From Wikipedia, the free encyclopedia
La ordinara Lagopo (Lagopus lagopus) estas holarktisa birdospecio, apartenanta al familio de Fazanedoj, subfamilio de Tetraonenoj, al ordo Kokoformaj. Ĝi estas specio de loĝantaj birdoj kiuj vivas en norda Eŭrazio (Skotio, Skandinavio, Siberio), norda Kanado, Alasko kaj Novlando. Ĝi estas la ŝtata birdo de Alasko.
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_(cropped).jpg)  Lagopus lagopus alascensis en aŭtuna plumaro, ĉe Nacia Parko Lago Clark | ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Lagopus lagopus (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||
| Konserva statuso | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
preskaŭ 10-20, inkluzivante
| ||||||||||||||
Sinonimoj | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj | ||||||||||||||
Ĝi longas 37-40 cm, pezas 520-690 gr, la femalo iomete pli malgranda ol la virbirdo. Vintre la plumaroj de la masklaj kaj femalaj birdoj estas blankaj, nur iliaj beko, plumostangoj kaj vosto estas nigraj. En aliaj sezonoj iliaj plumoj plejofte estas kaŝtanbrunaj aŭ brunflavaj kun malhelaj strioj kaj makuloj.
La reprodukta plumaro aspektas jene: ĉe masklo la kaposupro, kolo kaj la brusto estas ruste brunaj kun nigraj makuloj kaj ondaj linioj; la ŝultraj, dorsaj kaj mezaj vosto-plumoj estas nigraj, meze kun ruste bruna strio. La flugiloj kaj subaj partoj estas blankaj. Ĉiu plumorando estas blanka. Li havas du nevideblajn superokulajn karunklojn, kiuj iĝas elstaraj en la reprodukta sezono. Temas pri spevio kun iome da seksa duformismo. La ino estas simila, sed ne havas la karunklojn kaj havas brunajn plumojn dise tra la tuta ventro. Vintre la plumaroj de ambaŭ seksoj iĝas tute blankaj, escepte ĉe la nigra vosto.
Ili povas estis distingataj el la Monta lagopo (L. muta) pro habitato (L. lagopus ne troviĝas sub la arbolimo), plia granado kaj pli dika beko; la somere plumaro estas pli bruna, la vintra masklo de Lagopo ne havas la nigran bridostrion. Ĝi estas iom pli granda ol la Monta lagopo.
La distinga brita subspecio L. l. scotica (Skota lagopo) estis foje konsiderata separata specio. Tiu birdo de marĉoj estas tute ruĝecbruna, escepte la blankaj piedoj.
La maskla alvoko estas laŭta krio foje transskribita de anglalingvanoj kiel go-back go-back (revenu).
La Lagopoj, tipaj birdoj en la frosta zono, somere kaj aŭtune loĝas en junaj betularoj, en muskoriĉaj marĉoj kun pinoj, en miksaj arbaroj precipe el betuloj, aŭ en la malgrandaj larĝfoliaj arbaroj kaj malgrandaj falfoliaj pinaroj proksime al kulturataj kampoj kaj vintre ili loĝas en salikejoj aŭ alispecaj arbaroj ĉe riverbordoj.
Ili ofte aktivadas 20-30-ope kaj vivas duope nur en la frua printempo.
Ili manĝas precipe vegetaĵojn, sed ankaŭ insektojn ĉefe la idoj.
La ino demetas 6-11 ovojn kiujn kovas 25 tagojn. Ĉe aliaj specioj de lagopoj, nur la ino respondecas pri la idoj. Tamen ankaŭ la masklo de Lagopo ofte plenumas respondecon pri idoj, ĉefe defendante ilin kontraŭ predantoj. Maskloj atakas homojn por mispeli ilin el la idoj, kaj estas informo pri atako al Griza urso.
Disvastigata kaj nekomuna en sia malproksima habitato, la Lagopo estas klasita kiel Specio Malplej Zorgiga fare de la IUCN.[1]
La nomo de la genro Lagopus devenas el Antikva greka lagos (λαγως), signife "leporo", + pous (πους), "piedo", alude al la plumaj piedoj kaj fingroj tipe de tiu grupo adaptita al malvarmo (vidu ankaŭ Neĝoŝua leporo). La speciaj epitetoj muta kaj leucura estis dumlonge misliterumataj mutus kaj leucurus, pro erara kredo ke finaĵo de Lagopus indikas maskulena genro. Tamen, ĉe la antikva greka, la termino λαγωπους estas de feminena genro, kaj la specia epiteto devas kongrui kun tiu, la feminena muta kaj leucura estas ĝustaj[2].
Depende de la aŭtoro, oni agnoskis 10-20 subspeciojn de la Lagopo. Plej parto diferencas malmulte laŭ aspekto, kvankam kiel jam dirite, L. l. scoticus estas ege distinga. Kelkaj komune akceptataj subspecioj estas la jenaj:
Clements agnoskas 19 subspeciojn de Lagopus lagopus:[3]
Dum la Plejstoceno, tiu specio amplekse vivis en kontinenta Eŭropo. Aŭtoroj kiuj agnoskis prasubspeciojn nomigis la Plejstocenan lagopon L. l. noaillensis (kvankam la pli malnova nomo medius povus esti la ĝusta). Tiuj marĝene diferencaj birdoj laŭgrade ŝanĝis el la pli frua (Plioceno) Lagopus atavus al la nuna specio. La Plejstocena lagopo estis konstatita el diversaj lokoj ĝis fino de la lasta glaciepoko antaŭ ĉirkaŭ 10,000 jaroj, kiam la specio, tiam jam identa al la vivantaj birdoj, retiriĝis norden kiel sia tundra biotopo [4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
