Programlingvo

Programlingvo estas formala artefarita lingvo, kreita por transdoni komandojn al aparatoj, plejofte al komputiloj. Programlingvoj estas uzataj por krei programojn kiuj kontrolas la konduton de ia aparato kaj por esprimi algoritmojn.

Fontkodo de la simpla porkomputila programo skribita en programlingvo, kiu printas la frazon "Hello, world" se oni kompilas kaj startigas ĝin

Nuntempe ekzistas miloj da programlingvoj, kaj ĉiujare aperas kelkaj lingvoj. Iuj el ili postulas, ke la komputado estu indikita en la imperativa formo (t.e., kiel sinsekvo de ordonoj por plenumi), dum aliaj uzas kromajn formojn de programoj, ekzemple la deklaran formon (kiam oni indikas la deziratan rezulton kaj ne precizigas la vojon por atingi ĝin).

La priskribo de ĉiu programlingvo kutime konsistas el du partoj: sintakso, aŭ kiel oni skribas, kaj semantiko, aŭ kion signifas ĉiu vorto en la lingvo. Por kelkaj lingvoj ekzistas normiga dokumentado, kiu servas kiel ĉefa referenco por multaj efektivigoj (ekzemple C, Java), dum ĉe aliaj lingvoj ekzistas unu klasika referenca efektivigo, kiun oni traktas kiel normigan (ekz. ĉe Perl). Kelkaj lingvoj havas ambaŭ.

Klasifiko de programlingvoj

Ekzistas multaj sistemoj por klasifiki programlingvojn.

Kelkaj ekstersistemaj klasifikoj

Fontkodo de unu programo en Scratch: la lingvo, kiu estas uzata por instrui programadon al lernejanoj

Oni distingas kelkajn klasojn de lingvoj, kiuj estas utilaj por praktika uzado, sed kiuj ne konsistigas iun klaran klasifik-atributon. Jen kelkaj ekzemploj de diversaj programlingvoj:

• Maŝina kodo kaj asemblaj lingvoj, sed ankaŭ C ebligas programadon ĉe la aparatara nivelo.
• Altnivelaj programlingvoj ebligas komfortan, rapidan programadon.
• Skriptoj estas uzataj por aŭtomatigo de kutimaj agoj, por sinsekva prilaboro de datenoj kaj regi komputilojn.
• Vidaj lingvoj kun ekranredaktiloj estas utilaj por rapida kreado de grafika interfaco.
• Esoteraj programlingvoj estas eksperimentoj por foje tre interesaj konceptoj.
• Grafikaj programlingvoj ofertas simplan lernadon de programado: anstataŭ skribi la fontkodon oni kreas programon per musklakoj sur ekrano.
• Domajnaj lingvoj estas uzataj ne por priskribi algoritmojn, sed por iuj specifaj taskoj (kontraste al la ĝeneralcelaj lingvoj):
  • Datumbankaj lingvoj (SQL) estas speciale kreitaj por formuli datum-mendojn.
  • Aparataraj lingvoj (VHDL) priskribas la strukturon kaj funkciojn de aparatoj.
  • CNC-programlingvojn oni uzas por programi kontrolilojn.

Programlingvoj laŭ generacioj

Historie, kiam oni komparas programlingvon kontraŭ naturaj lingvoj, oni parolas pri kelkaj generacioj. Komence tiuj generacioj montris la kreskantan potencon de lingvoj prezenti pli kaj pli abstraktajn objektojn, sed post enkonduko de novaj generacioj oni foje iom re-difinis la antaŭajn, pro kio la tuta klasifiko iom transformiĝis.

Unua-generaciaj lingvoj (1GL)

Unua-generaciaj lingvoj (1GL) estas maŝinlingvoj, la lingvoj de la procesoro. Komence neniu ilo estis uzata por kompili aŭ asembli la lingvojn de unua generacio. La lingvoj de tiu generacio estis enigataj rekte al la komputilo per ŝaltiloj sur ties panelo.

Tiuj lingvoj estas pure binaraj, t.e. konsistantaj el nuloj kaj unuj. Tiu trajto igas ilin facile kompreneblaj por maŝinoj, sed tre malfacilaj por homoj.

La ĉefa avantaĝo de tiuj lingvoj estis, ke la programoj rulis tre rapide kaj efike, ĉar ili estis plenumataj rekte de centra procesilo. Sed se iu eraro aperis, estis malfacile trovi kaj korekti ĝin.

Hodiaŭ oni apenaŭ uzas tiujn lingvojn, nur se oni devas ripari iun konatan problemon. Oni ne plu uzas binaran sistemon, sed preferas la deksesuman sistemon, kiuj estas multe pli kompakta.

Dua-generaciaj lingvoj (2GL)

Dua-generaciaj lingvoj (2GL) estas asemblaj lingvoj. La ordonoj de la procesoro havas simbolajn nomojn.

La faktermino "dua-generaciaj" lingvoj, kune kun la lingvoj de "unua generacio" aperis kiam oni volis distingigi la lingvojn de alta nivelo (kiel COBOL kaj Paskalo) disde la pli fruaj lingvoj surbaze de maŝinkodoj.

Kontraste al la lingvoj de la unua generacio, tiuj lingvoj havas jenajn ecojn:

• La kodo en tiuj lingvoj estas legebla por homoj, sed ne por komputiloj. Necesas konverti programojn en tiuj lingvoj en maŝinan kodon por igi ilin ruleblaj. Tiu procezo nomiĝas asembl(ad)o.
• Tiuj lingvoj estas unikaj por ĉiu centra procesilo kaj redaktilo.

Oni uzas tiujn lingvojn por programi kernojn de operaciumoj kaj pelilojn (kvankam ofte ankaŭ eblas programi ilin per C, kiu estas pli kaj pli preferata), sed krome en programoj, kiuj bezonas tre altan rendimenton, kiel grafikaj ludoj (ofte tridimensiaj), video-redaktado ktp.

Tria-generaciaj lingvoj (3GL)

Tria-generaciaj lingvoj (3GL) estas ankaŭ nomataj altnivelaj lingvoj, kiuj estas la plejparto de hodiaŭaj lingvoj. Kontraste al 2GL tiuj lingvoj estas multe malpli maŝin-dependaj kaj pli legeblaj por programistoj. Tiuj lingvoj subtenas multajn diversajn datumtipojn tiel, ke la lingvo "favoras" la homon, sed ne komputilon, dum programado. Unu grava avantanĝo super la lingvoj de la dua generacio estas aŭtomata pritrakto de negravaj detaloj (kiel aŭtomata kontrolo de memoro). Precipe gravas la subteno de abstraktaj kaj agregatigaj datumtipoj, kiuj ebligas multajn program-vojojn. Per tiu trajto la lingvoj de tiu generacio staras multe pli proksime al homaj (naturaj) lingvoj (kaj povas esti komprenitaj ĝis ioma grado ofte per homoj sen antaŭlerno de tiu lingvo).

La unuaj tiaj lingvoj estis proceduraj lingvoj kiel Fortran, COBOL kaj Algol, enkondukitaj en 1950aj jaroj.

Modernaj tiaspecaj lingvoj estas C, Paskalo, BASIC, tamen se oni komparas tiujn lingvojn kontraŭ iliajn hodiaŭajn dialektojn (kiel Java, Python, C#, oni povas ankaŭ vidi, ke ankaŭ tiuj ne estas vere tre "altnivelaj" hodiaŭ. Tamen, tiu uzo estas historia, ĉar unue la lingvoj de alta nivelo ebligis pli facilan kreadon, korektadon, redaktadon kaj subtenon de programaro.

Kvara generacio de la lingvoj (4GL)

Kvara generacio de la lingvoj (4GL) estas grupo de lingvoj, kies celo estis perfektigi la lingvojn de la tria generacio (3GL). Kun ĉiu plia generacio oni strebas atingi pli altan nivelon de abstrakteco disde la interna konstruo de komputiloj, kiu igis la lingvojn pli flekseblaj kaj libere programeblaj, pli potencaj kaj multfacetaj. Dum la ekzakta difino por lingvoj de tiu generacio ŝanĝiĝis dum tempo, tiaspecaj lingvoj estas ĝenerale tiuj, kiuj eblas funkcii al granda aro de datumoj per unu ordono, kompare al la traktado al bitoj kaj bitokoj okaze de la pli malaltaj lingvoj. Krome, tiuj lingvoj havas larĝan kaj maturan sistemon de datumtipoj, ofte subtenon por datumbankoj, kreado de raportoj, optimumizado, kreado de grafika interfaco kaj TTT-programado.

Dum multaj lingvoj de tiu generacio taŭgas por plenumo de ajnaj algoritmaj taskoj (t.n. “komunuzaj lingvoj”), ekzistas ankaŭ la lingvoj, kies rolo estas limigita al plenumo de certa tasko: mendo al datumbanko (SQL) aŭ kreo de raporto (ABAP).

Kvina generacio de la lingvoj (5GL)

Kvina generacio de la lingvoj (5GL) estas lingvoj, kiuj mem devenas la algoritmon por solvi la donitan taskon surbaze de difinitaj postuloj. Do, programisto ne plu devas efektivigi algoritmon, sed nur klare difini la taskon. Multaj deklaremaj kaj funkciaj lingvoj apartenas al tiu generacio.

Tiu termino aperis kaj estis populara en la 90-aj jaroj, kiam oni volis perfektigi la ekzistantajn lingvojn tiel, ke la komputilo, sed ne programisto, difinas la efektivigon. Tiam la uzanto tute ne devas zorgi pri tio kiel programi ion, sed simple pri ĝusta difino de la tasko kaj ties postuloj/limoj. Ekzemplo de la lingvoj de tiu generacio estas Prolog.

Dum longa tempo oni konsideris tiujn lingvojn la estonteco de la programado, kaj estis profetaĵoj, ke tiaj lingvoj plene anstataŭos ordinarajn lingvojn en programado (kun escepto de malalt-nivelaj lingvoj). En Japanio de 1982 ĝis 1993 oni multe investis en priesploro de tiuj lingvoj, kun la espero krei novajn, multe pli potencajn lingvojn kaj ilojn. Tamen, dum oni produktis pli kaj pli longajn programojn, la misoj de tiu aliro fariĝis pli evidentaj. Evidentiĝis, ke se oni havas postulojn de iu tasko, devenigi la efikan algoritmon por solvi tiun taskon estas tre malfacila tasko. Tiu grava paŝo ankoraŭ ne estas farebla per komputiloj kaj bezonas enmiksiĝon de homa intelekto.

Programlingvoj laŭ primara programparadigmo

Programparadigmoj (elektitaj)

Lingvo	funkcia	ordonema	objektema	deklarema	logika	kunrula
Ada		X	X			X
C		X
Prolog				X	X
Scheme	X	X	(X)	X		(X)
Haskell	X	(X)		X		(X)
Scala	X	(X)	X	(X)		X

En Informadiko ekzistas diversaj paradigmoj. Laŭ tiuj paradigmoj oni povas klasifiki la lingvojn:

• Objektemaj lingvoj, kiel C++, Ĝavo kaj Smalltalk, kie (preskaŭ) ĉiu variablo estas objekto. Objekto estas ekzemplero de klaso. Kaj objektoj havas metodojn, kiujn oni povas voki por peti, ke la objekto faru ion.
• Ordonemaj lingvoj, kiel C, Ĝavo, Paskalo, Ada. Programoj en tiuj lingvoj konsistas el sekvenco de ordonoj kaj la komputilo simple plenumas tiujn ordonojn en la donita (aŭ modifita per alia ordono) sinsekvo.
• Deklaremaj lingvoj sekvas tute malan modelon, en kiu programisto priskribas la kondiĉojn, kiujn la rezulto de la programo devas plenumi. Kiel tiu rezulto efektiviĝas estas decidita dum kompilado pere de la kompililo. La plej ilustra ekzemplo de tiaj lingvoj estas SQL, la lingvo de datum-mendoj. Laŭ la tipo de kondiĉoj ĉiuj deklaremaj lingvoj estas subklasigitaj al logikaj lingvoj, kiuj baziĝas sur matematika logiko, kaj funkciaj lingvoj, en kies fundamento estas matematikaj funkcioj.
• Funkciaj lingvoj, kiel Haskell kaj Lisp. En funkcia programo la tuta programo estas unuopa esprimo (aŭ formulo), kiun oni devas elkalkuli. Kutime en tiuj lingvoj la programoj similas al matematikaj taskoj, kaj la kompililo plenumas gravan taskon por konverti tiujn sufiĉe formale difinitajn taskojn en porkomputilajn ordonojn.

Multaj programparadigmoj, kiuj estas sendependaj intere, povas libere kombiniĝi, ekzemple la ordonema aŭ la funkcia kaj objektema. Oni nomas lingvojn, kiuj entenas kaj aktive uzas plurajn paradigmojn, t.n. lingvoj plurparadigmaj. Do ekzemple, ekde la 1970-a jardeko estas objektema versio de Lisp, kaj estas objektemaj versioj de C. Multaj modernaj lingvoj, kiel Java, C#, Python, Perl kaj aliaj estas nuntempe plurparadigmaj kaj ebligas flekseman programadon.

Populareco de programlingvoj

Lernolibroj pri programado

La plej popularaj programlingvoj laŭ TIOBE indekso de programista komunumo:^[1]

1. Java
2. C
3. C++
4. C#
5. PHP
6. Objective-C
7. (Visual) Basic
8. Python
9. Perl
10. JavaScript
11. Ruby
12. Delphi/Object Pascal
13. Lua
14. Lisp
15. Transact-SQL
16. Pascal
17. PL/SQL
18. Ada
19. RPG (OS/400)
20. D

Kronologio de programlingvoj

La suba listo enhavas gravajn programlingvoj, grupitajn laŭ jardekoj. Se la lingvo aperas en krampoj, tio signifas, ke tiu estis domana lingvo. Steleto (*) signifas, ke la lingvo estis unika kaj ne havas rektajn pralingvojn.

Antaŭ-1950

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
1943–45	Plankalkül (koncepto)	Konrad Zuse	*
1943–46	ENIAC coding system	John von Neumann, John Mauchly, J. Presper Eckert, Herman Goldstine laŭ Alan Turing	*
1946	ENIAC Short Code	Richard Clippinger, John von Neumann laŭ Alan Turing	ENIAC coding system
1946	Grafika notacio de Neumann kaj Goldstine	John von Neumann kaj Herman Goldstine	ENIAC coding system
1947	ARC Assembly	Kathleen Booth	ENIAC coding system
1948	CPC Coding scheme	Howard H. Aiken	Analytical Engine order code
1948	Curry notacio	Haskell Curry	ENIAC coding system
1948	Plankalkül (koncepto publikigita)	Konrad Zuse	*
1949	Short Code	John Mauchly kaj William F. Schmitt	ENIAC Short Code
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

1950-aj

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
1950	Short Code	William F Schmidt, Albert B. Tonik, J.R. Logan	Brief Code
1950	Birkbeck Assembler	Kathleen Booth	ARC
1951	Superplan	Heinz Rutishauser	Plankalkül
1951	ALGAE	Edward A Voorhees kaj Karl Balke	*
1951	Intermediate	Arthur Burks	Short Code
1951	Regional Assembly Language	Maurice Wilkes	EDSAC
1951	Boehm unNamod coding system	Corrado Böhm	CPC Coding scheme
1951	Klammerausdrücke	Konrad Zuse	Plankalkül
1951	OMNIBAC Symbolic Assembler	Charles Katz	Short Code
1951	Stanislaus (notacio)	Fritz Bauer	*
1951	Whirlwind assembler	Charles Adams kaj Jack Gilmore ĉe MIT, Project Whirlwind	EDSAC
1951	Rochester assembler	Nathaniel Rochester	EDSAC
1951	Sort Merge Generator	Betty Holberton	*
1952	A-0	Grace Hopper	Short Code
1952	Autocode	Alick Glennie laŭ Alan Turing	CPC Coding scheme
1952	Editing Generator	Milly Koss	SORT/MERGE
1952	COMPOOL	RAND/SDC	*
1953	Speedcoding	John W. Backus	*
1953	READ/PRINT	Don Harroff, James Fishman, George Ryckman	*
1954	Sistemo de Laning kaj Zierler	Laning, Zierler, Adams ĉe MIT Project Whirlwind	*
1954	Mark I Autocode	Tony Brooker	Glennie Autocode
1954–55	Fortran (koncepto)	Sub la gvido de John W. Backus ĉe IBM	Speedcoding
1954	ARITH-MATIC	Sub la gvido de Grace Hopper ĉe UNIVAC	A-0
1954	MATH-MATIC	Sub la gvido de Charles Katz	A-0
1954	MATRIX MATH	H G Kahrimanian	*
1954	IPL I (koncepto)	Allen Newell, Cliff Shaw, Herbert A. Simon	*
1955	FLOW-MATIC	Sub la gvido de Grace Hopper ĉe UNIVAC	A-0
1955	BACAIC	M. Grems kaj R. Porter
1955	PACT I	SHARE	FORTRAN, A-2
1955	Freiburger Code	University of Freiburg	*
1955–56	Sequentielle Formelübersetzung	Fritz Bauer kaj Karl Samelson	Boehm
1955–56	IT	Sub la gvido de Alan Perlis	Laning kaj Zierler
1955	PRINT	IBM
1958	IPL II (implementaĵo)	Allen Newell, Cliff Shaw, Herbert A. Simon	IPL I
1956–58	LISP (koncepto)	John McCarthy	IPL
1957	COMTRAN	Bob Bemer	FLOW-MATIC
1957	GEORGE	Charles Leonard Hamblin	*
1957	Fortran I (implementaĵo)	John W. Backus ĉe IBM	FORTRAN
1957–58	UNICODE	Remington Rand UNIVAC	MATH-MATIC
1957	COMIT (koncepto)		*
1958	Fortran II	Sub la gvido de John W. Backus ĉe IBM	FORTRAN I
1958	ALGOL 58 (IAL)	ACM/GAMM	FORTRAN, IT, Sequentielle Formelübersetzung
1958	IPL V	Allen Newell, Cliff Shaw, Herbert A. Simon	IPL II
1959	FACT	Fletcher R. Jones, Roy Nutt, Robert L. Patrick	*
1959	COBOL (koncepto)	The CODASYL Committee	FLOW-MATIC, COMTRAN, FACT
1959	JOVIAL	Jules Schwartz ĉe SDC	ALGOL 58
1959	LISP (implementaĵo)	John McCarthy	IPL
1959	MAD – Michigan Algorithm Decoder	Bruce Arden, Bernard Galler, kaj Robert M. Graham	ALGOL 58
1959	TRAC (koncepto)	Calvin Mooers
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

1960-aj

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
1960	ALGOL 60		ALGOL 58
1960	COBOL 61 (implementaĵo)	La CODASYL Komitato	FLOW-MATIC, COMTRAN
1961	COMIT (implementaĵo)		*
1962	FORTRAN IV	IBM	FORTRAN II
1962	APL (koncepto)	Kenneth E. Iverson	*
1962	Simula (koncepto)		ALGOL 60
1962	SNOBOL	Ralph Griswold, kaj aliaj	FORTRAN II, COMIT
1963	CPL	Barron, Christopher Strachey, kaj aliaj	ALGOL 60
1963	SNOBOL3	Griswold, kaj aliaj	SNOBOL
1963	ALGOL 68 (koncepto)	Adriaan van Wijngaarden, kaj aliaj	ALGOL 60
1963	JOSS I	Cliff Shaw, RAND	ALGOL 58
1964	MIMIC	H. E. Petersen, kaj aliaj	MIDAS
1964	COWSEL	Rod Burstall, Robin Popplestone	CPL, LISP
1964	PL/I (koncepto)	IBM	ALGOL 60, COBOL, FORTRAN
1964	BASIC	John George Kemeny kaj Thomas Eugene Kurtz ĉe Dartmouth College	FORTRAN II, JOSS
1964	IBM RPG	IBM	FARGO
1964	Mark-IV	Informatics
1964	Speakeasy-2	Stanley Cohen ĉe Argonne National Laboratory	Speakeasy
1964	TRAC (implementaĵo)	Calvin Mooers
1964	P′′	Corrado Böhm	*
1964?	IITRAN
1965	RPG II	IBM	FARGO, RPG
1965	MAD/I (koncepto)	University of Michigan	MAD, ALGOL 60, PL/I
1965	TELCOMP	BBN	JOSS
1965	Atlas Autocode	Tony Brooker, Derrick Morris ĉe Manchester University	Algol 60, Autocode
1966	JOSS II	Chuck Baker, RAND	JOSS I
1966	ALGOL W	Niklaus Wirth, C. A. R. Hoare	ALGOL 60
1966	FORTRAN 66		FORTRAN IV
1966	ISWIM (koncepto)	Peter J. Landin	LISP
1966	CORAL66		ALGOL 60
1966	APL (implementaĵo)	Kenneth E. Iverson	*
1967	BCPL	Martin Richards	CPL
1967	MUMPS	Massachusetts General Hospital	FORTRAN, TELCOMP
1967	Simula 67 (implementaĵo)	Ole-Johan Dahl, Bjørn Myhrhaug, Kristen Nygaard ĉe Norsk Regnesentral	ALGOL 60
1967	InterLisp	D.G. Bobrow kaj D.L. Murphy	Lisp
1967	SNOBOL4	Ralph Griswold, kaj aliaj	SNOBOL3
1967	XPL	William McKeeman, kaj aliaj ĉe University of California Santa Cruz, California J. J. Horning, kaj aliaj ĉe Stanford University	PL/I
1967	Space programlingvo (SPL)	System Development Corporation	JOVIAL
1968	ALGOL 68 (UNESCO/IFIP standard)	Adriaan van Wijngaarden, Barry J. Mailloux, John E. L. Peck kaj Cornelis H. A. Koster, kaj aliaj	ALGOL 60
1968	POP-1	Rod Burstall, Robin Popplestone	COWSEL
1968	DIBOL-8	DEC	DIBOL
1968	Forth (koncepto)	Moore
1968	LOGO	Seymour Papert	LISP
1968	MAPPER	Unisys	CRT RPS
1968	REFAL (implementaĵo)	Valentin Turchin	*
1968	TTM (implementaĵo)	Steven Caine kaj E. Kent Gordon, California Institute of Technology	GAP, GPM
1968	PILOT	John Amsden Starkweather, University of California, San Francisco	Computest
1969	PL/I (implementaĵo)	IBM	ALGOL 60, COBOL, FORTRAN
1969	B	Ken Thompson, kun kontribuoj de Dennis Ritchie	BCPL
1969	Polymorphic programlingvo (PPL)	Thomas A. Standish ĉe Harvard University
1969	SETL	Jack Schwartz ĉe Courant Institute of Mathematical Sciences
1969	TUTOR	Paul Tenczar & University of Illinois at Urbana-Champaign
1969	Edinburgh IMP	Edinburgh University	Algol 60, Autocode, Atlas Autocode
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

1970-aj

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
1970?	Forth (implementaĵo)	Charles H. Moore
1970	POP-2		POP-1
1970	Pascal	Niklaus Wirth, Kathleen Jensen	ALGOL 60, ALGOL W
1970	BLISS	Wulf, Russell, Habermann ĉe Carnegie Mellon University	ALGOL
1971	KRL	Daniel G. Bobrow ĉe Xerox PARC, Terry Winograd ĉe Stanford University	KM, FRL (MIT)
1971	Sue	Ric Holt kaj aliaj ĉe University of Toronto	Pascal, XPL
1971	Compiler Description Language (CDL)	Cornelis H.A. Koster ĉe University of Nijmegen
1972	Smalltalk	Daniel Henry Holmes Ingalls, Jr., Xerox PARC	Simula 67
1972	PL/M	Gary Kildall ĉe Digital Research	PL/I, ALGOL, XPL
1972	C	Dennis Ritchie	B, BCPL, ALGOL 68
1972	INTERCAL	Don Woods kaj James M. Lyon	*
1972	Prolog	Alain Colmerauer	2-level W-Grammar
1972	Structured Query language (SQL)	IBM	ALPHA, Quel (Ingres)
1973	COMAL	Børge Christensen, Benedict Løfstedt	Pascal, BASIC
1973	ML	Robin Milner
1973	LIS	Jean Ichbiah kaj aliaj ĉe CII Honeywell Bull	Pascal, Sue
1973	Speakeasy-3	Stanley Cohen, Steven Pieper ĉe Argonne National Laboratory	Speakeasy-2
1974	CLU	Barbara Liskov	ALGOL 60, Lisp, Simula
1974	GRASS	Thomas A. DeFanti	BASIC
1974	BASIC FOUR	MAI BASIC Four Inc.	Business BASIC
1974	PROSE modeling language	CDC 6600 Cybernet Services	SLANG, FORTRAN
1975	ABC	Leo Geurts kaj Lambert Meertens	SETL
1975	Irvine Dataflow (koncepto)	Arvind?, University of California, Irvine
1975	PROSE modeling language Time-Sharing Version	CDC 6400 Cybernet KRONOS Services	SLANG, FORTRAN
1975	Scheme	Gerald Jay Sussman, Guy L. Steele, Jr.	LISP
1975	Altair BASIC	Bill Gates, Paul Allen	BASIC
1975	CS-4	James S. Miller, Benjamin M. Brosgol kaj aliaj ĉe Intermetrics	ALGOL 68, BLISS, ECL, HAL
1975	Modula	Niklaus Wirth	Pascal
1976	Plus	Allan Ballard, Paul Whaley ĉe University of British Columbia	Pascal, Sue
1976	Smalltalk-76	Xerox PARC	Smalltalk-72
1976	Mesa	Xerox PARC	ALGOL
1976	SAM76	Claude A.R. Kagan	LISP, TRAC
1976	Ratfor	Brian Kernighan	C, FORTRAN
1976	S	John Chambers ĉe Bell Labs	APL, PPL, Scheme
1976	SAS	SAS Institute
1977	FP	John Backus	*
1977	Bourne Shell (sh)	Stephen R. Bourne	*
1977	Commodore BASIC	Jack Tramiel	Licensed from Microsoft
1977	IDL	David Stern of Research Systems Inc	Fortran
1977	Standard MUMPS		MUMPS
1977	Icon (koncepto)	Ralph Griswold	SNOBOL
1977	Red	Benjamin M. Brosgol kaj aliaj ĉe Intermetrics por United States Department of Defense	ALGOL 68, CS-4
1977	Blue	John B. Goodenough kaj aliaj ĉe SofTech por United States Department of Defense	ALGOL 68
1977	Yellow	Jay Spitzen kaj aliaj ĉe SRI International por United States Department of Defense	ALGOL 68
1977	Euclid	Butler Lampson ĉe Xerox Parc, Ric Holt kaj James Cordy ĉe University of Toronto
1978	C shell	Bill Joy	C
1978	RPG III	IBM	FARGO, RPG, RPG II
1978	HAL/S	Desajnita de Intermetrics por NASA	XPL
1975	Irvine Dataflow (implementaĵo)	Arvind kaj Gostelow, ĉe University of California kaj Irvine
1978?	MATLAB	Cleve Moler ĉe University of New Mexico	Fortran
1978?	SMALL	Nevil Brownlee ĉe University of Auckland	Algol60
1978	VisiCalc	Dan Bricklin, Bob Frankston surmarketigita de VisiCorp	*
1979	Modula-2	Niklaus Wirth	Modula, Mesa
1979	REXX	Mike Cowlishaw ĉe IBM	PL/I, BASIC, EXEC 2
1979	AWK	Alfred Aho, Peter J. Weinberger, Brian Kernighan	C, SNOBOL
1979	Icon (implementaĵo)	Ralph Griswold	SNOBOL
1979	Vulcan dBase-II	Wayne Ratliff	*
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

1980-aj

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
1980	Ada 80 (MIL-STD-1815)	Jean Ichbiah ĉe CII Honeywell Bull	Green
1980	C with classes	Bjarne Stroustrup	C, Simula 67
1980–81	CBASIC	Gordon Eubanks	BASIC, Compiler Systems, Digital Research
1981	BBC BASIC	Acorn Computers, Sophie Wilson	BASIC
1981	IBM BASICA	Microsoft	BASIC
1982?	Speakeasy-IV	Stanley Cohen, kaj aliaj ĉe Speakeasy Computing Corporation	Speakeasy-3
1982?	Draco	Chris Gray	Pascal, C, ALGOL 68
1982	PostScript	Warnock	InterPress
1982	Turing	Ric Holt kaj James Cordy, ĉe University of Toronto	Euclid
1983	GW-BASIC	Microsoft	IBM BASICA
1983	Turbo Pascal	Hejlsberg ĉe Borland	Pascal
1983	Ada 83 (ANSI/MIL-STD-1815A)	Jean Ichbiah ĉe Alsys	Ada 80, Green
1983	Objective-C	Brad Cox	Smalltalk, C
1983	C++	Bjarne Stroustrup	C with Classes
1983	True BASIC	John George Kemeny, Thomas Eugene Kurtz ĉe Dartmouth College	BASIC
1983	occam	David May	EPL
1983?	ABAP	SAP AG	COBOL
1983	Korn Shell (ksh)	David Korn	sh
1984	CLIPPER	Nantucket	dBase
1984	Common Lisp	Guy L. Steele, Jr. kaj many others	LISP
1984?	GOM – Good Old Mad	Don Boettner, University of Michigan	MAD
1984	RPL	Hewlett-Packard	Forth, Lisp
1984	Standard ML		ML
1984	Redcode	Alexander Dewdney kaj D.G. Jones
1984	OPL	PSION	BASIC
1985	PARADOX	Borland	dBase
1985	QuickBASIC	Microsoft	BASIC
1986	Clarion	Bruce Barrington
1986	CorVision	Cortex	INFORM
1986	Eiffel	Bertrand Meyer	Simula 67, Ada
1986	GFA BASIC	Frank Ostrowski	BASIC
1986	Informix-4GL	Informix
1986	LabVIEW	National Instruments
1986	Miranda	David Turner ĉe University of Kent
1986	Object Pascal	Apple Computer Inc.	Pascal
1986	PROMAL		C
1987	Ada ISO 8652:1987	ANSI/MIL-STD-1815A unchanged	Ada 83
1987	Self (koncepto)	Sun Microsystems Inc.	Smalltalk
1987	occam 2	David May kaj INMOS	occam
1987	HyperTalk	Apple Computer Inc.	*
1987	Perl	Larry Wall	C, sed, awk, sh
1987	Oberon	Niklaus Wirth	Modula-2
1987	Erlang	Joe Armstrong kaj others in Ericsson	Prolog
1987	Mathematica (Wolfram Language)	Wolfram Research	*
1987	Turbo Basic	Robert 'Bob' Zale	BASIC/Z
1987	Clean	Software Technology Research Group of Radboud University Nijmegen	*
1988	RPG/400	IBM	FARGO, RPG, RPG II, RPG III
1988	Octave		MATLAB
1988	Tcl	John Ousterhout	Awk, Lisp
1988	STOS BASIC	François Lionet kaj Constantin Sotiropoulos	BASIC
1988	Object REXX	Simon C. Nash	REXX, Smalltalk
1988	SPARK	Bernard A. Carré	Ada
1988	A+	Arthur Whitney	APL
1988	Hamilton C shell	Nicole Hamilton	C shell
1989	Turbo Pascal OOP	Anders Hejlsberg ĉe Borland	Turbo Pascal, Object Pascal
1989	Modula-3	Cardeli, kaj aliaj DEC kaj Olivetti	Modula-2
1989	PowerBASIC	Robert 'Bob' Zale	Turbo Basic
1989	VisSim	Peter Darnell, Visual Solutions
1989	LPC	Lars Pensjö
1989	Bash	Brian Fox	Bourne shell, C shell, Korn shell
1989	Magik (programlingvo)	Arthur Chance, of Smallworld Systems Ltd	Smalltalk
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

1990-aj

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
1990	AMOS BASIC	François Lionet kaj Constantin Sotiropoulos	STOS BASIC
1990	AMPL	Robert Fourer, David Gay kaj Brian Kernighan ĉe Bell Laboratories
1990	Object Oberon	H Mössenböck, J Templ, R Griesemer	Oberon
1990	J	Kenneth E. Iverson, Roger Hui ĉe Iverson Software	APL, FP
1990	Haskell		Miranda
1990	EuLisp		Common Lisp, Scheme
1990	Z Shell (zsh)	Paul Falstad ĉe Princeton University	ksh
1991	GNU E	David J. DeWitt, Michael J. Carey	C++
1991	Oberon-2	Hanspeter Mössenböck, Wirth	Object Oberon
1991	Python	Guido van Rossum	ABC, ALGOL 68, Icon, Modula-3
1991	Oz	Gert Smolka kaj liaj studentoj	Prolog
1991	Q	Albert Gräf
1991	Visual Basic	Alan Cooper, vendita al Microsoft	QuickBASIC
1992	Borland Pascal		Turbo Pascal OOP
1992	Dylan	multaj homoj ĉe Apple Computer Inc.	Common Lisp, Scheme
1993?	Self (implementaĵo)	Sun Microsystems Inc.	Smalltalk
1993	Amiga E	Wouter van Oortmerssen	DEX, C, Modula-2
1993	Brainfuck	Urban Müller	P′′
1993	LiveCode Transcript		HyperTalk
1993	AppleScript	Apple Computer Inc.	HyperTalk
1993	K	Arthur Whitney	APL, Lisp
1993	Lua	Roberto Ierusalimschy kaj aliaj ĉe Tecgraf, PUC-Rio	Scheme, SNOBOL, Modula, CLU, C++
1993	R	Robert Gentleman kaj Ross Ihaka	S
1993	ZPL	Chamberlain kaj aliaj ĉe University of Washington	C
1993	NewtonScript	Walter Smith	Self, Dylan
1994	Claire	Yves Caseau	Smalltalk, SETL, OPS5, Lisp, ML, C, LORE, LAURE
1994	ANSI Common Lisp		Common Lisp
1994	RAPID	ABB Group	ARLA
1994	Pike	Fredrik Hübinette kaj aliaj ĉe Linköping University	LPC, C, µLPC
1994	ANS Forth	Elizabeth Rather, kaj aliaj	Forth
1995	Ada 95	S. Tucker Taft, kaj aliaj ĉe Intermetrics, Inc.	Ada 83
1995	Borland Delphi	Anders Hejlsberg ĉe Borland	Borland Pascal
1995	ColdFusion (CFML)	Allaire
1995	Java	James Gosling ĉe Sun Microsystems	C, Simula 67, C++, Smalltalk, Ada 83, Objective-C, Mesa
1995	LiveScript	Brendan Eich ĉe Netscape	Self, C, Scheme
1995	Mercury	Zoltan Somogyi ĉe University of Melbourne	Prolog, Hope, Haskell
1995	PHP	Rasmus Lerdorf	Perl
1995	Ruby	Yukihiro Matsumoto	Smalltalk, Perl
1995	JavaScript	Brendan Eich ĉe Netscape	LiveScript
1996	Curl	David Kranz, Steve Ward, Chris Terman ĉe MIT	Lisp, C++, Tcl/Tk, TeX, HTML
1996	Lasso	Blue World Communications Inc.
1996	Perl Data Language (PDL)	Karl Glazebrook, Jarle Brinchmann, Tuomas Lukka, kaj Christian Soeller	APL, Perl
1996	OCaml	INRIA	Caml Light, Standard ML
1996	NetRexx	Mike Cowlishaw	REXX
1997	Component Pascal	Oberon microsystems, Inc	Oberon-2
1997	E	Mark S. Miller	Joule, Original-E
1997	Pico	Free University of Brussels	Scheme
1997	Squeak Smalltalk	Alan Kay, kaj aliaj ĉe Apple Computer Inc.	Smalltalk-80, Self
1997	ECMAScript	ECMA TC39-TG1	JavaScript
1997	F-Script	Philippe Mougin	Smalltalk, APL, Objective-C
1997	ISLISP	ISO Standard ISLISP	Common Lisp
1997	Tea	Jorge Nunes	Java, Scheme, Tcl
1997	REBOL	Carl Sassenrath, Rebol Technologies	Self, Forth, Lisp, Logo
1998	Standard C++	ANSI/ISO Standard C++	C++, Standard C, C
1998	M2001	Ronald E. Prather, Trinity University (Texas)	*
1998	Pikt	Robert Osterlund (then ĉe University of Chicago)	AWK, Perl, Unix shell
1998	PureBasic	Frederic Laboureur, Fantaisie Software
1998	UnrealScript	Tim Sweeney ĉe Epic Games	C++, Java
1999	XSLT (+ XPath)	W3C, James Clark	DSSSL
1999	Game Maker Language (GML)	Mark Overmars	Game Maker
1999	Harbour	Antonio Linares	dBase
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

2000-aj

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
2000	Join Java	G Stewart von Itzstein	Java
2000	ActionScript	Gary Grossman	ECMAScript
2000	Joy	Manfred von Thun	FP, Forth
2000	XL	Christophe de Dinechin	Ada, C++, Lisp
2000	C#	Anders Hejlsberg, Microsoft (ECMA)	C, C++, Java, Delphi, Modula-2
2000	D	Walter Bright, Digital Mars	C, C++, C#, Java
2000	Ferite	Chris Ross	C, C++, Java, PHP, Python, Ruby, Scheme
2001	AspectJ	Gregor Kiczales, Xerox PARC	Java, Common Lisp
2001	Processing	Casey Reas kaj Benjamin Fry	Java, C, C++[2]
2001	Visual Basic .NET	Microsoft	Visual Basic
2001	RPG IV (RPGLE, ILE RPG, RPG Free)	IBM	FARGO, RPG, RPG II, RPG III, RPG/400
2001	GDScript (GDS)	OKAM Studio	Godot
2002	Io	Steve Dekorte	Self, NewtonScript
2002	Gosu	Guidewire Software	GScript
2003	Nemerle	Universitato deWrocław	C#, ML, MetaHaskell
2003	Factor	Slava Pestov	Joy, Forth, Lisp
2003	Falcon	Giancarlo Niccolai	C++, Perl, Lua, Smalltalk, PHP, Lisp, Python, Ruby
2003	Scala	Martin Odersky	Smalltalk, Java, Haskell, Standard ML, OCaml
2003	Squirrel	Alberto Demichelis	Lua
2004	Subtext	Jonathan Edwards	*
2004	Alma-0	Krzysztof Apt, Centrum Wiskunde & Informatica	*
2004	Boo	Rodrigo B. de Oliveira	Python, C#
2004	FreeBASIC	Andre Victor	QBasic
2004	Groovy	James Strachan	Java
2004	Little b	Aneil Mallavarapu, Harvard Medical School, Department of Systems Biology	Lisp
2005	F#	Don Syme, Microsoft Research	OCaml, C#, Haskell
2005	Seed7	Thomas Mertes	*
2006	Links	Philip Wadler, University of Edinburgh	Haskell
2006	Cobra	ChuckEsterbrook	Python, C#, Eiffel, Objective-C
2006	Windows PowerShell	Microsoft	C#, ksh, Perl, CL, DCL, SQL
2006	OptimJ	Ateji	Java
2007	Ada 2005	Ada Rapporteur Group	Ada 95
2007	Fantom	Brian Frank, Andy Frank	C#, Scala, Ruby, Erlang
2007	Scratch	Mitchel Resnick, John Maloney, Natalie Rusk, Evelyn Eastmond, Tammy Stern, Amon Millner, Jay Silver, kaj Brian Silverman	Logo, Smalltalk, Squeak, E-Toys, HyperCard, AgentSheets, StarLogo, Tweak, BYOB
2007	Vala	GNOME	C#
2007	Clojure	Rich Hickey	Lisp, ML, Haskell, Erlang
2007	Fortress	Guy Steele	Scala, ML, Haskell
2007	Oberon-07	Wirth[3]	Oberon
2007	LOLCODE	Adam Lindsay	*
2008	Genie	Jamie McCracken	Python, Boo, D, Object Pascal
2008	Pure	Albert Gräf	Q
2009	Go	Google	C, Oberon, Limbo, Smalltalk
2009	CoffeeScript	Jeremy Ashkenas	JavaScript, Ruby, Python, Haskell
2009	Idris	Edwin Brady	Haskell, Agda, Coq
2009	Parasail	S. Tucker Taft, AdaCore	Modula, Ada, Pascal, ML
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

Post 2010

Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)
2010	Chapel	Brad Chamberlain, Cray Inc.	HPF, ZPL
2010	Rust	Graydon Hoare, Mozilla	Alef, C++, Camlp4, Common Lisp, Erlang, Hermes, Limbo, Napier, Napier88, Newsqueak, NIL, Sather, Standard ML
2011	Ceylon	Gavin King, Red Hat	Java
2011	Dart	Google	Java, JavaScript, CoffeeScript, Go
2011	Elm	Evan Czaplicki	Haskell, Standard ML, OCaml, F#
2011	Kotlin	JetBrains	Java, Scala, Groovy, C#, Gosu
2011	C++11	C++ ISO/IEC 14882:2011	C++, Standard C, C
2011	Red	Nenad Rakocevic	Rebol, Scala, Lua
2012	Elixir	José Valim	Erlang, Ruby, Clojure
2012	TypeScript	Anders Hejlsberg, Microsoft	JavaScript, CoffeeScript
2012	Julia	Jeff Bezanson, Stefan Karpinski, Viral Shah, Alan Edelman, MIT	MATLAB, Lisp, C, Fortran, Mathematica[4] (strictly its Wolfram Language), Python, Perl, R, Ruby, Lua[5]
2012	Ada 2012	ARA kaj Ada Europe (ISO/IEC 8652:2012)	Ada 2005, ISO/IEC 8652:1995/Amd 1:2007
2014	Hack	Facebook	PHP
2014	Swift	Apple Inc.	Objective-C, Rust, Haskell, Ruby, Python, C#, CLU
2014	C++14	C++ ISO/IEC 14882:2014	C++, Standard C, C
Jaro	Nomo	Kreinto(j), firmao	Pralingvo(j)

Vidu ankaŭ

• Esotera programlingvo
• Listo de programlingvoj
• Neanglabazitaj programlingvoj

Referencoj

1. angle TIOBE Programming Community Index for September 2011
2. https://www.arduino.cc/en/Reference/HomePage
3. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2009-08-31. Alirita 2016-11-28 .
4. Why We Created Julia (February 2012). Alirita 7 February 2013 .
5. Introduction. Arkivita el la originalo je 2016-04-08. Alirita 2016-11-28 . Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2016-04-08. Alirita 2016-11-28 .

Eksteraj ligiloj

• Kategorio Programlingvo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

• Kion Programlingvoj Solvas (What Languages Fix) - eseo pri programlingvoj de Paul Graham.

PeEnEo: 30923 GND: 4047409-4 LCCN: sh85107313 BNF: 13318353n NDL: 00569224 NKC: ph115890