Arhantsusi

Arhantsusi
	Nafarroa Beherea, Euskal Herria
	Biduze Arhantsusin
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Beherea
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Baiona
Kantonamendua	Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre
Izen ofiziala	Arhansus
Auzapeza	Marc Arrachou (2008-2014)
Posta kodea	64120
INSEE kodea	64045
Herritarra	arhantsusiar / arhantsusitar
Kokapena
Koordenatuak	43°15′27″N 1°02′08″W
Azalera	5,35 km2
Garaiera	60-370 metro
Demografia
Biztanleria	74 (2018: −4)
Dentsitatea	12,9 biztanle/km²
Zahartzea	% 14,58
Ugalkortasuna	‰ 109,61
Ekonomia
Jarduera	% 74,42 (2011)
Desberdintasuna	% -3,39 (2011)
Langabezia	% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 72,84 (2010)
Erabilera	% 44,55 (2011)

Arhantsusi Nafarroa Behereko ekialdeko udalerri bat da, Oztibarre eskualdekoa.

Datu azkarrak Kokapena, Herrialdea ...

Itxi

Biduze ibaia udalerritik igarotzen da^[2] eta baita RD-933 errepidea ere.

Udalerri mugakideak

Uhartehiri iparraldean
Izura-Azme ipar-mendebaldean
Pagola eta Jutsi hegoaldean

Etxeak eta Auzoak

Eliza
Pagola
Oihana

Antzinako toponimoak

Arhantsusi toponimoa honako formak izan ditu: sanctus stephanus de aranchiis eta aranchus (1160^[3]), Arhanssus (1291^[4]^[3]), eransus eta aransus (1305^[3]), Eranssus (1350^[4]), Arhansus (1365^[3] eta 1413^[4]^[3]), Aransus (1513^[4]^[5], Iruñeko eskutitzak^[6]) eta Aransusi (1621^[4]^[5]^[3], Martin Biscay^[7]).

Etimologia

Orpustanen esanetan, toponimoak Arhan- edo Arran- euskal erroa du.^[3] Besteek berriz 'elorri beltz asko duen lekua' dela diote.^[4]

Egungo toponimoa

Euskaltzaindiak Arhantsusi hobesten du,^[8] bertoko herritarrak arhantsusiar edo arhantsusitar izanda.^[8] Hala ere, Pierre Lhandek bere hiztegian Arhantsuse forma erabili zuen.^[9].

Karlos III.a Nafarroakoak agindutako 1412-1413ko zerga-erroldaren arabera, herriak 5 su zituen.^[10]^[11] 1551eko erroldan, des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deçà les ports izenekoa,^[12] berriz 13 su zituen, hau da, bilakaera demografiko handia izan zuen XV. eta XVI. mendeetan.

1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
Biztanleriaren bilakaera
193	159	190	171	187	213	192	181	177


1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
163	137	150	125	146	136	120	99	115


1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
122	117	125	121	115	114	124	131	116


1962	1968	1975	1982	1990	1999	2009	2014	2020
109	95	102	97	98	81	-	-	-

Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da.

Euskara

Arhantsusiko Alexandre Etcheberry^[13] (Ahotsak^[14] proiekturako)

Arhantsusin^[15] Garaziko hizkeran^[16] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren aldaera.

Gotorleku baten aztarna protohistorikoak Gaztelu Zaharren^[17] eta beste batenak Portasanse izeneko lekuan.^[18]
XIV. mendeko Doneztebe eliza.^[19]
Udalerriko XVIII. mendeko zenbait etxek monumentu historiko izendapena dute.^[20]

[1]
Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
[2]
Sandre datu-basea^{[Betiko hautsitako esteka]}
[3]
Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque. in: Centre d'études linguistiques et littéraires basques. Pessac: Presses Universitaires de Bordeaux, 246 or. ISBN 2867813964..
[4]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Présentation de la commune d'Arhansus. .
[5]
Raymond, Paul. Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque. .
[6]
José Yanguas Mirandak argitaraturiko eskutitzak
[7]
Derecho de naturaleza que la merindad de San-Juan-del-pie-del-puerto, una de las seys de Navarra, tiene en Castilla - 1622 -4°
[8]
EODA. Arhantsusi (Oztibarre). Euskaltzaindia.
[9]
Pierre Lhande, Dictionnaire basque-français, 1926
[10]
(Frantsesez) Goyhenetche, Manex. (2001). Histoire générale du Pays basque III. 3 Donostia / Baiona: Elkarlanean, 284 or. ISBN 8483317443. OCLC .466971263.: su banak, batez beste, 5,5 laguneko familia ordezkatzen zuen.
[11]
(Gaztelaniaz) Cierbide, Ricardo. (1993). Censos de población de la Baja Navarra. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
[12]
Baratchart, Louis. (1995eko urtarrila). Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques, E 575. Les amis de la vieille Navarre, 44-54 or..
[13]
«Etcheberry, Alexandre - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).
[14]
«Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).
[15]
«Arhantsusi - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
[16]
«Garazikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).
[17]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Castellu Cahara. .
[18]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Portasanse. .
[19]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. L'église Saint-Étienne. .
[20]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Les maisons du XVIIIe siècle. .

Datuak: Q839821
Multimedia: Arhansus / Q839821
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Arhantsusi

Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Herriko Wikiatlasa

[Udalbiltza-1] [1]
Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.

[2] [2]
Sandre datu-basea^{[Betiko hautsitako esteka]}

[Orpustan-3] [3]
Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque. in: Centre d'études linguistiques et littéraires basques. Pessac: Presses Universitaires de Bordeaux, 246 or. ISBN 2867813964..

[Arhansus-4] [4]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Présentation de la commune d'Arhansus. .

[Raymond-5] [5]
Raymond, Paul. Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque. .

[Pampelune-6] [6]
José Yanguas Mirandak argitaraturiko eskutitzak

[Martin_Biscay-7] [7]
Derecho de naturaleza que la merindad de San-Juan-del-pie-del-puerto, una de las seys de Navarra, tiene en Castilla - 1622 -4°

[Euskaltzaindia-8] [8]
EODA. Arhantsusi (Oztibarre). Euskaltzaindia.

[Lhande-9] [9]
Pierre Lhande, Dictionnaire basque-français, 1926

[10] [10]
(Frantsesez) Goyhenetche, Manex. (2001). Histoire générale du Pays basque III. 3 Donostia / Baiona: Elkarlanean, 284 or. ISBN 8483317443. OCLC .466971263.: su banak, batez beste, 5,5 laguneko familia ordezkatzen zuen.

[11] [11]
(Gaztelaniaz) Cierbide, Ricardo. (1993). Censos de población de la Baja Navarra. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.

[12] [12]
Baratchart, Louis. (1995eko urtarrila). Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques, E 575. Les amis de la vieille Navarre, 44-54 or..

[13] [13]
«Etcheberry, Alexandre - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).

[14] [14]
«Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-02).

[15] [15]
«Arhantsusi - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).

[16] [16]
«Garazikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-22).

[Castellu_Cahara-17] [17]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Castellu Cahara. .

[Portasanse-18] [18]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Le camp protohistorique du lieu-dit Portasanse. .

[19] [19]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. L'église Saint-Étienne. .

[20] [20]
Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Les maisons du XVIIIe siècle. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]