From Wikipedia, the free encyclopedia
Kormorano (Phalacrocorax) estas genro de grandaj akvobirdoj, preskaŭ tute nigraj, el la ordo de pelikanoformaj, kies ĉiuj piedfingroj estas kunligitaj per haŭto.[1] Populare oni nomas komorananoj ankaŭ aliaj falakrokorakedoj. Ĝenerale oni parolas pri ĉirkaŭ 40 specioj kaj oni proponis kelkajn diferencajn klasigojn de la tuta familio, kaj tiele la nombro de genroj estas disputata.
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||
| ||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj | ||||||||||||
Kormoranoj kaj tufkormoranoj estas grandaj aŭ mezgrandaj marbirdoj. La plej granda parto, inter ili ĉiu nordhemisfera specio, havas ĉefe malhelan plumaron, sed kelkaj sudhemisferaj estas blankanigraj kaj kelkaj, kiel la novzelanda Punktokormorano, estas tre koloraj. Multaj specioj havas zonojn de kolora haŭto en vizaĝo (vango kaj gorĝo) kiuj povas esti brile bluaj, oranĝaj, ruĝaj aŭ flavaj, pli brilkolora dum la reprodukta sezono. La beko estas longa, pinta kaj akre hoka. La piedoj estas kvarfingraj kaj membranretaj.
Ili estas pli marbordaj ol oceanaj kaj kelkaj koloniigis internajn akvojn. Ili vivas tutmonde, krom sur la centraj pacifikaj insuloj.
Ĉiuj manĝas fiŝojn, angiletojn, serpentojn, ktp. Ili plonĝas, ne de alte kiel suloj, sed de la surfaco; kelkaj specioj duonsaltas por eniri en akvon pli sagece. Enakve ili subnaĝas per piedimpeto.
Post fiŝkaptado kormoranoj iras surborde por sekigi la flugilojn streĉigante ilin antaŭ la suno. La plumaro de la kormoranoj ne estas akvorezista. Tio helpas por subnaĝado, ĉar la plumoj ne portas aerbobelojn.
Kormoranoj estas koloniaj kaj por nestumado uzas arbojn, rokajn insuletojn, klifojn, ktp. La ovoj estas blublankecaj. Ili reproduktiĝas unufoje jare. La idoj estas manĝigitaj per elbuŝigo.
Tradicie kormoranoj estis uzataj de homoj en Ĉinio kaj Japanio por fiŝkaptado, kie ili estas enhejmigitaj kaj trejnitaj por alporti fiŝojn al la posedantoj. Tio okazas ekzemple en Inujama, gubernio de Aiĉi en Japanio aŭ en rivero Lijiang en Gilin en Ĉinio. Kelkaj surmetas ferringon ĉirkaŭ la birda kolo por ke tiu ne englutu la predon kaj alportu ĝin al la fiŝkaptisto, kiu poste donas al la kormorano kiel rekompencon fiŝeton kiun ja ĝi povas engluti.
Pro la kutimo sekigi la flugilojn kiel "kruco", kormoranoj estis uzataj kiel simboloj en la mezepoka heraldiko.
_in_Hyderabad_W_IMG_8389.jpg)
_in_flight_2.jpg)
Tiu sekvenco sekvas la indikojn de la Handbook of the Birds of the World.[2]
Ne estas klara distingo inter kormoranoj kaj tufkormoranoj ĉar ambaŭ nomoj uzatas sendistinge. La nomoj "kormorano" kaj "tufkormorano" estis origine la komunaj nomoj de la du specioj de la familio troviĝantaj en Okcidenta Eŭropo, Phalacrocorax carbo (nune menciataj de ornitologoj kiel Granda kormorano) kaj la P. aristotelis (nome Tufkormorano). "Tufkormorano" aludas al la birda kresto, kiun la britaj formoj de la Granda kormorano ne havas. Kiam oni malkovris aliajn kormoranajn speciojn fare de anglaparolantaj maristoj kaj esploristoj ie ajn plie en la mondo, kelkaj estis nomataj kormoranoj kaj kelkaj tufkormoranoj, depende el ĉu ili havas krestojn aŭ ne. Foje la sama specio estas nomata kormorano en unu parto de la mondo kaj tufkormorano en alia, ekz., la Granda kormorano estas nomata Nigra tufkormorano en Novzelando (ĉar la birdoj troviĝantaj en Aŭstralazio havas kreston kiu forestas en la membroj de la specio en Eŭropo). Van Tets (1976) proponis dividi la familion en du genrojn kaj ligi la nomon "kormorano" al unu kaj la nomon "tufkormorano" al la alia, sed tio kontraŭas la komuna uzado kaj ne estis amplekse adoptita.
La scienca genronomo estas latinigita formo de la vortoj de la antikva greka φαλακρός (falakros, "senhara") kaj κόραξ (korax, "korako"). Tio estas ofte supozate aludanta al la kremoblanka makulo de la vangoj de plenkreskulo de Granda kormorano, aŭ al la ornamaj blankaj kapoplumoj elstaraj ĉe la mediteraneaj birdoj de tiu specio, sed certe ne estas uniforma karaktero de kormoranoj. "Kormorano" estas kuntiriĝo devena el la latina esprimo corvus marinus, "mara korako". Tiele, "mara korako" aŭ similaj terminoj estis la kutimaj aludoj al kormoranoj en Ĝermana lingvaro kaj en aliaj ĝis post la Mezepoko. La franca esploristo André Thévet komentis en 1558 ke "...la beko [estas] simila al tiu de kormorano aŭ alia korvedo," kio montras ke la erara miskredo ke tiuj birdoj rilatas al korakoj daŭris almenaŭ ĝis la 16a jarcento.
Kormoranoj kaj tufkormoranoj estas mez- al grandaj marbirdoj. Ili gamas laŭ grando el la Pigmea kormorano (Phalacrocorax pygmaeus), tiom malgranda kiom ĝis 45 cm kaj 340 g, al la Nefluga kormorano (Phalacrocorax harrisi), kun maksimuma grando de 100 cm kaj 5 kg. La ĵus formortinta Okulvitreca kormorano (Phalacrocorax perspicillatus) estis pli granda, kun averaĝa grando de 6.3 kg. La majoritato, inklude preskaŭ ĉiujn el nordhemisferaj specioj, havas ĉefe malhelan plumaron, sed kelkaj sudhemisferaj specioj estas blankanigraj, kaj malmultaj (ekz. la Punktokormorano de Novzelando) estas tre koloraj. Multaj specioj havas areojn de kolora haŭtaĵo en la vizaĝo (kiel brido aŭ la gorĝosako) kiu povas esti brile bluaj, oranĝaj, ruĝaj aŭ flavaj, tipe iĝantaj pli brilkoloraj en la reprodukta sezono. La beko estas longa, fajna, kaj tre akre hokoforma. Ties piedoj havas retaĵojn inter la kvar fingroj, kiel ĉe ties parencoj.
Ili estas marbordaj pli ol oceanaj birdoj, kaj kelkaj koloniigis internajn akvojn - la originaj prauloj de la kormoranoj ŝajne estis nesalakvaj birdoj, laŭ la habitato de la plej antikva stirpo. Ili havas teritoriojn en la tuta mondo, escepte ĉe la insuloj de centra Pacifiko.
Ĉiu estas fiŝo-manĝantoj, kiu manĝas malgrandajn angilojn, fiŝojn, kaj eĉ akvajn serpentojn. Ili plonĝas el la surfaco, kvankam multaj specioj faras karakteran salteton por plonĝadi, supozeble por havigi pli elanan eniron en la akvo. Subakve ili elpeliĝas per siaj piedoj. Kelkaj kormoranaj specioj uzas profundosensilojn, por plonĝi ĝis profundojn ĝis de tiom multe kiom de 45 metroj.
Post fiŝkaptadi, kormoranoj eliras, kaj estas ofte vidataj tenantaj siajn flugilojn malferme sub la suno. Ĉiuj kormoranoj havas sekretaĵojn de uropigaj glandoj kiuj estas uzataj por teni la plumojn netrempitaj. Kelkaj fontoj[4] asertas ke kormoranoj havas akvoprotektajn plumojn dum aliaj diras ke ili havas akvopermeablajn plumojn.[5][6] Aliaj sugestas ke ekstera plumaro alsorbas akvon sed ne permesas ĝin eniri al la tavolo de aero ĉe la haŭto.[7] La agado sekigi flugilojn estas vidata eĉ ĉe la neflugaj kormoranoj sed pli komune en la antarktaj tufkormoranoj[8] kaj en la ruĝkruraj kormoranoj. Alternativaj funkcioj sugestas, ke por la flugiletenda sinteno oni inkludas, ke ĝi helpas termoreguladon,[9] digestadon, ekvilibron de la birdo aŭ indikas eston de fiŝoj. Detala studo de la Granda kormorano konkludas ke ĝi estas sendube[10] por sekigi la plumaron.[11][12]
Kormoranoj estas koloniaj nestumantoj, kiuj uzas arbojn, rokajn insuletojn, aŭ klifojn. La ovoj estas kalkec-bluaj. Estas kutime unu ovodemetado jare. La junuloj estas nutrataj per regurgitado. Ili tipe havas profundajn, svagajn bekojn, montrantaj pli grandan similon kun tiuj de la pelikanoj, al kiuj ili rilatas, ol evidentas ĉe plenkreskuloj.
La kormoranoj estas grupo tradicie lokita en la Pelikanoformaj aŭ, en la Taksonomio Sibley-Ahlquist, la etenda grupo de la Cikonioformaj. Tiu lasta grupo estas certe nenatura, kaj eĉ post kiam la tropikbirdoj estis agnoskitaj kiel tre distingaj, la restantaj Pelikanoformaj ŝajnas ne tute monofiletikaj. Ties rilato kaj limigo - krom esti parto de "pli alta akvobirda" klado kiu estas simila sed ne identa al grupo de Sibley kaj Ahlquist nome "pan-Ciconiiformes" - restas ĉefe nesolvita. Ĉiukaze ĉiu evidento interkonsentas ke kaj kormoranoj kaj tufkormoranoj estas pli proksimaj al anhingoj kaj Suledoj (suloj kaj najvuloj), kaj eble al la pelikanoj aŭ eĉ al pingvenoj, ol al aliaj vivantaj birdoj.[13]
En ĵusaj jaroj, aperis tri preferataj traktadoj de la kormorana familio: ĉu lasi ĉiujn vivantajn kormoranojn en ununura genro, Phalacrocorax, aŭ disigi kelkajn speciojn kiaj la komplekso de la Imperia tufkormorano (en Leucocarbo) kaj eble la Nefluga kormorano. Alternative, la genro povus esti tute malmuntita kaj en plej ekstrema kazo esti malpliigita al la Granda, Blankabrusta kaj Teminka kormoranoj.[14]
Pro nefarita revizio de nunaj kaj prahistoriaj kormoranoj, la decido pri ununura genro[2] estas sekvata ĉi tie pro tri tialoj: Unue, estas preferinde provizore atribui genrojn sen klara hipotezo. Due, estas pli facile trakti la fosiliajn formojn, kies sistematika traktado ne estis tiom polemika ol tiu de vivantaj kormoranoj kaj tufkormoranoj. Trie, tiu skemo estas uzata ankaŭ de IUCN,[15] kio faciligas la aliron de informo al statuso kaj konservado. Laŭ la ĉitiea traktado, la komplekso de la Imperia tufkormorano estas ĉi tie lasata nedisigita, kvankam la komplekso de la Reĝa kormorano estis disigita.
Ankoraŭ estas rekoneblaj kelkaj grupoj laŭ evoluo. Tamen, kombine la disponebla pruvaro sugestas ke estas ankaŭ alta grado de konverĝa evoluo; ekzemple la "klifaj tufkormoranoj" estas konverĝa parafiletika grupo. La proponita divido en "kormoranoj" de Phalacrocorax sensu stricto (aŭ subfamilio Falakrokoracenoj) kaj "tufkormoranoj" Leucocarbo sensu lato (aŭ Leŭkokarbonenoj)[16] postulas iome da meriton – kvankam ne origine intence – sed malsukcesas por enkalkuli bazajn stirpojn kaj la fakton ke la tuta familio ne povas esti klare dividata nune trans la nivelo de superspecio aŭ speci-komplekso.[17] La rezolucio havigata de la informo el DNA[17] ne sufiĉas al propre solvo de kelkaj grupoj sufiĉe; aldone, multaj specioj restas neekzempligitaj, la fosilia registro ne estis integrata en la informo, kaj la efiko de hibridiĝo – konata ĉefe en kelkaj specioj de Pacifiko – sur la sekvenco de DNA estas ankoraŭ nestuditaj.
Ties tradicia scienca nomo estas la laŭlitera latinigita versio de la ekvivalento en la antikva greka de la komuna nomo: Phalacrocorax estas antikva termino por kormoranoj; laŭvorte, ĝi signifas "senhara korako", el falakrós (φᾶλακρός, "senhara") + kóraks (κόραξ, "korako").[18]
(Vidu supre)
Tiu jena listo klopodas sekvi filogenetikan ordon.[19] Se la distingo inter subfamilioj estus subtenata, la "bluokululoj" kaj rilataj specioj estus probable la Leŭkokarbonenoj, kaj la sekvaj grupoj la Falakrokoracenoj. La du unuaj stirpoj (kaj eble la Nefluga kormorano) estas bazaj kaj ne povas esti atribuitaj al iu subfamilio.
Baza stirpo 1: "Mikrokormoranoj", proponita genro Microcarbo aŭ Halietor ("Falakrokoracenoj"); la unua genronomo estus valida.
Baza stirpo 2: Ruĝkrura kormorano. Inkludata en Leucocarbo aŭ Stictocarbo ("Leŭkokarbonenoj")
Bluokulaj tufkormoranoj kaj parencoj: varie lokitaj en Euleucocarbo, Hypoleucos, Leucocarbo, Notocarbo kaj Stictocarbo ("Leŭkokarbonenoj"), kaj la monotipa Nannopterum.
Nordpacifikaj tufkormoranoj: etende inter Compsohalieus ("Falakrokoracenoj") kaj Stictocarbo ("Leŭkokarbonenoj"). Se distinga genro, la iama nomo aplikeblas
Komunkormorana stirpo: iam en Compsohalieus ("Falakrokoracenoj") kaj Stictocarbo ("Leŭkokarbonenoj")
Hindoceana grupo: etende inter Hypoleucos kaj Leucocarbo ("Leŭkokarbonenoj") kaj Compsohalieus ("Falakrokoracenoj"). Hypoleucos estus la ĝusta genronomo se ili estus disigitaj.
Punktogrupo: lokitaj en Stictocarbo ("Leŭkokarbonenoj"); ili estus la unikaj membroj de tiu ebla distinga genro
Kaba kormorano: foje lokita en Leucocarbo ("Leŭkokarbonenoj")
Veraj kormoranoj: tiuj estu retenitaj en Phalacrocorax sendepende el ĉu kormoranoj kaj tufkormoranoj disiĝas aŭ ne.
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Kormorana fiŝkaptado.Kormorana fiŝkaptado estas tradicia fiŝkaptada metodo laŭ kiu fiŝkaptistoj uzas trejnitajn kormoranojn por fiŝkaptadi en riveroj. Historie, kormorana fiŝkaptado okazis en Japanio kaj Ĉinio el ĉirkaŭ 960 p.K.[22] kaj registrita el aliaj lokoj tutmonde.
Por kontroli la birdojn, la fiŝkaptistoj ligas ŝnuron ĉe la bazo de la birda gorĝo. Tio evitas ke la birdo englutu la plej grandajn fiŝojn, kiuj restas en ties gorĝo, sed la birdoj povas engluti pli malgrandajn fiŝojn. Kiam kormorano kaptis fiŝon en sia gorĝo, la fiŝkaptisto alportas la birdon reen al la boato kaj prenas la fiŝon el la birda gorĝo, plej verŝajne profitante la refleksan movon de regurgitado. Kvankam la kormorana fiŝkaptado iam estis sukcese fruktodona industrio, ties tradicia uzado nune utilas ĉefe al la turisma industrio.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
