen. Finlandiako Errepublikako hamargarren presidentea izan zen 1994-2000 urte bitartean. 2008an Bakearen Nobel Saria eman zioten herrialde ezberdinetako hainbat gatazka armatutan haren bitartekari-lanagatik, bereziki Kosovokoan.

Martti Ahtisaari
(2012) Irudi gehiago
10. Finlandiako presidentea 1994ko martxoaren 1a - 2000ko martxoaren 1a ← Mauno Koivisto - Tarja Halonen → Ambassador of Finland to Mozambique (en) 1975 - 1977 Ambassador of Finland to Somalia (en) 1973 - 1977 Ambassador of Finland to Tanzania (en) 1973 - 1977 ← Seppo Pietinen (en) - Tarja Halonen → Ambassador of Finland to Zambia (en) 1973 - 1977 ← Seppo Pietinen (en) - Unto Korhonen (en) →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Martti Oiva Kalevi Ahtisaari
Jaiotza	Vyborg, 1937ko ekainaren 23a
Herrialdea	Finlandia
Heriotza	Helsinki, 2023ko urriaren 16a (86 urte)
Hobiratze lekua	Hietaniemi hilerria
Heriotza modua	berezko heriotza
Familia
Ezkontidea(k)	Eeva Ahtisaari  (1968 -  2023ko urriaren 16a)
Seme-alabak	ikusi Marko Ahtisaari
Hezkuntza
Heziketa	University of Oulu (en) 1959) Kuopio Lyceum High School (en) 1952) Oulun Lyseon Lukio (en) (1952 - 1956)
Hezkuntza-maila	zientzietan doktorea
Hizkuntzak	finlandiera ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, diplomazialaria eta irakaslea
Lantokia(k)	Namibia Kosovo Oulunsuu (en) Karatxi Mozambike Tanzania Zambia Muqdisho Geneva eta Dar es Salaam
Enplegatzailea(k)	Nazio Batuen Erakundea  (1977 -  1993)
Jasotako sariak	ikusi Bakearen Nobel Saria  (2008) Arrano Zuriaren Ordena  (1997) Manfred Wörner Medal  (2007) Knight Grand Cross of the Order of St. Olav‎  (1994ko uztailaren 1a) Félix Houphouët-Boigny Peace Prize  (2007) Geuzenpenning  (2008) Four Freedoms Award – Freedom Medal  (2000) Knight Grand Cross of the Order of the Falcon  (1995eko irailaren 26a) Delta Prize for Global Understanding Hiru Izarren Ordena, 1. klasea  (1997ko azaroaren 3a) Peace Prize of Hesse  (2000) Collar of the Order of the Star of Romania  (1998ko urriaren 23a) Global Economy Prize  (2012) Fulbright Prize  (2000) Knight Grand Cross with Collar of the Order of Merit of the Italian Republic  (1997ko urtarrilaren 28a) Order of the Elephant  (1994ko irailaren 7a) honorary doctor of the Moscow State Institute of International Relations Zamenhof award  (1995) Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland  (1994ko martxoaren 1a) Grand Cross of the Order of the Lion of Finland  (1994ko martxoaren 1a) Collar of the Order of the Cross of Terra Mariana  (1995eko maiatzaren 16a) Grand Cross of the Order of Vytautas the Great  (1996ko urtarrilaren 15a) Grand Cross of the Order of Good Hope  (1997ko maiatzaren 13a) Royal Order of the Seraphim  (1994ko apirilaren 12a) Grand Cross of the Order of Merit of Hungary Order of the Companions of O. R. Tambo  (2004) Ohorezko Legioko gurutze handia  (1999) Knight Grand Cross of the Order of the Bath Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Grand Cordon of the Order of Leopold Grand Collar of the Order of the Southern Cross Grand Cross of the Order of Merit Grand Cross of the Order of the Redeemer Order of Mubarak the Great Collar of the Order of the Aztec Eagle Knight Grand Cross in the Order of the Netherlands Lion Order of Prince Yaroslav the Wise, 1st class  (1996ko urtarrilaren 10a) Order of State of Republic of Turkey  (1999ko azaroaren 20a) Honorary Officer of the Order of Australia  (2002ko apirilaren 2a) Elisabet Katolikoaren Ordenaren lepokoa  (1999ko urtarrilaren 29a) Commander of the Order of the Lion of Finland  (1975eko abenduaren 6a) Commander of the Order of the White Rose of Finland  (1983ko abenduaren 6a) Commander First Class of the Order of the White Rose of Finland  (1992ko abenduaren 6a) Grand Cross of the Order of the Cross of Liberty  (1994ko martxoaren 1a) Grand Cross of the Order of the Holy Lamb Order of the National Flag  (2016ko irailaren 12a) Grand Cross of the Order of the Liberator General San Martín  (1997ko otsailaren 24a) Commander of the Congolese Order of Merit Order of the Crown of the Realm Bintang Jasa Utama Medal for Military Merits Star of the Republic of Indonesia, 3rd class Gold Medal of Merit with clasp of the Reserve Officers Association Cross of merit with clasp of Reservists' association
Gradua	captain (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa
Alderdi politikoa	Finlandiako Alderdi Sozialdemokrata

Biografia

Maisu eta ekonomia ikasketak egin zituen. 1965. urtean hasi zuen bere karrera diplomatikoa Finlandiako Kanpo Arazoetarako ministerioan, eta lankidetza teknikoan espezializatu zen. 1972an Garapenerako Laguntzaren Saileko zuzendariorde izendatu zuten. 1973-1976 bitartean Tanzania, Zambia, Somalia eta Mozambikeko enbaxadore izan zen. Ondoren nazioarteko zerbitzuetan sartu eta Kanpo Arazoetarako estatuko idazkariorde izatera iritsi zen. 1991ko urtarrilean Irak eta Kuwaitera joan zen NBEren idazkariorde orokor gisa Golkoko gerrak eragindako behar humanitarioak aztertzera. Bere txostenean Irakeko egoera katastrofikotzat jo zuen eta elikadura, erregai, eta osasun eta nekazaritza tresnen debekua bertan behera uztea gomendatu zuen. Urte bereko maiatzean NBEko lana bukatu eta Finlandiara itzuli zen estatu idazkari kargua betetzera. 1992an Bosnia-Herzegovinarako Lantaldearen lehendakari izendatu zuten Jugoslavia ohiari buruzko Nazioarteko Biltzarrean, eta NBEren idazkari orokorraren zona horretarako ordezkari berezi, errepublika horren etorkizun konstituzionalari buruzko negoziazioak bideratzen laguntzeko.

1994. urtean Finlandiako presidente aukeratua izan zen eta Europar Batasunean sartzeko negoziazioekin aurrera jarraituko zuela agindu zuen. 2008an Bakearen Nobel Saria jaso zuen, nazioarteko gatazkak konpontzen urteetan egindako lanagatik (Kosovon, gehienbat).

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• Martti Ahtisaariren webgunea (Ingelesez) (Finlandieraz)

• Datuak: Q29230
• Multimedia: Martti Ahtisaari / Q29230

Artikulu hau Finlandiako biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.