Pierre-Simon Laplace

Pierre-Simon (markizo de) LAPLACE (23-a de marto 1749 – 5-a de marto 1827) estis franca matematikisto kaj astronomo.

Pierre-Simon Laplace
Persona informo
Pierre Simon Laplace
Naskiĝo	23-an de marto 1749 (1749-03-23) en Beaumont-en-Auge,  Reĝlando Francio
Morto	5-an de marto 1827 (1827-03-05) (77-jaraĝa) en Parizo,  Resurtronigo
Tombo	Saint-Julien-de-Mailloc (1888–) 49.079374 °N, 0.323439 °O / 49.079374; 0.323439 (mapo) cimetière de Beaumont-en-Auge (fr) (1878–1888) 49.2762 °N, 0.1116 °O / 49.2762; 0.1116 (mapo) Tombejo Père-Lachaise, Div. 25 (–1878) 48.8611 °N, 2.3942 °O / 48.8611; 2.3942 (mapo) vd
Religio	agnostikismo vd
Lingvoj	franca vd
Loĝloko	Malsupra Normandio • Arcueil vd
Ŝtataneco	Francio vd
Alma mater	Universitato de Kaeno (1766–1769) vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	Marie Anne Charlotte de Courty de Romange (en) (1788–) vd
Infanoj	Charles Émile de Laplace (en) vd
Profesio
Okupo	matematikisto universitata instruisto teoria fizikisto statistikisto filozofo fizikisto politikisto astronomo verkisto vd
Laborkampo	Ĉiela mekaniko, probabloteorio, analitiko, matematiko, meĥaniko kaj astronomio vd
Doktoreca konsilisto	Jean Le Rond d'Alembert vd
Verkado
Verkoj	Laplaca operatoro ❦ laplaca transformo ❦ Laplaca ekvacio ❦ demono de Laplaco ❦ teoremo de Laplace ❦ Laplaca distribuo ❦ Laplaca nombro ❦ Laplace plane ❦ metodo de Laplaco ❦ operatoro de Laplaco-Beltrami ❦ Laplace's approximation ❦ Mécanique Céleste ❦ Exposition du système du monde ❦ vektoro de Laplace-Runge-Lenz vd
Postenoj Postenoj prezidanto (1822–1823) seĝo 8 de la Franca Akademio (1816–1827) Pair of France (en) (1814–1827) president of the French Academy of Sciences (en) (1812–1812) member of the Sénat conservateur (en) (1799–1814) Minister of the Interior of France (en) (1799–1799) president of the French Academy of Sciences (en) (1796–1796) vd
Honorigoj Honorigoj (22-a de majo 1825)  Granda Kruco de la Honora Legio (3-a de aprilo 1813)  Knight Grand Cross of the Order of the Reunion (en) (14-a de junio 1804)  Granda Oficiro de la Honora Legio (2-a de oktobro 1803)  Kavaliro de Honora Legio (1789)  Membro de la Reĝa Societo de Londono  Fellow of the American Academy of Arts and Sciences (en)  listo de la 72 nomoj sur la Eiffel-Turo vd
Membrecoj Membrecoj Société de Géographie (en) (1821–) Franca Akademio (1816–1827) Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj (1806–) Reĝa Societo de Londono (1789–) Akademio de Sciencoj de Francio (1773–) Accademia delle Scienze di Torino (1766–) Bavaria Akademio de la Scienco Akademio Nacia de Scienco de la Kvardeko Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj Société Philomathique de Paris (en) Rusia Akademio de Sciencoj Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj Prusa Akademio de Sciencoj vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Laplace estas unu el la plej gravaj scientistoj de la Napoleona periodo. Li alportis fundamentajn kontribuojn en malsamajn kampojn, kiel matematiko, astronomio kaj probablo-teorio. Li estis unu el la plej influaj sciencistoj de sia tempo, interalie pri sia aserto de determinismo.

Laŭ Laplace, ĉio, ankaŭ la homaj elektoj kaj la spertoj pasintaj, nunaj kaj estontaj, estas determinitaj kaj fiksitaj neinverseble. Tio egalvaloras, eble ne ĉiam konscie, negi la liberan volon, animon kaj Dion.

Laplace kreis formulon por esprimi la verŝajnecon de la tagiĝo. Li diris, la verŝajneco estis el (d+1)/(d+2), kie d estas la nombro de tagoj, tagiĝis en la paseo. Laplace diris ke ĉi tiu formulo, kies nomo estis "Regulordo" (de Laplace), taŭgas en ĉiuj kazoj, kie oni nenion scias aŭ kie, aĵo kiun oni scias, oni ŝanĝis (aŭ ŝanĝos) pro aĵo kion oni ne scias.

Omaĝoj

• La asteroido 4628 Laplace nomiĝis honore al li ^[1].
• Lia nomo estas unu el la 72 nomoj de scienculoj skribitaj sur la Eiffel-turo.
• Grand-oficiro de la Honora Legio.
• Markizo de Francio en 1817.
• De post 1864, estas dediĉita strato Laplace en la 5-a arondismento de Parizo, apud la Kolegio de Francio.
• En 1986, hidrografia ŝipo A 973 estis inaŭgurita laŭ lia nomo, por la franca nacia ŝiparo.
• Listo de la 72 nomoj sur la Eiffel-Turo