Remove ads
Georges LAGRANGE (en Esperanto Georgo Lagranĝo, ankaŭ konata kiel Serĝo Elgo); naskiĝis la 31-an de aŭgusto 1928 en Gagny, Francilio, mortis la 30-an de aprilo 2004 en Puatjero) estis metiisto kaj franca Esperanta tradukisto kaj verkisto de teatraĵoj de kanzonoj kaj de aliaj verkoj. Li Esperantiĝis en 1947. Li estis membro de FEI, akademiano, kunlaboranto de PIV 2002, kunrespondeculo de Kvinpetalo. Li verkis, sub pseŭdonimo Serĝo Elgo, poeziojn, teatraĵojn, novelojn kaj (krim-)romanojn.
| Georges Lagrange | |
|---|---|
 Georges Lagrange | |
| Persona informo | |
| Aliaj nomoj | Serĝo Elgo |
| Naskiĝo | 31-an de aŭgusto 1928 en  Gagny, Francio |
| Morto | 30-an de aprilo 2004 (75-jaraĝa) en Poitiers |
| Lingvoj | Esperanto • franca |
| Nacieco | franco |
| Ŝtataneco | Francio  |
| Familio | |
| Patro | René Lagrange |
| Edz(in)o | Erika Lagrange |
| Infanoj | Arno Lagrange, Patrick Lagrange, Bernard Lagrange |
| Okupo | |
| Okupo | poeto verkisto esperantisto tradukisto |
| Esperanto | |
| Tradukis en Esperanton | listo de tradukaĵoj |
| Verkis en Esperanto | listo de originalaj verkoj |
| Aliaj aktivaĵoj | membro de FEI, kunlaboranto de PIV 2002 Esperanto-Teatro |
| Akademiano | membro de AE |
Remove ads
Infaneco
Georges Lagrange naskiĝis en Gagny (antaŭurbo de Parizo) kiel filo de René Lagrange, tajloro (1891 - 1946) kaj de Madeleine Ducharne, vestpurigistino (1892 - 1968).
La patro venis el Irancy en vinprodukta regiono Yonne kaj pro malbonaj ekonomiaj kondiĉoj foriĝis el sia vilaĝo kiam junulo. Li tiam ekmetilernis pan- kaj kuk-faradon. Dum sia metilernado li falis en kellukon kaj de tiam havis kriplan kruron kiu malhelpis lin dum sia tuta vivo. Li sentis sin malbela ne aminda viro kaj restis longe fraŭlo. Dum la Unua mondmilito li estis mobilizita kaj kudradis militistajn vestojn, ĉar tiu laboro estis farebla malgraŭ lia kripleco.
La patrino naskiĝis en Parizo en metiista medio (praavo estis bindisto) en ateista familio, kie klerigo estis gravega valoro. Ŝia fratino, la onklino de Georgo, kiu kunedukis lin, estis instruistino kaj neniam edziniĝis. Ŝi mem edziniĝis malfrue kun sento, ke geedzeco povas malfacile esti tiel sukcesa kiel tiu de ŝiaj gepatroj.
René kaj Madeleine renkontiĝis do tiam, kiam ili estis preskaŭ kvardek-jaraj, dum sindikata mitingo, kie ili sinsekve prelegis nome de la sekcio de siaj respektivaj profesioj. Ili geedziĝis, ĉar Madeleine volis fondi familion. La paro ŝajne neniam bone funkciis. Georgo do kreskis kiel sola filo de kverelemaj gepatroj, kiuj vivadis en malfacilaj ekonomikaj kondiĉoj. La patro plej ofte estis senlabora, kaj la patrino klopodis krei propran personan entreprenon, sed tiu preskaŭ ĉiam estis bankrotonta. Dum la Dua mondmilito, la patro ektrovis klientaron, homoj kiuj petis de li, ke li riparu iliajn kostumojn. Je la fino de la milito, la patro ekesperis prosperon dank'al kreskanta klientaro, sed tiam lia malsana kruro infektiĝis, kaj li mortis pro gangreno.
René Lagrange estis klera memedukito, kiu studegis la historion de la socia movado. En la gazetoj legitaj de sia patro Georgo ekscios pri Esperanto, pri kiu li ege interesiĝos poste. Georgo estis ankoraŭ junulo, kiam lia patro forpasis, kaj li ĉiam bedaŭris ke ili ne pli bone interkonatiĝis.
Profesia vivo
Georgo, kiu estis sukcesa lernejano, ekmetilernis kiel lignaĵisto, sed lin trafis okulmalsano, pro kiu li perdis la vidkapablon de unu okulo kaj la duonon de la vidkapablo de la alia. Timante ke li fariĝos tute blinda li hezitis inter du metioj kiujn oni povas plufari eĉ senvida : masaĝisto kaj pianagordisto, kaj sufiĉe rapide elektis :
 |
|
Li do estis piano-agordisto kaj -riparisto ĝis emeritiĝo konstante en la pariza regiono, sinsekve dungita salajrulo (en Saint-Germain-en-Laye), memstara laboristo (en Parizo kaj poste en Saint-Brice kaj Groslay), ano de laborista kooperativo kiun li provis lanĉi sed kiu rapide fiaskis, mastro de persona entrepreneto kun ĝis dek gedungitoj, fine asociano en kolektiva entrepreno (la lastaj en Groslay sub nomo "Pianos 95"). En la lastaj jaroj de sia profesia vivo li ankaŭ instruis pianoagordadon en metilernejo en Manso (Sarthe).
Esperantisto
Georgo same kiel liaj gepatroj manlaboradis dum sia tuta vivo kvankam li sentis sin intelektulo kiu strebis al intelekta aktivado. Tion li trovis kun Esperanto por kiu li laboregis kiel ŝatokupo krom sia laboro, kaj plentempe post emeritiĝo. Li jam ekkonis iom da Esperanto de sia patro kiu legadis progresemajn gazetojn socialismajn, anarkiismajn kaj pacismajn. Li eklernis ĝin sola per libroj kaj miregis ke la unuaj parolantoj kiujn li aŭdis en la pariza Esperanto-medio tute ne prononcas kiel estis klarigite en la libroj. Li frue ektradukadis gravajn verkojn de la franca al Esperanto kiel ekzemple tragediojn de Jean Racine (Andromaka, Fedra). En la kabaredo Tri koboldoj gvidita de Raymond Schwartz li konatiĝis kun Erika Frieß, filino de germana esperantisto Heinrich Frieß (1901 - 1971, Heinrich Frieß partoprenis la ata-ita kverelon kaj verkis eseon pri ĝi). Li edziĝis al Erika en 1953 kaj la paro naskis tri filojn : Patrick en 1954, Bernard en 1955, Arno en 1956. La filoj estis edukitaj kiel denaskaj Esperanto-parolantoj : Georgo iniciatis ke hejme unu semajnon el du Esperanto estu parolata kaj la alian la franca. La familio instaliĝis en Saint-Brice-sous-Forêt (Val-d'Oise) en 1956 en domo konstruita de la geavoj Ducharne de Georgo. En la jaroj 60-aj Georgo tre aktivis por SAT kaj SAT-Amikaro estante ekzemple dum jaroj ĉefredaktoro de la SAT-Amikara gazeto. Ĉirkaŭ la jaro 1975 la geedza paro eksinkis, Georgo disiĝis de Erika kaj li ektravivis iom kaosajn jarojn dum kiuj li montriĝis tre pesimisma. Tion oni povas konstati en la verkoj de tiuj jaroj, precipe pesimismaj poemoj subskribitaj S. Elgo. En la sama epoko, de 1976 ĝis la jaroj 80-aj li partoprenis la vivon de TESPA , tradukante, kunrolante. TESPA fakte naskiĝis ĉirkaŭ la projekto surscenigi la tragedion Andromaka, kion ebligis la dinamismo de Solen'. En la samaj jaroj li grande kunlaboris kun Ĵak Lepŭil', Jo-Petro Danvy kaj Serge Sire kaj en La Kancerkliniko, kaj en La ruza kruĉo kaj tradukante kanzonojn kiujn Ĵak kantis. Li konstante zorgis kaj redoni la signifon -tamen ne tro sin devigante respekti ĝin laŭvorte- kaj respekti la melodion de la kanzonoj -precipe atentante ke la fortaj tempoj de la muziko kongruu kun emfazendaj silaboj- kaj verkis plurfoje artikolojn pri la temo "Kiel traduki kanzonojn".[1]
Kvinpetalo kaj klerigaj planoj
Li poste renkontis Suzanne Bourot kaj partoprenis en 1985 en la fondo de Kvinpetalo estrata de SYM (Societo Yvonne Martinot). Post emeritiĝo (en 1993) ĝis la fino de sia vivo, li povis dediĉi multe da tempo al Esperanto gvidante la Esperanto-centron Kvinpetalo, gvidante lingvajn kursojn, verkante romanojn, tradukante, partoprenante en multaj lingvaj taskoj (kiaj ekzemple revizio de PIV2). Unu el liaj precipaj celoj estis plialtigi la lingvonivelon de la Esperanto-parolantaro. Dum jardekoj da Esperantisteco li konstatis ke multaj lernintoj de la lingvo stagnas je malalta nivelo kaj balbute konstante ripetadas la samajn erarojn: por tion kontraŭbatali li gvidis laborgrupojn, prelegis kaj verkis pedagogiajn dokumentojn por konsili al lingvoinstruistoj kiel helpi al lernantoj regi la punktojn sentitajn kiel malfacilaĵoj -precipe por franclingvanoj- por kiel eble plej senerara uzo de la lingvo. Cetere lia analizo de plej oftaj eraroj kondukis lin proponi gramatikan teorion laŭ kiu en Esperanto, morfemoj ne estu klasendaj laŭ tri gramatikaj kategorioj (-o -a -i vortoj kiel prezentite ekzemple en Plena Gramatiko de Kalocsay-Waringhien) sed laŭ pli ampleksa semantika klasifikado (agoj, statoj, objektoj, uloj, ejoj, ecoj, ...). Tiu teorio estas bazo por ĝusta vortfarado kaj senerara vortderivado.[2]
Remove ads
Tradukitaj verkoj
Teatraĵoj
- Andromaka Jean Racine Trad. G. Lagrange. Parizo, 1988. 72p. 21 cm. Klasika dramo inspirita de la helena mitologio.
- Fedra Jean Racine Trad. G. Lagrange. Paris, 1991. 76p. 21 cm. Klasika versa dramo, pri helena temo.
- La Forpasinto, Edvardo kaj Agripina René de Obaldia Trad. G. Lagrange. Parizo, 1984. 23p. 21 cm.
- Hernani Victor Hugo. Trad. G. Lagrange. Paris, 1997. 104p. 21 cm. La plej fama, epok-fara dramo de la aŭtoro, inaŭguro de la romantikismo en teatro.
- La Justuloj de Albert Camus
- La Kalva Kantistino de Eugène Ionesco
- Fatomaŝino de Ĵan Kokto'/Jean Cocteau. Trad. Georgo Lagranĝ'. Pizo (Italujo), 1979. 128p. 21 cm. Originala titolo: "La machine infernale".
- Ĉu Dio Bojas ? de François Boyer
- La Evento de Guy Foissy
- La Vespera Vartantino de René de Obaldia
Kanzonoj
Georges Lagrange tradukadis kanzonojn dum sia tuta Esperantista vivo. En 1954 en la Ora Libro de Tri Koboldoj aperas "Estis Majfloret'" traduko de la kanzono "Tout ça parce qu'au bois de Chaville"". Lia traduko en 1956 de "La dizertonto" laŭ "Le Déserteur" de Boris Vian estus la unua iam ekzistanta traduko de tiu teksto alilingven[3]. En la 70aj kaj 80aj jaroj li multe kunlaboris kun Ĵak Le Puil kaj Jo-Petro Danvy tradukante kanzonojn de multaj francaj aŭtoroj. Kelkaj el tiuj kanzonoj aperas en la eldonitaj kasedoj kaj KD-oj registritaj de Ĵak Le Puil.
En 1992 dum staĝo la gvidantino, Jeanine Dumoulin, anoncis ke ŝi prezentos komparcele tri tradukojn de la poemo "Ma bohème" (Mia bohemo) de Arthur Rimbaud fare de tri eminentuloj (Roger Bernard, Gaston Waringhien, Kolomano Kalocsay). Dum la manĝopaŭzo Georgo siavice malnete tradukis la poemon sur "paperaĉo". La partoprenantoj de la staĝo voĉdone elektis la plej bonan: tiu de Georgo ricevis plej multajn voĉojn. Tio sugestas ke li aparte lerte majstris tradukarton de poemoj.
Kelkajn tempojn antaŭ sia forpaso li liveris "Envenas mi en fremdecon" tradukon de "J'arrive où je suis étranger" de Louis Aragon.
- Ĵak Lepŭil': "Danĝera ul'", en 1977, "Revenas mi" en 1980, "De Pont-Aven al Varsovi'" en 1985, "Ne donu tro" en 1993, "Mi Estas" en 2004, entenas plurajn tekstojn tradukitajn de GL, interalie: "La dizertonto" laŭ Boris Vian, " "Danĝera ul'" kaj "la rekruto" laŭ Maxime Leforestier, "Ekkiam venos am' sur ter'" laŭ Raymond Lévesque, "Por vi, por vi" laŭ Christian Sedant, "Tion neniam vidis mi" laŭ Graeme Allwright
- Jacques Yvart kantas Georges Brassens Trad. M. Redoulez, B. Legeay, C. Piron, G. Lagrange, R. Bernard. Donneville, 1998. Ses kanzonoj de fama franca poeto-kantisto. 20 min. Kolekto 2000.
- In-spir' Morice Benin en Esperanto. Morice Benin Trad. G. Lagrange, R. Haveman, B. Legeay k.a. Donneville, 2001. Antologio el la verkaro de franca kanzonisto konata pro dudeko da diskoj kun progresemaj tekstoj.
En 2010, do postmorte, aperis la libreto "Kanto Ĝenerala" eldonita de SAT-EFK, en kiu legeblas liaj tradukoj el naŭ poemoj de la verko de Nerudo, kiun li faris laŭ peto de Franjo Leveko en 1999. Dek jarojn poste interregiona ĥoro "Interkant'" gvidite de Franjo konkretigis la tuton okazigante publikajn koncertojn en pluraj lokoj (ĝis en Kubo por la UK 2010), interalie premieran fojon en la centro Kvinpetalo kadre de omaĝo al Georgo okaze de 5-jariĝo de lia morto, kaj en Manso, urbo kie Georgo profesie instruis pianoagordadon.
Aliaj tradukoj
- La Homo kiu defiis Babelon. Ludoviko Lazaro Zamenhof. René Centassi, Henri Masson Trad. Georges Lagrange kaj Philippe Combot. Antaŭparolo de L.Ch. Zaleski-Zamenhof. Paris, 2001. 293p. 22 cm. Biografio de Zamenhof, kun multaj informoj pri la frua evoluo de la E-movado.
- Alilingvaj erotikaj poeziaĵoj verkitaj de G. Waringhien en aliaj lingvoj (ol Esperanto), inter kiuj, kelkaj en la franca, ne jam eldonitaj, tradukitaj en Eo de M. DucGoninaz kaj Georges Lagrange. Bildoj de S. Sire. Eldonis La Kancerkliniko, 2003.
Originalaj verkoj
Krimromanoj kaj noveloj
- Ŝia lasta poŝtkarto Romano. Serĝo Elgo. Vieno, 1988, 2002 (2a eld). 200p. 23 cm. Subita kaj mistera malapero de junulino naskas tradician krimromanon. Recenzo
- La Nokto de la ezoko Serĝo Elgo. Prilly, 1992. 171p. 20 cm. Krimromano. Kio okazis tiun nokton de 1944? Ĉu dramo? Ĉu amromano? Recenzo
- La Floroj de l' krepusko Serĝo Elgo. Prilly, 1995. 168p. 21 cm. Krimromano: inspektoro Kramer enketas pri junaj teroristoj. Recenzo
- La Paneo kaj aliaj noveloj Serĝo Elgo. Vieno, 1998. 159p. 23 cm. Dek du rakontoj de la konata aŭtoro krimromana. Recenzo
- Surklifa Serĝo Elgo. Vieno, 2000. 214p. 23 cm. Misteraj okazaĵoj en eksterurba izolita vilao. Recenzo
- La aliulo, SAT-EFK. Aperinta en aprilo 2011. Verkita en 2002. Krimromano: inĝeniero estas akuzita de misfaroj de sozio. ISBN 978-2-918053-06-4
Teatraĵoj
- La skolto (publike ludita)
- La forfuĝo (publike ludita)
- La ruĝaj formikoj
- La Ursino
- Inna
- Anton'
- La Nigra Pudelo
Poezioj
Georges Lagrange aperigis multajn poeziojn sub pseudonimo S. Elgo en diversaj gazetoj (Kulisoj internaciaj, La Kancerkliniko, Literatura Foiro, La Nica literatura vivo, ktp. )
- Kelkaj estas jam legeblaj en Vikicitaro Arkivigite je 2004-12-17 per la retarkivo Wayback Machine
Aliaj verkoj
- Proverbaro Franca-Esperanta L. Bourgois, G. Lagrange. Beauville, 1991. 76p. 21 cm. Alfabetigitaj proverboj kaj esprimoj. Ilus..
- La Rejnoro bildrakonto de S.Sire, kun tekstoj de G. Lagrange, adaptita de la Vagner-opero. Aperis felietone en La Kancerkliniko (n-oj: 12-17), rebakita albume en aprilo 2016.
Artikoloj
- Georgo Lagranĝ', La laborista komponanto de la esperantismo, Sennacieca Revuo, (1385-1386), 2020, pp. 54-62.
Partopreno en spektakloj
Teatraĵoj (kun TESPA)
- Andromaka de Jean Racine
- La Justuloj de Albert Camus
- La Kalva Kantistino de Eugène Ionesco
- Fatomaŝino de Jean Cocteau
- La ŝtona gasto de Michel Duc-Goninaz, laŭ Aleksandro Puŝkin
Filmo
- La Verda Stelulo Sciencfikcia filmo. Reĝisoris Francisko Randin. Dialogoj de Johán Valano; kun Rolfo, G. Lagrange, L. Dovat. Scenaro de Dan Nir. Lausanne, 1996. Eksterteranoj lernas Esperanton por komuniki kun homoj. 30 min. PAL, NTSC.
Recenzoj
Pri La Floroj de l' krepusko
|
|
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads