From Wikipedia, the free encyclopedia
Eugène Henri Paul Gauguin (Paris, 1848ko ekainaren 7a – Atuona, Hiva Oa, Frantziar Polinesia, 1903ko maiatzaren 9a) margolari eta eskultore frantziarra izan zen.[1]
| Paul Gauguin | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Eugène Henri Paul Gauguin |
| Jaiotza | Paris, 1848ko ekainaren 7a |
| Herrialdea |  Frantzia |
| Bizilekua | Frederiksberg Nørregade (en)  Paris Tahiti |
| Heriotza | Atuona (en) eta Fatu-Hiva, 1903ko maiatzaren 8a (54 urte) |
| Hobiratze lekua | Calvary Cemetery (en) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: Sifilia |
| Familia | |
| Aita | Clovis Gauguin |
| Ama | Aline Chazal |
| Ezkontidea(k) | Mette Sophie Gad (en) |
| Bikotekidea(k) | ikusi
|
| Seme-alabak | ikusi
|
| Familia | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | lycée Pothier (en) |
| Hizkuntzak | frantsesa tahitiera |
| Irakaslea(k) | Camille Pissarro |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | margolaria, eskultorea, artista grafikoa, marrazkilaria, grabatzailea, zeramikaria, ilustratzailea eta artista bisuala |
Parte-hartzailea
| |
| Lantokia(k) | Paris Martinika Pont-Aven Arles Tahiti Markesak Kopenhage Polinesia Frantsesa Tahiti Martinika Ceret Panama eta Australia |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Influentziak | Katsushika Hokusai, Eugène Delacroix, Paul Cézanne, Claude Monet, Camille Pissarro eta Edgar Degas |
| Mugimendua | postinpresionismoa Pont-Aven School (en) sinbolismoa synthetism (en) cloisonnism (en) inpresionismoa Primitibismoa |
| Genero artistikoa | erretratua paisaia margolaritza figure (en) genero-artea izadi hila |
       | |
 | |
Haurtzaroan Perun izan zen (1850-1855). 1865etik 1871ra bitartean itsas armadan ibili zen, eta ondoren banketxe batean lan egin zuen, baina pintura alde batera utzi gabe betiere. Camille Pissarrok bultzaturik, inpresionistekin batera egin zituen lehen erakusketak (1880, 1881, 1882, 1886). 1881ean Paul Cézannerekin lan egin zuen. 1883an lana eta familia utzi eta pintura hartu zuen bizibidetzat. 1886an Bretainiara joan zen eta bertan Émile Bernard ezagutu zuen, eta ondoren Parisen Van Gogh. 1887an Martinikara joan zen, inpresionistak bazter utzi, eta Kolonen aurreko artea oinarri edalontzi sail bat egin zuen.
1888an Bretainiara itzuli zen berriro eta Émile Bernardekin batera sintetismoa sortu zuen. Margolaritzari neurri izpiritual bat eman nahirik, sinbolistekiko jakin-mina piztu zitzaion, ideiari lehentasuna eman zion eta artearen jatorrietara itzultzen saiatu zen. Marrazki japoniarren eraginez, lerro eta kolore sotiletara jo zuen. Van Gogh-ekin hiru hilabete Arles-en egin ondoren, bere estiloaren jatortasuna areagotu zuen zenbait obratan (Le Christ jaune, 1889; La vision après le sermon, 1889 eta B.M. Gauguin, 1889).
Koloreari buruzko teoria neoinpresionistak landu zituen (Nature morte ripipoint, 1889). Tahitira joateko erabakia hartu zuen (Tahitiar emakumeak hondartzan, 1891, Quand te maries-tu?, 1892 eta L´esprit des morts veille, 1893), eta anitz lurraldetako eraginak bereganatu zituen. Gaixoturik, Parisa itzuli eta bere obrak saldu zituen. 1895ean Tahitira joan zen berriro eta Never More (1897), Les seins aux fleurs rouges (1897) eta bere testamentutzat jotzen zuen D´où venons-nous? Que sommes-nous? Où allons-nous? (1897) margotu zituen. Bere buruaz beste egiteko saio baten ondoren, Markesa uhartetara joan zen, eta han bertakoen alde jarri zen, kolonia administrazioaren kontra. Hala ere margotzeari eta eskultura lanak egiteari ez zion utzi (L´or de leur corps, 1901; Cavaliers sur la plage, 1902), eta irudien antolamendu berri bat erakutsi zuen.
Gauguinen lanak eragin handia izan zuen XX. mendeko margolaritzan eta eskulturan (Derain, Picasso, Modigliani, etab.); kolorearen ikusmoldeari dagokionez, fauvismoaren aitzindaria izan zen.
Gauguinen jatorrizkoaren bilaketa argi eta garbi askatasun sexualaren nahia zen, eta hori islatzen da Manao tupapau (1892), Parau na te Varua ino (1892), Anna the Javanerin (1893), Te Tamari No Atua (1896) eta Kontakizun krudelak (1902) margolanetan, besteak beste. Gauguinen Tahitiren ikuspegia, maitasun libreko, klima leuneko eta ninfa biluziko Arkadia lurtar bat bezala, berdin-berdina ez bada, arte akademikoaren pastoraltza klasikoaren antzekoa da, milaka urtetan zehar nekazal bizitzaren mendebaldeko pertzepzioak osatu dituena. Bere margolan tahitiarretako bati "pastoral tahitiarra" deitzen zaio eta beste bati "Nondik gatoz? Nor gara? Nora goaz?". Horrela, Gauguinek Arte Ederretako eskoletako pastoral-tradizio akademikoa zabaldu zuen, ordura arte antzinako greziar eskulturatik kopiatutako irudi europarretan soilik oinarritu zena eredu ez europarrak sartzeko[2].
Gauguinek, tahitiar gizartea ospatzen eta tahitiarrak kolonialismo europarraren aurka defendatzen ari zela ere uste zuen. Kritikari feminista postkolonialek, ordea, gaitzetsi egiten dute Gauguinek maitale nerabeak hartu izana, horietako bat hamahiru urte baino ez dituena. Gogorarazten digutenez, bere garaiko eta ondorengo europar askok bezala, Gauguinek askatasuna ikusten zuen, bereziki sexuala, hertsiki kolonizatzaile maskulinoaren ikuspuntutik. Gauguin primitibismoarekin "gaizki" dagoenaren adibide gisa erabiliz, kritikari hauek, euren ustez, primitibismoaren elementuek "arraza- eta sexu-fantasien lotura trinkoa eta botere koloniala zein patriarkala" barne hartzen dituztela ondorioztatzen dute. Kritikari horien ustez, Gauguinen moduko primitibismoak arraza- eta sexu-desberdintasunari buruzko fantasiak erakusten ditu, "Primitibismoaren nozioak" Bestearekin "esentzializatzeko ahaleginean". Horrela, diotenez, primitibismoa exotismoaren eta orientalismoaren antzeko prozesu bihurtzen da, Edward Saidek kritikatu zuen bezala, non inperialismo europarrak eta "ekialdearen" ikuspegi monolitiko eta iraingarriek "mendebaldearen" aldetik herri kolonizatuak eta euren kulturak definitzen zituzten[2].
,_1894,_partially_glazed_stoneware,_75_x_19_x_27_cm,_Musée_d'Orsay,_Paris.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
