Karniboroen ordenako zenbait ugaztunez esaten da. Lirainak eta muturluzeak dira, eta hanka laburrak dituzte. Mapatxea, panda eta abar biltzen dituen Procyonidae familia osatzen dute. From Wikipedia, the free encyclopedia
Procyonidae Carnivora ordeneko Mundu Berriko ugaztun familia bat da[1]. Espezie ezagunenak mapatxeak dira, baina bertan daude ere Bassariscus astutus edo Bassariscus sumichrasti, koatiak, kinkajuak edo Bassaricyon neblina espezieak. Habitat oso ezberdinetan bizi dira eta, orokorrean, orojaleak dira.
Oro har, nahiko animalia txikiak dira, eta normalean gorputz meheak eta isats luzeak izaten dituzte, nahiz eta mapatxe arrunta handia izaten den.
Bere egitura orokorragatik, Procyonidae hartzen familiako lehengusu txikitzat hartzen dira. Hala erakusten dute alemanezko izenek: mapatxeak Waschbär du izena (hartz garbitzailea, jan aurretik bere janaria "garbitzen" baitu), koatia Nasenbär bat da (hartz sudurraundia), eta kinkaju bat, berriz, Honigbär bat (hartz eztizalea). Nederlandarrak adibideari jarraitzen dio eta animalia horiei wasbeer, neusbeer eta rolstaartbeer deitzen die, hurrenez hurren. Hala ere, gaur egun uste da Procyonidae gertuago dagoela mustelidoengandik hartzengandik baino[2]. Procyonidae guztiek ezaugarri morfologiko komunak dituzte, hala nola, rostrum laburtua, kanal halisfenoiderik eza eta masailezurreko hobi nahiko laua[3]. Kinkajuek ezaugarri morfologiko bereizgarriak dituzte, zuhaitz-lokomozioa dutelako, baita buztan tolesgarria eta egitura femorala ere[4][5].
Haien dieta orojalea dela eta, ahaide haragijaleen egokitzapen haragijaleetako batzuk galdu dituzte Procyonidoek. Hortz karniboroenak dituzten arren, gutxi garatuta daude espezie gehienetan, mapatxeetan batez ere. Hau da euren hortzeria formula:
| Hortzeri-formula |
| 3.1.4.2 |
| 3.1.4.2 |
Guztira 40 hortz dituzte, kinkajuak izan ezik, honako formula duela:
| Hortzeri-formula |
| 3.1.3.2 |
| 3.1.3.2 |
Procyonidaeko kide gehienak bakartiak dira, baina espezie batzuek taldeak osatzen dituzte. Koati-emeek elkarrekin janaria bilatzen duten 4-24 kideko taldeak osatzen dituzte[6], eta kinkajuek, berriz, bi ar eta eme bateko taldeak osatzen dituzte[7]. Batzuek kume bakarra dute; mapatxeek eta koatiek, berriz, 2 eta 6 kume arteko kumaldiak dituzte[8][9][10][11].
Miozenoko Procyonidae fosilak identifikatu dira, duela 20 milioi urte inguru (Ma). Bassariscus generokoak zirela uste zen. Lehen kideek dieta orojaleago batera egokitu ziren kanidoen adar bat zirela iradoki da[12]. Procyonidae azken aldiko eboluzioa Erdialdeko Amerikan zentratu da (bertan aniztasun handiagoa dago)[13]; lehen isolatua zegoen Hego Amerika inbaditu zuten Amerikar Truke Handiaren zati gisa[14], duela 7,3 Ma inguru hasi zena Miozenoaren amaieran, Cyonasuaren agerpenarekin[15].
Ikerketa genetikoek frogatu dute kinkajuak gainerako Procyonidae guztien ahizpa-talde bat direla; duela 22,6 Ma inguru banandu ziren[16]. Adar batean koatiak eta olingoak, eta bestean mapatxeak eramaten dituzten kladoak duela 17,7 Ma inguru banandu ziren. Olingoen eta koatien arteko dibergentzia duela 10,2 Ma inguru gertatu zela uste da, Bassariscus eta mapatxeen arteko bereizketarekin batera. Kalkuluen arabera, mendiko koatien eta beste arteko banaketa duela 7,7 Ma gertatu zen[17].
Historikoki ziurgabetasun handia egon da hainbat kideren sailkapen egokiari buruz. Panda gorria lehen familia horretan sailkatzen zen, baina orain bere familian sailkatzen da, Ailuridaean, biologia molekularreko ikerketetan oinarrituta. Olingoen estatusa eztabaidagarria izan zen: batzuek Bassaricyon gabbii espezietzat jotzen zituzten guztiak, DNA sekuentzien datuek kontrakoa frogatu aurretik.
Ikerketa molekularrek erakutsi dute zeintzuk diren Procyonidae familiako kideen arteko harremana, beheko kladograman erakusten den bezala[14][18][19][20].
| Procyonidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_(white_background).jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
.jpg){kind=small}
.jpg)
