Onddo espeziea From Wikipedia, the free encyclopedia
Orri-onddo hiltzailea (Paxillus involutus) Paxillaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Gaur egun, espezie toxiko hilgarritzat hartzen da. Denbora luzez kontsumitu izan da, toxina batzuk desagertu egiten direlako beroarekin eta organismoan metaketaren bidez jarduten dutelako. Horregatik, noizean behin prestatutako ale batzuk jateak ez zuen ondorio larririk eragiten. Gordinik, toxina horiek askoz ere bortitzagoak dira, eta heriotzak eragiten ditu. Gida zahar batzuetan jangarritzat jotzen bazen ere, ez da inola ere kontsumitu behar.
| Orri-onddo hiltzailea | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Boletales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Paxillaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Paxillus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Paxillus involutus Fr., 1838 | |||||||||||||||||||||||||||
| Basionimoa | Agaricus involutus | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Kapela: 5 eta 12 cm arteko diametrokoa. Batzuetan 20 cm-ra ere iristen da. Hasieran ganbila, ertzak oso biribilkatuta, gero laua, eta batzuetan inbutu itxurarekin. Azala erraz bereiz daitekeena, marroia, arre-oliba edo gris-biolazeo kolorekoa, likatsua denbora hezean. Igurtziz gero, kolore ilunagoa hartzen du.[2]
Orriak: Estu, meheak, dekurrenteak, krema kolorekoak, behatzekin sakatzean marroiz edo arrez zikintzen dira. Erraz bereiz daitezkeenak.
Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.
Hanka: Laburra, sendoa, betea, oinarrian meheagoa, kapelaren antzeko kolorekoa, kapela eta orriak bezala zikintzen da ukitzean.
Haragia: Lodia, hasieran trinkoa, gero biguna, horixka, ukitzean iluntzen dena. Zapore eta usain atseginekoa.
Etimologia: Involutus epitetoa latinetik dator eta kiribildua esan nahi du. Kapelaren ertzarengatik.
Hilgarria izan daiteke gordinik janez gero. Gaur egun hilgarritzat jotzen da Frantzian heriotza batzuk eragin zituelako.[3]
Paxillus filamentosus perretxikoarekin, honek hanka motzagoa eta eszentrikoagoa ditu, kolore horiagoa eta haragi hori-berdexka kolorekoa.[4]
udaberrian eta udazkenean ateratzen da, pinuen azpian, baina beste habitat batzuetan ere agertzen da (makalak, gaztainondoak etab.).[5] Oso ohikoa da gure eskualdean.
Ipar hemisferio osoa; Australian, Zeelanda Berrian, Hegoafrikan eta Hego Amerikan sartua.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
