Liisi Oterma

Liisi Oterma (finlandieraz: ˈliːsi ˈotermɑ ahoskatua; Turku, Finlandia, 1915eko urtarrilaren 6a – Ibidem, 2001eko apirilaren 4a) finlandiar astronomoa izan zen, Finlandian astronomiako doktoretza, Fisikako doktoretza (Ph.D degree), lortu zuen lehen emakumezkoa. Zenbait kometaren elkarraurkitzailea izan zen, horien artean 38P/Stephan-Oterma eta 39P/Oterma, baita asteroide ugariren aurkitzailea ere. 1529 Oterma asteroidea bere omenez izendatu zen.^[1][2][3][4]

Liisi Oterma
Bizitza
Jaiotza	Turku, 1915eko urtarrilaren 6a
Herrialdea	Finlandia
Heriotza	Turku, 2001eko apirilaren 4a (86 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Turkuko Unibertsitatea
Hizkuntzak	finlandiera esperantoa alemana frantsesa italiera gaztelania hungariera ingelesa arabiera
Jarduerak
Jarduerak	astronomoa, esperantista eta discoverer of asteroids (en)
Enplegatzailea(k)	Iso-Heikkiläko Behatokia
Jasotako sariak	ikusi Knight First Class of the Order of the White Rose of Finland

Bizitza

Turkuko Unibertsitatean matematika eta astronomia ikasi zituen. Bere irakasleetako bat Yrjö Väisälä astronomo finlandiar ezaguna izan zen, teleskopioentzako kalitatezko optikak egiten zituena. Laster Yrjö Väisälären laguntzailea bihurtu zen eta planeta txikien bilaketan lan egin zuen. 1938an lortu zuen bere maistratza. 1941etik 1965era bitartean, Oterma unibertsitateko behatokian aritu zen begirale lanetan. 1955ean lortu zuen doktoregoa, teleskopioen optikari buruzko tesi batekin. Matematikan eta astronomian doktoretza lortu zuen lehen emakume finlandiarra izan zen.

Lan ibilbidea

1959an, astronomiako irakasle elkartu plaza lortu zuen, eta 1962an irakasle titular izatera iritsi zen. 1978an jubilatu zen arte bete zuen lan hori. 1965etik 1978ra irakasle Turkuko Unibertsitatean. 1971n, Väisälären ondorengoa izan zen Tuorla Behatokiko zuzendari gisa. Turkuko Unibertsitateko ikerketa astronomiko-optikoko institutuko zuzendaria izan zen 1971-1975 bitartean.

Hizkuntzak interesatzen zitzaizkion Otermari, eta alemana, frantsesa, italiera, gaztelania, esperantoa, hungariera, ingelesa eta baita arabiera ere hitz egiten zituen, adibidez. Otermaren jatorrizko planak sanskritoa ikastea zen, baina ez zen Turkuko Unibertsitatean eskaini, eta, azkenean, astronomian zentratzeko hautua hartu zuen.

Oterma lasaia zen, izaera apalekoa, eta publizitatearen beldur. Anders Reiz Kopenhageko Behatokiko irakasleak, besteak beste, Oterma «hamaika hizkuntzatan isilik» zegoela esan zuen. Otermak argazkietan agertzea saihestu zuen, eta haren argazki gutxi batzuk baino ez daude.

Hainbat kometa aurkitu edo identifikatu zituen, horien artean 38P/Stephan-Oterma, 39P/Oterma eta 139P/Väisälä-Oterma aldikako kometak. Minor Planet Centerrek (MPC) 1938 eta 1953 artean 54 planeta txiki aurkitu izana ere egozten dio, eta 153. postuan dago MPCren inoizko aurkikuntzen zerrendan.^[5]

1529 Oterma asteroidea, Yrjö Väisälä finlandiar astronomoak 1938an aurkitu zuena, bere omenez izendatu zen.

Aurkitutako asteroideak

1504 Lappeenranta	1939ko martxoak 23
1507 Vaasa	1939ko irailak 12
1522 Kokkola	1938ko azaroak 18
1540 Kevola	1938ko azaroak 16
1544 Vinterhansenia	1941eko urriak 15
1545 Thernöe	1941eko urriak 15
1558 Järnefelt	1942ko urtarrilak 20
1559 Kustaanheimo	1942ko urtarrilak 20
1679 Nevanlinna	1941eko martxoak 18
1680 Per Brahe	1942ko otsailak 12
1695 Walbeck	1941eko urriak 15
1705 Tapio	1941eko irailak 26
1758 Naantali	1942ko otsailak 18
1882 Rauma	1941eko urriak 15
2064 Thomsen	1942ko irailak 8
2107 Ilmari	1941eko azaroak 12
2159 Kukkamäki	1941eko urriak 16
2195 Tengström	1941eko irailak 27
2268 Szmytowna	1942ko azaroak 6
2291 Kevo	1941eko martxoak 19
2332 Kalm	1940ko apirilak 4
2501 Lohja	1942ko apirilak 14
2640 Hällström	1941eko martxoak 18
2717 Tellervo	1940ko azaroak 29
2774 Tenojoki	1942ko urriak 3
2803 Vilho	1940ko azaroak 29
2804 Yrjö	1941eko apirilak 19
2805 Kalle	1941eko urriak 15
2827 Vellamo	1942ko otsailak 11
2828 Iku-Turso	1942ko otsailak 18
2840 Kallavesi	1941eko urriak 15
2841 Puijo	1943ko otsailak 26
2846 Ylppö	1942ko otsailak 12
2857 NOT	1942ko otsailak 17
2912 Lapalma	1942ko otsailak 18
2946 Muchachos	1941eko urriak 15
2988 Korhonen	1943ko martxoak 1
3132 Landgraf	1940ko azaroak 29
3381 Mikkola	1941eko urriak 15
3497 Innanen	1941eko apirilak 19
3597 Kakkuri	1941eko urriak 15
3811 Karma	1953ko urriak 13
3892 Dezsö	1941eko apirilak 19
4133 Heureka	1942ko otsailak 17
4163 Saaremaa	1941eko apirilak 19
4227 Kaali	1942ko otsailak 17
(5216) 1941 HA	1941eko apirilak 16
(5534) 1941 UN	1941eko urriak 15
(5611) 1943 DL	1943ko otsailak 26
(5985) 1942 RJ	1942ko irailak 7
6886 Grote	1942ko otsailak 11
(7267) 1943 DF	1943ko otsailak 23
(11780) 1942 TB	1942ko urriak 3
(15198) 1940 GJ	1940ko apirilak 5

Eponimoak

• Besteak beste, Oterma asteroideak (1529) bere izena du omenez.

Sariak eta aintzatespenak

• Finlandiako Rosa Blanca Ordenaren 1. mailako zalduna.