From Wikipedia, the free encyclopedia
Industria Arkeologio (IA) estas la sistema studo de materiaj objektoj asociitaj kun la industria pasinteco.[1] Tiuj objektoj, kolektive referitaj kiel industria heredaĵo, inkludas konstruaĵojn, maŝinaron, artefaktojn, ejojn, infrastrukturon, dokumentojn kaj aliajn erojn asociitajn kun la produktado, fabrikado, ekstraktado, transporto aŭ konstruado de produkto aŭ vico da produktoj. La kampo de industria arkeologio enhavas vicon da disciplinoj inkluzive de arkeologio, arkitekturo, konstruo, inĝenieristiko, historia konservado, muzeologio, teknologio, urboplanado kaj aliaj specialaĵoj, por kunmeti la historion de antaŭaj industriaj agadoj.[2] La scienca interpretado de materia objekto ofte estas necesa, ĉar la skribaj dokumentoj de multaj industriaj teknikoj ofte estas nekompletaj aŭ neekzistantaj. Industria arkeologio inkludas kaj la ekzamenon de ekzistantaj strukturoj kaj ejojn kiuj devas esti studitaj per elfosado.[3]
La kampo de industria arkeologio ekestis dum la 1950-aj jaroj en Britio, en epoko kiam multaj historiaj industriaj ejoj kaj artefaktoj estis perditaj ĉie en tiu lando, inkluzive de la rimarkinda kazo de Arko Euston en Londono. En la 1960-aj kaj 1970-aj jaroj, kun la ekkresko de naciaj kulturheredaj movadoj, industria arkeologio kreskis kiel aparta formo de arkeologio, kun forta emfazo al konservado, unue en Britio, kaj poste en Usono kaj aliaj mondopartoj. Dum tiu periodo, la unuaj organizitaj registradoj de nacia industria heredaĵo estis komencitaj, inkluzive de la Enketo pri Industriaj Monumentoj en Anglio kaj la Historia Usona Inĝenierika Registro en Usono.[4] Plie, kelkaj regionaj kaj naciaj IA-organizoj estis kreitaj, inkluzive de la nordamerika Society for Industrial Archeology (Societo por Industria Arkeologio) en 1971, kaj la brita Association for Industrial Archaeology (Unuiĝo por Industria Arkeologio) en 1973. En la sama jaro, la unua Internacia Konferenco pri la Konservado de Industriaj Monumentoj estis tenita ĉe Ironbridge en Shropshire.[5] Tiu konferenco kondukis, en 1978, al la formala fondo de The International Committee for the Conservation of the Industrial Heritage (La Internacia Komisiono por la Konservado de la Industria Heredaĵo) (konata kiel \"TICCIH\") kiel tutmonda organizo por la apogo al industria heredaĵo.[6] La membroj de tiuj kaj aliaj IA-grupoj estas ĝenerale varia miksaĵo de profesiuloj kaj amatoroj kiuj havas komunan intereson en reklamado de la studo, aprezo kaj konservado de industriheredaj resursoj.[2]
Industria arkeologio kovras larĝan gamon de temoj, de fruaj ferproduktejoj kaj akvo-muelejoj ĝis grandaj modernaj fabrikoj, same kiel ejoj kaj strukturoj kiel ekzemple laboristaj logejoj, stokejoj kaj infrastrukturo.
IA-temoj ĝenerale falas en unu el kvar kategoriojn:
Plie, la temo de mova forto (akvo, vento, vaporo, elektro, ktp.), se aplikebla al ĉiuj el la kvar gravaj IA-kategorioj, foje estas konsiderita propra kategorio.
Vidu ankaŭ: Listo de temoj de industria arkeologio
La laboro de industriaj arkeologoj kondukis al pli granda publika konscio pri industria heredaĵo, inkluzive de la kreado de industriaj muzeoj kaj la inkludo de ejoj en naciajn kaj internaciajn historiajn kulturajn registrojn en multaj mondopartoj. Rimarkindaj ekzemploj inkludas instituciojn kiaj la Muzeo Ferponto Gorĝo, Forĝejoj Engelsberg kaj Nacia Historia Parko Lowell, inter multaj aliaj.
Vidu ankaŭ: Listo de rimarkindaj industriaj heredaĵoj
Unu el la plej fruaj prezentoj de la IA-movado de la mezo de la 20a jarcento estis la Sheffield Trades Technical Societies, establitaj en 1918 ĉe la Universitato de Sheffield por konservi elementojn de la industria historio[7] de tiu urbo.[7] En 1920, la Newcomen Society estis fondita en Britio por kreskigi la studon de la historio de inĝenieristiko kaj teknologio, inkluzive de multaj restaĵoj de la industria revolucio, kiaj ekzemple vapormaŝinoj, kanaloj, ferpontoj, maŝinaro, kaj aliaj historiaj artefaktoj.[8] La Newcomen Society ankaŭ establis la Journal of Industrial Archaeology (Revuo por Industria Arkeologio) en 1964, la unuan nacian IA-eldonon en Britio.[9] Alia frua evoluo estis la formado de la Cornish Engines Preservation Committee (CEPC) en 1935, por savi la Minejon Levant en Kornvalo.
Dum la unua duono de la 20-a jarcento, la movado por historia konservado en Usono daŭre estis en sia infanaĝo. La plej multaj el la historiaj ejoj kiuj ricevis ajnan atenton estis rilatitaj al prezidantoj kaj politikaj figuroj, aŭ al la frua kolonia periodo. Tamen, en 1925, unu el la unuaj industriaj muzeoj en Usono malfermiĝis en Old Slater Mill, en Pawtucket (Rod-Insulo), en la loko de la unua sukcesa tekstilmuelilo en la lando, konstruita en 1793. La muzeo estis fondita fare de grupo de industriistoj kun ligoj al la Nov-Anglia teksa industrio, dum malprospera periodo pro suda konkurenco. La Asocio por la Old Slater Mill havis la intencon por reestigi la malnovan muelejon al ĝia frua 19-a-jarcenta aspekto, kaj plenigi ĝin kun reprezentanta kolekto de tekstila maŝinaro.[10] En 1966, Old Slater Mill estis deklarita Nacia Historia Orientilo. En la fruaj 1970-aj jaroj, Paul E. Rivard, tiama direktoro de la Old Slater Mill-muzeo estis unu el la ĉefaj personoj ĉe la fondo de la Society for Industrial Archeology (Societo por Industria Arkeologio).[11]
Alia rimarkinda ekzemplo de frua industria arkeologiejo (de antaŭ la establita IA-movado), estas la Historia Loko Ferfarejo Saugus en Saugus (Masaĉuseco). Ĝi estas la loko de la unuaj integraj ferprilaborejoj en Nordameriko, kaj estis rekonstruita en la 1950-aj jaroj post ampleksaj arkeologiaj elfosaĵoj, komencitaj en la komenco de la 1940-aj jaroj fare de Roland W. Robbins.[12]
La esprimo \"industria arkeologio\" estis elpensita en Britio en 1955 de Michael Rix de Universitato de Birmingham, kiu skribis artikolon en La Amatora Historiisto, koncerne la bezonon de pli bona studado kaj konservado de 18a- kaj 19a-jarcentaj industriaj ejoj kaj restaĵoj de la brita industria revolucio. En 1959, Konsilio por Britia Arkeologio (KBA) establis industriarkeologian esplorkomisionon.[9] La KBA baldaŭ evoluigis normigitan slipon por industriaj monumentoj, kiun ĝi distribuis al volontulgrupoj ĉirkaŭ la UR. En 1965, la Nacia Registro de Industriaj Monumentoj (NRIM) estis kreita kiel centra arkivo por la slipoj kiuj estis kolektitaj fare de Angus Buchanan ĉe la Universitato de Bath.[13] De la fino de la 1960-aj jaroj, kelkaj lokaj industriaj arkeologiogrupoj estis formitaj en la UR, inkluzive de la Gloucestershire Society for Industrial Archaeology en 1963, la Bristol Industrial Archaeological Society en 1967, kaj la Industriarkeologia Societo de Grand-Londono en 1968, inter aliaj. La ĉefa misio de tiuj lokaj IA-grupoj dum tiu periodo estis registri la restaĵojn de industria antaŭhistorio, aparte tiujn konsideratajn plej endanĝerigitaj pro urbaj renovigoprojektoj.[14] Depende de la kondiĉo de la ejo aŭ artefakto, tiuj registrado tipe konsistas el kompilado de mallonga resumo de la antaŭhistorio de la ejo tra haveblaj dokumentoj, inkluzive de malnovaj mapoj aŭ fotoj, sekvitaj per detalaj mezuradoj, desegnaĵoj kaj fotoj de la ekzistantaj kondiĉoj de la ejo. Ĝenerale, raporto estas farita kaj deponita en publika arkivo por la avantaĝo de ontaj generacioj. La plej multaj registrad-ekskursetoj celas akiri ĝeneralan superrigardon de ekzistantaj kondiĉoj, kaj ne estas intencitaj esti ĝisfunda studo.
Unu el la unuaj areoj estantaj kiuj estis la temo de sistema studo de industria arkeologio estis la Ferponto Gorĝo en Shropshire, Unuiĝinta Reĝlando. Tiu pejzaĝo evoluis ekde la 17-a jarcento kiel unu el la unuaj industriaj pejzaĝoj en la mondo, kaj ekde la 18-a jarcento havis vicon da ekstraktaj industrioj same kiel ampleksan fer kreadon, ceramikan produktadon, kaj serion de fruaj fervojoj. La Muzeo Ferponto Gorĝo estis establita en 1967, kaj la signifo de la Ferponto Gorĝo estis rekonita en 1986 kun sia nomo kiel Monda Heredaĵo de Unesko.[15]
En 1963, brita ĵurnalisto Kenneth Hudson publikigis la unuan IA-tekston, kun titolo Industria arkeologio: enkonduko.[16] Kvar jarojn poste, en aprilo 1967, Hudson paroladis okaze de seminario ĉe la Smithsonian Institution en Vaŝingtono, Tio estas konsiderita la naskiĝo de la IA-movado en Usono. La seminario, en kiu partoprenis historiaj konservistoj, muzeoprofesiuloj kaj aliaj, temis pri kio estis farita por reklami la studon de industria arkeologio en Britio kaj en Eŭropo, kaj kio devis esti farita en Usono.[17] Tiam kelkaj fajnaj historiaj industriaj ejoj jam estis registritaj fare de la Historic American Buildings Survey (HABS), kiu ĝis tiam plejparte koncentris siajn klopodojn sur arkitektur-signifaj ejoj. En 1967, la rimarkinda New England Textile Mills Survey (NETMS) estis farita sub la HABS-aŭspicio, gvidita de Robert M. Vogel, kuratoro de la Sekcioj Mekaniko kaj Civilo ĉe la Smithsonian Muzeo de Historio kaj Teknologio. La NETMS estis la unua grandskala, industria registrad-projekto de HABS.[18] Ĝi estis sekvita fare de la New England Textile Mill Survey II en 1968.[19] La plenaj raportoj de la tekstilmuelil-enketoj el 1967 kaj 1968 nun estas haveblaj por publika konsultado en la retejo de la Kongresa Biblioteko, inkluzive de la Amoskeag Millyard en Manĉestero (Nov-Hampŝiro), kiu estis draste ŝanĝita baldaŭ post kiam la enketo estis kompletigita.[20]
La sukceso de la enketoj el 1967 kaj 1968 kaŭzis la formadon de la Historia Usona Inĝenierika Registro (HAER) en 1969, kun la Usona Societo de Civilaj Inĝenieroj. Ekde tiam, miloj da industriaj ejoj kaj strukturoj ĉie en Usono estis registritaj fare de HAER, kaj estas registritaj ĉe la Library of Congress (Biblioteko de la Kongreso).
De la komenco de la 1970-aj jaroj, industria arkeologio estis plejparte praktikata en nur kelkaj landoj fare de kaj amatoroj kaj profesiuloj kun malsamaj fonoj kaj celoj. Kvankam multe estis realigita dum la antaŭa jardeko, la \"nova\" kampo de industria arkeologio daŭre luktis por esti akceptita kiel vera scienca okupo. En oktobro 1971, grupo de reprezentantoj de diversaj muzeoj, universitatoj kaj registaraj organizoj en Usono kaj Kanado renkontiĝis en Vaŝingtono por plibonigi la interŝanĝon de ideoj kaj informoj. La rezulto estis la unua nacinivela, IA-rilata akademia societo en la mondo; nome la Society for Industrial Archeology (SIA). Estis decidite ke la nomo de la societo akceptus la literumon fare de la Usona registaro de \" archeology\", anstataŭ \" archaeology[21] \" .[21] La unua SIA-novaĵletero estis publikigita en januaro 1972, kun Robert M. Vogel kiel redaktoro. En aprilo de tiu sama jaro la nova grupo okazigis sian unuan ĉiujaran konferencon en Novjorko.[17] En 1975, SIA lanĉis sian akademian ĵurnalon, IA, The Journal of the Society for Industrial Archeology, kun Emory L. Kemp kiel redaktoro.[22]
En 1973, la Association for Industrial Archaeology (AIA) estis fondita en Britio. Ĝi kunigis la multajn lokajn IA-grupojn kreitajn ĉie en la lando.[9] La AIA publikigas novaĵleteron, Industrial Archaeology News, kune kun sia akademia ĵurnalo, nome Industrial Archaeology Review, lanĉita en 1976.[23] Multaj AIA-membroj estis aktivaj reklamantaj IA ĉie en Eŭropo kaj en la resto de la mondo.
Pro la rapida malkresko de multaj establitaj industrioj en Nordameriko kaj Eŭropo dum la 1970-aj jaroj, industriaj arkeologoj komencis akcepti novan rolon de registrado kaj konservado de ĵus fermitaj ejoj, kontraste al antikvaj restaĵoj de pli fruaj periodoj. Inter la rimarkindaj projektoj dum tiu jardeko estis la sukcesa transformo en subĉielan industrian muzeon de Fornoj Sloss en Birmingham, Alabamo, post kiam ĝi fermiĝis en 1971. Fornoj Sloss estis deklarita NHL en 1981.[24] La muzeo malfermiĝis en 1983 kaj ofertas gamon da instruaj kaj civitaj programoj.[25]
En 1982, I.A.Recordings estis fondita fare de grupeto de volontuloj en Britio, por registri pasintajn kaj nunajn industriojn sur filmo kaj vidbendo, kiel resurso por ontaj generacioj.
Dum la 1980-aj jaroj, la amplekso de la kampo de industria arkeologio en Britio ŝanĝiĝis for de kio estis okazanta en Nordameriko, kie la teorioj de socia arkeologio kiuj estis evoluigitaj en la kampo de historia arkeologio komencis esti aplikataj al la studo de industriaj ejoj. Britaj industriaj arkeologoj dume plejparte temigis la registradon de la teknikaj aspektoj de ejoj kaj artefaktoj. Esenca evoluo dum tiu periodo estis la ŝanĝo direkte al temstudoj de monumentoj laŭ tipo, inkluzive de tri komencaj tekstilmuelil-enketoj en Greater Manchester, Yorkshire kaj orienta Cheshire gviditaj fare de Keith Falconer.[9]
Ekde 1990, ekzistas daŭre kreskanta konscio pri la graveco de industria heredaĵo, konfirmita plej elstare per la aldono de multaj industriaj ejoj al la Unesko Monda Hereda Listo. Multaj konservitaj industriaj ejoj fariĝis esenca parto de heredoturismo, inkluzive de la Eŭropa Itineraro de Industria Heredo (EIIH), kreita en 1999. Surbaze de la sukceso de la Route der Industriekultur en Ruhr, Germanio, la ERIH pliampleksiĝis ĝis dek ses itineroj el sep landoj, kun planoj por novaj itineroj en kromaj landoj.[26] La nombro da industriaj ejoj kiuj estis konservitaj kaj transformitaj al aliaj uzoj kiaj ekzemple loĝejoj, publikaj spacoj aŭ muzeoj anstataŭ esti malkonstruitaj atestas ankaŭ la klopodojn de industriaj arkeologoj.
Industria arkeologio iom post iom akiris akcepton en la akademia mondo. En Britio, kie ĝi originis plejparte de la klopodoj de volontulaj esploristoj, la apero de projekt-financitaj projektoj en la pasintaj du jardekoj kondukis al pli granda ĉeesto de profesiuloj, kun la apliko de teoriaj arkeologiaj metodoj kiaj ekzemple pejzaĝa arkeologio al la industria scenaro.[27] Tamen, dum multaj universitataj arkeologio-sekcioj nun inkludas la industrian periodon en siaj gradstudoj, industria arkeologio restas sufiĉe limigita kampo de studo, kun malmultaj specialigitaj industriaj arkelogiaj programoj, kiaj ekzemple tiuj ofertitaj en la Miĉigana Teknologia Universitato kaj la Ironbridge Instituto.[28]
Ĝeneraligita aprezo de la graveco de industria heredaĵo de la publiko daŭre mankas en multaj lokoj, ĉar la subjekto ofte konservas la percepton esti \"ne sufiĉe aĝa\" por esti konsiderita arkeologio. Plie, ekzistas ofte negativaj pensoj rilate al neglektitaj aŭ forlasitaj industriaj ejoj, inkluzive de la sociaj, ekonomiaj kaj mediaj sekvoj, ekzemple la (ejoj de \"Bruna kampo\"). Kiel kun aliaj histori-bazitaj kampoj, unu el la daŭraj defioj de industria arkeologoj ĉie en la mondo estas la konkurado por daŭre malkreskanta publika financado por ilia esplorado, instruaj kaj konservadprojektoj. Jam pro la nombro da historiaj industriaj ejoj kaj la limigita financado daŭre multaj estas perdiĝintaj pro neglekto, incendioj kaj malkonstruoj.
En 2003, la Nizhny Tagil Ĉarto estis adoptita fare de TICCIH ĉe ĝia XI-a Kongreso en Niĵnij Tagil, Rusio. Ĝi estas la internacia normaro por la studo, dokumentaro, konservado kaj interpreto de la industria heredaĵo.
Ekzistas naciaj IA-organizoj en multaj landoj. Ili kunigas homojn kun intereso pri esplorado, registrado, konservado kaj prezentado de industria heredaĵo. Industria arkitekturo, elfosado de mineraloj, heredaĵ-bazita turismo, generatora teknologio, reuzado, kaj transporthistorio estas nur kelkaj el la temoj kiuj estas esploritaj fare de iliaj membroj. La plej multaj grupoj publikigas periodajn novaĵleterojn kaj aranĝas gamon da konferencoj, seminarioj kaj vizitoj al IA-ejoj kaj ankoraŭ aktivajn industriojn (konatajn kiel procezturneoj).[29][30] IA-organizoj ankaŭ povas esti implikitaj en konsilado en historiaj konservad-aferoj, aŭ konsilado de registaroj pri renovigo aŭ malkonstruo de signifaj ejoj aŭ konstruaĵoj.
| Mallongigo | Nomo de la Organizo | Lando/Regiono | Fondodato | Retejo |
|---|---|---|---|---|
| AIA | Unuiĝo por Industria Arkeologio | Britio | 1973 | industrial-archaeology.org |
| AIPAI | L'Associazione Italiana per il Patrimonio Archeologico Industriale | Italio | 1997 | www.patrimonioindustriale.it/sezioniregionali.shtm Arkivigite je 2012-11-05 per la retarkivo Wayback Machine |
| APPI | Associação Portuguesa para o Património Industrial | Portugalio | 1997 | www.museudaindustriatextil.org/appi |
| CILAC | Comité d'information et de liaison pour l'archéologie, l'étude et la mise en valeur du patrimoine industriel | Francio | 1979 | www.cilac.com |
| E-FAITH | Eŭropa Federacio de Unuiĝoj de Industria kaj Teknika Heredaĵo | Eŭropo | www.e-faith.org Arkivigite je 2014-06-04 per la retarkivo Wayback Machine | |
| FIEN | Federatie Industrieel Erfgoed Nederland | Nederlando | 1984 | www.industrieel-erfgoed.nl |
| IHAI | Industrial Heritage Association of Ireland | Irlando | 1996 | www.ihai.ie |
| JIAS | Japana Industria Arkeologia Societo | Japanio | 1977 | jias.o.o7.jp/index.html Arkivigite je 2013-06-08 per la retarkivo Wayback Machine |
| LIMF | Latvijas Industriālā mantojuma fonds | Latvio | 1992 | Angla versio |
| AIR | Rumana Unuiĝo por Industria Arkeologio | Rumanio | 2007 | |
| PIWB | Patrimoine Industriel Wallonie-Bruxelles | Belgio | 1984 | http://www.patrimoineindustriel.be/en/piwb |
| SIA | Society for Industrial Archeology | Usono/Kanado | 1971 | www.sia-web.org |
| Selskabet til Bevaring af Industrimiljøer | Danio | 1979 | www.fabrikogbolig.dk/index.php | |
| SGTI/ASHT | Svisa socio por la Historio de Tekniko kaj Industria Heredaĵo | Svislando | www.sgti.ch aŭ www.asht.ch | |
| SIM | Svenska industriminnesföreningen | Svedio | 1989 | www.industriminnen.se/index |
| TICCIH | La Internacia Komisiono por la Konservado de la Industria Heredaĵo | internacia | 1978 | www.ticcih.org |
| TICCIH España | Hispanio | 1999 | www.ticcih.es Arkivigite je 2014-09-12 per la retarkivo Wayback Machine | |
| TICCIH Germanio | Germanio | Germana TICCIH Nacia Komisiono Arkivigite je 2013-10-14 per la retarkivo Wayback Machine | ||
| TICCIH Meksiko | Meksiko | 2006 | www.ticcihmexico.org | |
| TICCIH Aŭstralio | Aŭstralio | 2008 | TICCIH en Oz forumo | |
| VVIA | Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie | Flandrio | 1978 | www.vvia.be |
Britio
Usono
La asocio por Industrial Archeology havas la sekvajn lokajn ĉapitrojn:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
