From Wikipedia, the free encyclopedia
Narratiba literaturaz edo ikus-entzunezko komunikazioa erabiliz gertaerak kontatzen dituen testu mota edo genero artistikoa da. Narratiba lan bati narrazio edo kontakizuna deritzo. Gertaerak errealak (kronika, esaterako) zein fikziozkoak (eleberria, esaterako) dira eta lanaren argumentua osatzen dute, gehienetan pertsonaia batzuk tartean. Narratzaileak gertaerak kontatzen ditu eta hirugarren pertsonaz (maiz narratzaile orojakile baten ikuspuntutik, gertaera guztien berri zehatza duena: Bere etxera sartu zen. Bertan bizi zen neska ez zen konturatu eta lo segitu zuen.), lehenengo pertsonaz (narratzailea bera protagonista edo pertsonaia denean: Bere etxera sartu nintzen.) nahiz —gutxitan— bigarren pertsonaz (bigarren pertsona bati zuzenean kontatzen zaionean: Lo zinen bitartean, ez zinen konturatu zure etxera sartu zela).
Narrazioan estilo zuzena eta zeharkakoa ere bereizten dira: estilo zuzenean narratzaileak pertsonaien esanak hitzez hitz aipatzen ditu: "Alde hemendik!" - ihardetsi zion.. Zeharkako estiloan, berriz, pertsonaien esanak kontatu egiten dira (Alde egiteko esan zion). Beste estilo mota bat monologoa da.
Narratiban zenbait azpigenero bereizten dira: literaturan, eleberria kontakizun luzeak dira eta ipuinak laburrak; kronikak eta gutunak ere narrazioaren azpigenerotzat har daitezke.
Narrazio baten kontakizun orok bere iraupena du. Denbora errealean labur iraun zuena luze konta daiteke eta alderantziz, denbora errealean luze iraun zuena, narrazioan labur konta. Horrela, esate baterako, eleberri batek egun bakar batean gertatutakoa konta dezake eta beste eleberri laburrago batek hainbat bizitza edo hainbat belaunalditan gertatutakoa konta dezake.
Narrazioak kontatzen duena denboran antolatu behar du eta horrela hiru motatako denbora-antolaketa bereizten dira:
Narrazio batean kontatzen diren kontakizunak nonbait gertatu direla kontatzen da. Leku horri espazioa esaten zaio eta erreala zein asmatua izan daiteke.
Narratzailea, kontalaria edo kontatzailea gertaerak kontatzen dituen ahotsa da.
Pertsonaiak narrazioan agertzen diren parte-hartzaileak dira, fikziozkoak zein errealak.
Narrazioetan atal batzuk ohikoak izaten dira. Hona horietako batzuk, ohikoenak (sakontzeko ikus Vladimir Proppek zerrendatutako tradiziozko ipuin errusiarren osagaien zerrenda):
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
