Amur

Amur^[1] (errusieraz: Амур, mongolieraz: Хар Мөрөн, mantxueraz: ᠰᠠᡥᠠᠯᡳᠶᠠᠨ ᡠᠯᠠ, Sahaliyan Ula, «Ibai beltza», txinera tradizionalez: 黑龍江; txinera sinplifikatuz: 黑龙江; pinyinez: Hēilóng Jiāng, «Dragoi Beltzaren ibaia») ekialdeko Asiako ibaia da, ekialdeko Errusia eta ipar-ekialdeko Txinaren arteko muga egiten duena. 4.354 km-ko luzera du, eta munduko bederatzigarren ibairik luzeena da.

Amur
Datu orokorrak
Mota	nazioarteko ibai
Luzera	2.824 km
Geografia
Koordenatuak	52°59′28″N 141°02′48″E
Estatu burujabe	Errusia
Errusiako kraiak	Zabaikalski kraia
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Argun Shilka (en) Amazar (en) Oldoy (en) Zeya (en) Bureia Bira (en) Tunguska (en) Gorin (en) Amgun River (en) Huma River (en) Songhua Ussuri Anyuy River (en) Gur (en) Amurskaya Protoka (en) Bidzhan (en) Zavitaya (en) Raychikha (en) Khingan (en) Ulmin (en) Urusha River (en) Arkhara (en) Limuri (en) Emur He (en)
Arroaren azalera	1.855.000 km²
Arro hidrografikoa	Amur basin (en)
Ur-emaria	12.800 m³/s
Iturburua	Onon (en)
Bokalea ()	Okhotskeko itsasoa

Ekialde Urruneko nabigazio bide guztiz garrantzitsua da, neguko izoztea luzea eta udako uholdeak handiak diren arren. Amur ibaiko arrainik handiena kaluga da, batzuetan 5,6 metro luze dena.^[2]

Geografia

Kenteko ekialdetik (Mongolia) datorren Txilka eta Daxing'an mendilerroko mendebaldetik (ipar-ekialdeko Txina) datorren Argun ibaiek bat egitean eratzen da. Handik aurrera 2.824 km luze da, 4.354 km luze Argun ibaiaren iturburutik aurrera. Muga egiten du Errusia eta Txina (Mantxuria) artean, ibilbidearen parterik luzeenean eta Sakhalin golkoan Okhotskeko itsasora isurtzen da, Tartariako itsasartearen iparraldean, Nikolayevsk-na-Amure hiriaren ondoan.

Ibaiadar nagusiak

• Txilka ibaia.
• Argun ibaia.
• Zeia ibaia.
• Bureya ibaia.
• Songhua ibaia.
• Ussuri ibaia.
• Amgun ibaia.

Hiri nagusiak

• Huma (Txina)
• Blagovexxensk (Errusia)
• Heihe (Txina)
• Jiayin (Txina)
• Tongjiang (Txina)
• Fuyuan (Txina)
• Khabarovsk (Errusia)
• Komsomolsk-na-Amure (Errusia)
• Amursk (Errusia)
• Nikolayevsk-na-Amure (Errusia)

Hidrometria

Amur ibaiaren emaria 1933-1990 bitartean neurtua izan da Komsomolsk-na-Amuren^[3]. Gune horretan, drainatutako eremuak 1.730.000 km² ditu, arro osoaren % 93,2. Bertan urteko batez besteko emaria 9.874 m³/s da; emari handiena irailean du (20.813 m³/s) eta txikiena martxoan (1.058 m³/s).

Amur ibaiaren batezbesteko emariak (m³/s), Komsomolsk-na-Amuren neurtuak
Datuak: 1933 eta 1990 artean

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/08/09 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. Euskaltzaindia. Europako toponimia fisikoa. .
2. C. Michael HOGAN (2013): Amur River Encyclopedia of Earth. Eoearth.org
3. Amour ibaia Komsomolsken Grdc.sr.unh.edu

Kanpo estekak

• Datuak: Q6862
• Multimedia: Amur River / Q6862