Beraitz
Olaibarreko etxaldea, Nafarroa Garaian From Wikipedia, the free encyclopedia
Beraitz[1][lower-alpha 1] Olaibar ibarreko etxalde bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta. Iruñeko merindadean eta Iruñerria eskualdeko Ibarrak azpieskualdean dago, Iruñea hiriburutik 15,7 kilometrora. 2023 urtean 6 biztanle zituen.
| Beraitz | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
 Herriko aireko ikuspegia, 2023. urtean | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Ibarrak (Iruñerria) |
| Udalerria | Olaibar |
| Administrazioa | |
| Mota | etxalde |
| Izen ofiziala | Beráiz |
| Posta kodea | 31798 |
| Herritarra | beraiztar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°54′29″N 1°36′26″W |
| Garaiera | 510 metro |
| Distantzia | 15,7 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 6 (2023) |
Bertako biztanleak beraiztarrak dira.
Beraitz toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Beraytz (1201)
- Beraids (1249)
- Veraiç (1259)
- Berayz (1268)
- Beraitz (1269)
- Verz (1270)
- Uerayz (1277)
- Veraiz (1300)
- Beraiz (1366)
- Veraiz (1534)
- Uerayz (1591)
- Beraiz (1802)
- Beraitz (1911)
- Beraitz (1990)
Beraitz Olaibar ibarrean dago, Iruñeko merindadean.
Inguru naturala eta kokapena
Olaibar ibarra Ultzamaldea eskualdean dago, eta udalerriaren hiriburua, Olabe, Iruñetik 10 kilometrora dago. Udalerria N-121-A (Iruña-Irun) errepideak zeharkatzen du. Ultzama ibaiak zeharkatzen du iparraldetik hegoaldera, eta ibaiaren ibarrak definitzen du lurraldearen erliebea, inguruko mendiekin batera.
Klima eta landaredia
Olaibarrek klima atlantiarra dauka, urteko batez besteko balioek erakusten duten moduan. Urteroko prezipitazioak 1.000mm eta 1.400mm bitartekoak dira, eta tenperaturak 10 eta 13 gradu artekoak. Egun euritsuak 120 inguru izaten dira. Euria urte osoan zehar egiten badu ere, uda garaian hilabete bateko lehortea izan ohi da.
Prezipitazio ugariek eraginda, landaredia eta basoak ugariak dira. Basa pinuak, pagoak eta beste hainbat zuhaitz espezie daude Olaibarreko basoetan.
Estazio meteorologikoa
Olaibarren ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Anue pareko udalerrian, estazio bat dagoen Olague kontzejuan, itsasoaren mailatik 577 metrora, Nafarroako Gobernuak 1975ean jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Olague, 1975-2022)  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 19.0 | 22.0 | 26.0 | 28.5 | 33.0 | 40.0 | 39.0 | 40.0 | 36.0 | 29.0 | 23.0 | 18.0 | 40.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 8.3 | 9.5 | 13.1 | 15.1 | 19.1 | 23.2 | 25.6 | 26.5 | 22.5 | 17.7 | 11.8 | 9.0 | 16.8 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 4.2 | 4.6 | 7.4 | 9.4 | 12.9 | 16.6 | 18.8 | 19.2 | 15.7 | 12.1 | 7.4 | 4.7 | 11.1 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 0.0 | -0.3 | 1.8 | 3.7 | 6.8 | 10.0 | 11.9 | 12.0 | 9.0 | 6.5 | 2.9 | 0.5 | 5.4 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -11.0 | -12.0 | -9.0 | -5.0 | -3.0 | 1.0 | 3.0 | 3.0 | 0.0 | -5.0 | -10.0 | -14.0 | -14.0 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 134.2 | 115.5 | 114.3 | 119.5 | 97.5 | 75.4 | 44.8 | 43.5 | 73.0 | 110.9 | 163.9 | 132.2 | 1224.6 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 88.0 | 54.0 | 52.0 | 56.5 | 49.0 | 85.7 | 48.2 | 90.8 | 67.5 | 69.0 | 80.5 | 86.6 | 90.8 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 14.4 | 12.6 | 12.9 | 14.8 | 13.3 | 9.3 | 7.7 | 6.9 | 9.9 | 12.4 | 15.2 | 14.3 | 143.6 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 2.3 | 3.7 | 2.1 | 1.1 | 0.1 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 1.3 | 1.7 | 12.3 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Errege jaurerriaren antzinako lekua da. Antso VII.a Azkarrak 1201an, Olaitz eta Otsakaingoekin batera, normalizatu egin zuen urteroko petxa, eta 6 sause eta 6 olo-lapurreta ezarri zituen etxe bakoitzeko, gehi hiribildu osoko 2 soldata, "afari" gisa. 1280tan likidatutako kopuruek (60 petxako soldata beste 10ekin "iturriengatik" eta 20 kahizeko oloagatik) demografia-optimoa iradokitzen dute, 10-12 etxetan. 1427an kargak 23 sos eta erdira murriztu ziren, 4 kahize 3 gari-lapurreta eta garagar-lapurreta 1, hurrengo mendean are gehiago areagotu zen biztanleriaren beherakadaren adierazle. Joan II.a erregeak eman zion hiribildua 1461. urtean Joan Peritz Beraitzi, zalantzarik gabe bertako kapareetako bati. 1280an eta 1427an Olaibarran agertzen bada ere, 1280ko "Rediezmoaren Liburua" Olaibarren kokatzen da. 1366an eta 1427an 6 su zituen, 2 kapare barne, eta 1553an eta 1646an 2 baino ez ziren. 18 biztanle zituen 1786an eta 24 1857an.
2023 urteko erroldaren arabera 6 biztanle zituen Beraitzek.[5]
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 3 | 1 | 4 | 2 | 6 | 6 | 1 | 0 | 0 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | 5 | 8 | 7 | 7 | 7 | 3 | 4 | 5 |
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.
Euskara
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Olaibarreko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian.[6]
Koldo Zuazok, 2010ean, Olaibarreko ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[7]
Ibar honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak ditu. Horregatik sailkatzen da Olaibarreraz. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Goñerriko mintzaira zaharrak hiztun gaberik dakite.
Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Olaibar eremu mistoko udalerria da, eta hori dela eta, euskarak eskubide batzuk ditu. 2010ko erroldaren arabera, herritarren %13,13k zekien euskaraz hitz egiten eta 2018n % 19,90k.
- /beɾáit͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza bigarren silaban
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
