La Frankfurta Skolo estas skolo de socia teorio kaj politika filozofio, parte asociita kun la Institucio por Socia Enketo ĉe Universitato de Frankfurto. Fondita dum la intermilita periodo, la skolo konsistis de disidentoj, kiuj ne sentis sin apartenantaj al la ekzistaj kapitalismaj, faŝismaj, aŭ komunismaj sistemoj kiuj ĝis tiam formiĝis. Multal el tiuj teoriistoj kredis, ke la tradiciaj teorioj ne povas sufiĉe klarigi la tumultan kaj neatenditan evoluon de la kapitalismaj socioj de la 20-a jarcento. Kritikemaj kaj pri kapitalismo, kaj pri soveta socialismo, iliaj verkoj rimarkis la eblon de alternativa vojo al socia evoluo.[1]
Kvankam fojfoje nur nefirme afiliataj, la teoriistoj de la Frankfurta Skolo pensis kaj parolis laŭ komuna paradigmo; ili kunhavis la marksismajn hegelajn antaŭsupozojn kaj okupiĝis pri similaj demandoj.[2] Por plenigi la perceptitajn mankojn en klasika marksismo, ili klopodis trovi respondojn en aliaj pensoskoloj, do utiligis la trovaĵojn de kontraŭpozitivisma sociologio, psikoanalizo, ekzistadisma filozofio, kaj aliaj fakoj.[3] La eminentuloj de la fako klopodis lerni kaj sintezi la verkojn de tiel diversaj pensantoj kiel Kant, Hegel, Marx, Freud, Weber, kaj Lukács.[4]
Sekvante Markson, ili interesiĝis pri la kondiĉoj, kiuj permesas socian ŝanĝon kaj la establon de raciaj institucioj.[5] Ilia emfazo pri la "kritika" komponaĵo de teorio signife deriviĝis de ilia klopodo venki la limojn de pozitivismo, materiismo, kaj determinismo per reiro al la kritika filozofio de Kant kaj ties posteuloj en la germana idealismo, precipe la filozofio de Hegel kun ĝia emfazo pri dialektiko kaj kontraŭdiro kiel imanentaj ecoj de la homa realo.
Ekde la 1960-aj jaroj la kritikan teorion de la Frankfurta Skolo pli kaj pli gvidis la verko de Jürgen Habermas pri komunika racio, lingva intersubjektiveco kaj tio, kion Habermas nomas "la filozofia diskurso de moderneco."[6] Kritikaj teoriistoj kiaj Raymond Geuss kaj Nikolas Kompridis esprimis kontraŭecon al Habermas, pretendante, ke li subfosis la esperojn por socia ŝanĝo, kiuj unue donis la celon al la diversaj projektoj de kritika teorio—ekzemple, la problemo, pri kion signifu racio, la analizo kaj pligrandigo de "kondiĉoj de ebleco" por socia emancipiĝo, kaj la kritiko pri moderna kapitalismo.[7]
Kultur-industrio
La terminon kultur-industrio (Kulturindustrie) elpensis la kritikaj teoriistoj Theodor Adorno (1903–1969) kaj Max Horkheimer (1895–1973), kiu prezentis ĝin kiel kritikan terminon en la ĉapitro "La kultur-industrio: La iluminiĝo kiel amasa trompo", de la libro Dialektiko de la iluminiĝo (1944), kie ili proponis, ke populara kulturo parencas al fabriko, kiu produktas normigitajn kulturajn varojn—filmoj, radiaj programoj, gazetoj, ktp.—kiuj uziĝas por pasivigi la amasan socion.[8] Konsumado de la facilaj plezuroj de la populara kulturo, disponebligitaj de la amaskomunikiloj, cedemigas kaj kontentigas homojn, kiom ajn malfacilas iliaj ekonomiaj cirkonstancoj.[8] La imanenta danĝero da la kultur-industrio estas la kreskigado de falsaj psikologiaj bezonoj, kiujn nur povas plenumi kaj kontentigi la produktoj de kapitalismo; tiel Adorno kaj Horkheimer precipe perceptis la amasproduktitan kulturon kiel danĝeran kontraŭ la pli teknike kaj intelekte malfacilaj belartoj. Kontraŭe, veraj psikologiaj bezonoj estas libereco, kreivo, kaj aŭtentika feliĉo, kiuj referencas pli fruan dislimon de la homaj bezonoj, establitan de Herbert Marcuse. (Vidu Eroso kaj la civilizo, 1995).[9]
Konspira teorio
La Frankfurta Skolo ankaŭ iĝis bazo de konspira teorio, populara kun la ekstrema dekstro de iuj okcidentaj landoj kaj origine el Usono, laŭ kiu ili formas parton de movado, kiu celas ekregi kaj detrui la okcidentan socion.[10] Temas pri la termino "kultura marksismo," kiu unue havis niĉan akademian uzon en kulturaj studoj por la obĵetoj de la Frankfurta Skolo kontraŭ formoj de kulturo, kiujn ili vidis kiel amase produktitaj kaj truditaj de hierarkia kultur-industrio. Ili pretendis, ke tiu kultur-industrio fremdigas la individuojn de la kapablo evolui aŭtentikan senton pri memo, kulturo kaj klaso.[11][12][13][14][15] Britaj teoriistoj kiel Richard Hoggart de la Birminghama Skolo evoluis pli laborist-klasan difinon pri "Brita kultura marksismo," kiu obĵetis kontraŭ la amasigado kaj malproksimigo de kulturo. Tiun procedon de komercigado Hoggart rigardis kiel ebligitan de klaĉgazetoj, reklamoj, kaj la usona kin-industrio.[16]
Ekde la 1990-aj jaroj prakonservistoj en Usono alproprigis la terminon kiel parto de sia tiel nomata "kultura batalo," laŭ kiu ili pretendas, ke tiuj samaj teoriistoj, kiuj obĵetis al la amasigado kaj amasa regado per komercigado de kulturo, fakte mem atakis la okcidentan socion per la kontraŭkulturo de la 1960-aj jaroj, multkulturismo, progresema politiko, kaj politika ĝusteco. [10][17] Kvankam tiu konspirteoria versio de la termino unue asociiĝis kun usonaj religiaj prakonservistoj kiaj William S. Lind, Pat Buchanan, kaj Paul Weyrich, ĝi poste disvastiĝis al la movado alt-right, diversaj blanknaciismaj movadoj alilandaj (ekzemple Britio), kaj la novreakcia movado.[17][18][19]
Vidu ankaŭ
Referencoj
Fonto
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
