Hiru Arroiletako presa
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hiru Arroiletako presa (txinera sinplifikatuz: 三峡大坝; pinyinez: Sānxiá Dàbà) Yangzi ibaiko presa hidroelektriko bat da, Yichang herrian, (Txinako Hubei probintzian). Txinako presa handiena da eta munduko bigarrena Itaipuko presaren atzetik, eta argindarra sortzeko ahalmen handiena duen zentral hidroelektrikoa, 22.500 gigawatt sortzeko gai baita (Txinako energia beharren % 9).[1] Eustorma 2.335 metro luze, 185 metro garai eta —oinarrian— 110 metro lodi da. Presa Yangzi ibaiaren noizbehinkako goraldi eta uholdeak saihesteko eta argindarra ekoizteko eraikitzea erabaki zuen Txinako gobernuak 1980ko hamarkadaren amaieran, Yangzi ibaiaren uholde batek 3.000tik gora lagun hiltzean.
| Hiru Arroiletako presa | |
|---|---|
| 三峽大壩 三峡大坝 | |
| Yangtzearen ur-jauzi hidroelektrikoa | |
 | |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Txinako Herri Errepublika |
| Txinako probintzia | Hubei |
| Prefektura mailako hiri | Yichang |
| Barruti | Yiling barrutia |
| Town of China | Sandouping Town |
| Kokapen fisikoa | Ibai Urdina |
| Ur-masa | Ibai Urdina |
| Koordenatuak | 30°49′26″N 111°00′13″E |
 | |
| Altitudea | 185 m eta 4 m, itsas mailaren gainetik |
| Historia eta erabilera | |
| Irekiera | 2003 |
| Inaugurazioa | 2003 |
| Jabea | China Yangtze Power |
| Kudeatzailea | China Yangtze Power |
| Izenaren jatorria | Hiru Arroilak |
| Erabilera | hidroelektrizitatea uholdeen kontrola ibaiketa |
| Urtegia | |
| Urtegia | Three Gorges Reservoir Region (en)  |
| Arro hidrografikoa | 1.000.000 km² |
| Tamaina | ⇕600 km; ⇔1,1 km; ↧113 m; |
| Azalera | 1.045 km² |
| Bolumena | 39.300 hm³ |
| Arkitektura | |
| Dimentsioak | presa: 181 ( ) × 2.335 ( ) m presaren koroatzea: 40 (  ) m presaren oinarriaren altuera: 115 ( ) m |
| Zentral elektrikoa | |
| Zerbitzu hasiera | 2003 |
| Potentzia instalatua | 22.500 megawatt |
| Propulsatzailea | Francis turbina 14 x 700 MW ezkerraldea (Hasiera: 2005eko iraila) Francis turbina 12 x 700 MW eskuinaldea (Hasiera: 2009ko uztaila) Francis turbina 6 x 700 MW ur-azpiko zentra-elektriko (Hasiera: 2009ko uztaila) |
| Karga hidraulikoa | 80,6 m |
| Kapazitate faktorea | 45 % |
| Urteko energia | 103,65 TW h |
Eraikitze lanak 1994ean hasi eta 2006an bukatu zituzten. Lanetan 40.000 langiletik gora hartu zuten parte, eta urtegia amaitzean 600 kilometro koadroko azalera ur azpian geratu zen, arkeologia eta historia balio handiko guneak eta ia 1.400.000 lagunen bizilekuak tartean. Nahiz eta pertsonai horiei Txinako gobernuak inguruko hirietan etxebizitza berriak eraiki zizkien, behartutako lekualdatze masibo hori pairatu duten bizilagunen bizi baldintza txarrek, arkeologia eta kultura ondarearen galerak, ingurumenari egindako kalteek eta presaren segurtasuna zalantzan jartzen duten arrisku geologikoek eraginda, presaren kontra egin dute askok Txinan bertan nahiz nazioartean.[2][3][4][5] Ibaien Nazioarteko Sarearen ustez, Europako enpresa handien interesei erantzunez Hegoaldean eraiki diren presa erraldoien adibide nagusietako bat da Hiru Arroiletako presa.[6]
Txinako Gobernuak oinarririk gabekotzat jo izan ditu kritika guztiak, baina 2011n onartu zuen badirela urgentziaz konpondu beharreko zenbait arazo, hala nola bizilagun lekualdatuen bizi baldintzak hobetzea, ingurumena babestea eta hondamendi geologikoak saihestea.[1]
Yanzi ibaiko urtegi handi baten ideia, jatorrian, Sun Yat-sen presidenteak izan zuen, 1919ko Txinako Nazioarteko Garapena liburuan[8][9]. Sun Yat-senen arabera, Hiru Arroiletan 30 milioi zaldi-indar (22 GW) sortzeko gai zen eustorma bat egin zitekeen[9]. Chiang Kai-shek buru zuen gobernu nazionalistak proiektua aurrera eramateko atariko ikerketak hasi zituen 1932an. Bigarren Txina-Japonia Gerran, 1939an, Japoniako indar militarrek Yichang okupatu zuten, ingurua aztertu eta Otani plana diseinatu, Japoniak Txina garaituko zuela aurreikusiz. 1944an John L. Savage ingeniaria Estatu Batuetako Erreklamazio Bulegoaren diseinuan sartu zen, gunea ere ikuskatu zuen eta "Yangzi ibaiaren proiektua" egin zuen urtegi bat eraikitzeko[10]. Azken txosten horren ondorioz, 54 ingeniari txinatarrek prestakuntza jaso zuten AEBetan. Jatorrizko planen arabera, ontziak eustormaren beheko eta goiko muturrean kokatutako toki zehatzetan kokatu ondoren bakarrik mugitu zitezkeen, eta garabi multzo batek esklusa batetik hurrengora eraman behar zituen. Ontzi txikien kasuan, multzoak osatuko lirateke, elkarrekin jasoak izango liratekeenak, eraginkortasuna handitzeko. Ez dakigu irtenbide horren helburua uraren aurrezpena bermatzea ote zen, edo ingeniariek pentsatu ote zuten presaren goiko aldearen eta behekoaren arteko garaiera gehiegizkoa zela metodo alternatiboak erabiltzeko. Hainbat azterketa ekonomiko, esplorazio lan eta diseinu lan egin zituzten, baina gobernuak, Txinako Gerra Zibilaren erdian, 1947an gelditu zuen proiektua.
1949ko garaipen komunistaren ondoren, Mao Zedong presidente berriak proiektuari babesa eman zion. Apustu irmoa egin aurretik, Zedongek Gezhouba urtegiaren proiektuari ekitea erabaki zuen. Gainera, Aurrerako Jauzi Handia eta Iraultza Kulturala bezalako politika handiek, Hiru Arroiletako proiektua aldi baterako geldiarazi zuen. 1954ko Yangzi ibaiaren uholdeen ondoren, 1956an, Mao Zedongek "igerian" (游泳) olerkia idatzi zuen, non Yangzi ibaian urtegi bat egiteko zuen lilura erakusten duen. 1958an, Ehun Loreen Kanpaina delakoaren ondoren, proiektuaren aurka azaldu ziren ingeniarietako batzuk espetxeratu egin zituzten[11][11].
1980ko hamarkadan, urtegiaren ideia mahairatu zen berriro. Txinako Herri Batzar Nazionalak 1992an onartu zuen eraikuntza, bozketa batzuen bidez. 2.633 ordezkariek 1.767 aldeko boto eman zituzten, 177 kontra, 664 boto baliogabe eta 25 bozka gabe[12].
Urtegiaren eraikuntza 1994ko abenduaren 14an hasi zen[13]. 2009an urtegia guztiz operatiboa izango zela aurreikusi bazen ere, hori ez zen posible izan, zenbait azpi-proiektutan izandako atzerapenen ondorioz. Berandu amaitu ziren obra horietako bat izan zen lurpeko zentral elektrikoa izan zen, sei sorgailu gehigarrirekin, 2012ko maiatzean amaitu zena[11].
Azkenik, 2002ko azaroaren 6an ibaiaren ibilgua ixtea lortu zen eta 2003an lehen sorgailu taldea martxan jarri zen. 2004tik aurrera urtero 4 sorgailu talde jartzen hasi ziren, obra osoa osatu arte. 2006ko maiatzaren 21ean amaitu zen urtegiko eustorma eraikitzen.
Eustorma hormigoiz eta altzairuz eginda dago, 2.335 m luze da eta goialdea 185 m itsas-mailaren gainetik dago. Proiektuak 27,2 × 106 m3 hormigoi erabili zuen (eustorman batez ere), 463.000 T altzairu (63 Eiffel dorre eraikitzeko adina), eta 102,6 × 106 m3 inguru lur mugitu[14]. Hormigoizko eustorma 181 m garai da harri amaren gainean.
Ura 175 m itsasoaren mailaren gainetik dagoenean, hau da, jatorrizko ibaiaren mailaren 110 m gainetik, urtegiaren batez beste 660 km luze eta 1,12 km zabal da. Uredukia 39,3 km3 da eta azalera guztira 1.045 km2 da. Bukatzean, urtegiak 632 km2 lur azalera estali zuen, Itaipu urtegiko 1.350 km2 azaleraren aldean[15].
32 turbina ditu 700 MW-koa bakoitza: 14 eustormaren iparraldean instalatuta, 12 hegoaldean eta 6 gehiago lurpean. Baita 50 MW-ko 2 turbina ere. Guztira 22 500 MW-ko potentzia instalatuta du[16].
Bai Munduko Bankuak, bai hainbat gobernuz kanpoko erakundek eta zenbait herrialdek hasieratik kritikatu dute obra. Arrazoiak askotarikoak izan dira, ez bakarrik urtegiak dakarren ingurumen-inpaktuari lotutakoak, baita funtsak kudeatzerakoan izandako ustelkeria-maila handiengatik ere, batez ere, biztanlea-birkokatzera bideratutako funtsenak. Zientzialari askok eraikuntza hori kritikatu dute, horrek ingurumenean duen eragin handia dela eta. Dai Qing, txinatar idazle eta ekologista, Txinan bertan ahotsa altxatu zuen lehenetakoa izan zen, eta protesta jarduerak hasi zituen Yangzi-Yangzi! agiria argitaratuz. Hainbat urtez atxilotu zuten, 1989ko Tiananmen plazako protesten bultzatzaileetako bat izatea egotzita, eta haren liburua debekatu egin zuten.
Biztaleen lekualdatze behartuak
Urtegiak 1,24 milioi pertsona lekualdatzea behartu zuen 2008ko ekainera arte. Urpean geratu diren hamabi hirietatik, azkenetakoa Gaoyang izan da[17][18], non Hubei probintziako 60,3 milioi biztanleen %1,5 inguru bizi ziren. 140.000 biztanle inguru beste probintzia batzuetan birkokatuak izan ziren[19]. Urtegiak eragindako desplazatu askorentzat eragozpen nagusia ogibide iturriaren galera da: laborantza-lurrak. Birkokatutakoen %35 lurrik gabeko nekazariak dira. Eskualdeko gunerik garaienetan, nora biztanle gehienak mugitu diren, zailagoa da laborantza, menditsua delako eta lurraren kalitatea txarra delako[20].
Kultura galerak
Lurren uholdeak, ibaiaren inguruan zeuden erlikien galera handiak eragin zituen. Paleolito et Neolito garaiko elementuak, antzinako lurperaketak, hilobi aristokratikoak eta Ming eta Qing dinastien lanak, ur-lerroaren azpitik geratu ziren.
Urtegiak, 600 kilometroko luzera duena, 1.300 bat gune arkeologiko urez bete zituen eta Hiru Arroilen itxura aldatu zuen, uraren maila 91 metrotik gora igo baitzen. Berreskuratu ahal izan ziren garrantzi kultural eta historikoko objektuak, aurkitu ahala, gune garaiagoetara eraman ziren, baina uholdeek, ezinbestean, berreskuratu ez zirenak estali zituzten. Lokalizatu zituztenetako batzuk ezin izan ziren lekuz aldatu, kokalekua, neurria edo diseinua zirela eta. Adibide esanguratsu bat, Shen Nong arroileko hilkutxa esekiak dira, amildegien zati baita[21].
Ingurumen galerak
Leku horretako ingurumen-ondorioak suntsitzaileak izan dira. Adibidez, duela gutxi desagertu da baiji edo txinatar izurdea (Lipotes vexillifer), Yangzi ibaiko espezie endemikoa, azken hamarkadetan desagertzeko arrisku larrian egon dena. Urtegiaren eraikuntzak izurde espezie honek jasan zitzakeen baldintzak muturrera eraman ditu, eta azkenik, 2008an, bilaketa sakonak egin ondoren, baijia ofizialki iraungitzat jo zen.
Gainera, inguruko eskualdeetan klima aldatzeko arriskua areagotu du[22].
Funtzionamendua
Kritiko batzuek diote ibaiak urtegira 53.000 milioi tona hondakin eramango dituela, eustorman metatu litezkeenak, turbina-sartuneak estaliz. Sedimentuen metaketa urtegien arazo bereizgarria da, ekoizpen-ahalmena gutxitzen baitu eta, gainera, sistemen bizitza erabilgarria murriztuz[23][24].
Ibaiketarako uratea, eustorma ekiditeko (2004ko maiatza)
Uratearen bestaldea, atzean zubia duela
Zentral hidroelektrikoko Francis turbina bat
Ontzi-igogailua
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
