From Wikipedia, the free encyclopedia
Civitana ĵurnalismo[1] (foje nomata baza ĵurnalismo, partoprenema ĵurnalismo aŭ amatora ĵurnalismo[2]) estas formo de ĵurnalismo en kiu la civitana socio partoprenas la socian diskurson ene de la klasika amaskomunikilaro aŭ per siaj propraj amaskomunikiloj. La eblecoj de publikigo en la Interreto, precipe pere de blogoj, podkastoj kaj video-platformoj kiel YouTube kaj Vimeo, kontribuis al la disvastigo de civitana ĵurnalismo[3] [4].
Multaj novaĵfontoj jam rimarkis la vastajn eblojn por civitana ĵurnalismo. Al Jazeera kaj BBC-News tial delonge jam uzas en siaj raportoj kaj artikoloj, adaptitan enhavon kiu ofertas informojn tute senpere[5].
Ĉi tiuj novaj amaskomunikiloj, kiel sociretejoj, mikroblogoj, fotoj kaj filmetoj, kombinitaj kun ĝeneraligita uzado de saĝtelefonoj kaj Interreto, alportis ĵurnalismon al la atingo de tutmonda spektantaro. Konataj esprimoj de rapida kaj efika civitana ĵurnalismo pri mondaj eventoj videblis dum la Araba Printempo, la kampanjo Okupu Wall Street, la Protestoj en Turkio en 2013, la Tertremo en Haitio en 2010 kaj Eŭromajdano en Ukrainio (2014).
Civitana ĵurnalismo ne devas esti konfuzita kun komunuma ĵurnalismo (loka ĵurnalismo) aŭ civita ĵurnalismo (praktikata de profesiaj ĵurnalistoj), nek kun kunlabora ĵurnalismo (kunlaboro de profesiaj kaj ne profesiaj ĵurnalistoj inter diversaj amaskomunikiloj aŭ kompanioj). Tamen ekzistas rilatoj kun malfermitfonta ĵurnalismo (kiel Vikinovaĵoj), kaj konceptoj kiel bazaj movadoj (angle: grassroots), baza demokratio.
Kritikistoj de la fenomeno, inkluzive de profesiaj ĵurnalistoj, ofte opinias, ke civitana ĵurnalismo estas tro subjektiva, amatora kaj malkonsekvenca.
Malsamaj difinoj montras malsamajn angulojn:
Bona kaj detala difino de la koncepto de civitana ĵurnalismo estas donita de sendependa nederlanda ĵurnalisto Mark Glaser. Li diras, ke la ideo de civitana ĵurnalismo estas, ke homoj sen profesia trejnado en ĵurnalismo povas uzi modernajn ilojn kaj interretajn teknologiojn por krei kaj disvastigi informojn, kaj kontroli la precizecon de la informoj donitaj de tradiciaj amaskomunikiloj. Ĉi tio povas esti mesaĝo de ordinara civitano pri socie grava evento, kritiko de artikolo en tradiciaj amaskomunikiloj kun indiko de la antaŭjuĝo de ĵurnalisto aŭ nefidindeco de faktoj, aŭ nur foto aŭ video de la sceno[6].
Civitana ĵurnalismo estas la agado de unu aŭ pluraj civitanoj, kiuj ludas aktivan rolon en la procezo de kolektado, analizado, komunikado kaj disdonado de novaĵoj kaj informoj, kun la celo provizi sendependajn, fidindajn, precizajn, ampleksajn kaj koncernajn informojn por subtenanta demokration (Shayne Bowman & Chris Willis).
Civitana ĵurnalismo havas emancipan kaj ideologian ŝarĝon. Civitanoj, kiuj fariĝas ĵurnalistoj, povus raporti pri la mondoj preterpasitaj de ordinaraj ĵurnalistoj - ekzemple ĉar ili ne konas ilin aŭ pensas, ke ili estas sufiĉe gravaj - kaj tiel povas kontribui al la renovigo de ĵurnalismo[7].
Difino por partoprenema ĵurnalismo [8] de Shayne Bowman kaj Chris Willis:
La partoprenema elemento estas ankaŭ emfazita de la norvega pac-esploristo Johan Galtung, kiu disvolvis koncepton por pacoakcela ĵurnalismo.
La antaŭuloj estis la alternativaj gazetoj de la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj, same kiel la asociaj radioj (angla 'community radio'), de la 1980-aj jaroj.
Speciala formo de civitana, partoprenema ĵurnalismo estas civitanaj dissendiloj kaj murgazetoj.
Antaŭuloj de uzanto-kreita enhavo, estas la publike alirebla televido (public acces television) kaj publikigitaj leteroj de legantoj.
Unu el la ĉefaj kazoj, kiuj kaŭzis la disvolviĝon de ĉi tiu ĵurnalismo, estis dum la usona prezidanta elekto en 2001. La amaskomunikiloj rapide publikigis la nomon de la elektito ĉefe pro konkurado kun la elektronikaj amaskomunikiloj, tiam kiam ankoraŭ ne eblis determini, kiu estis la gajninto. La rezulto de la publikigo estis malĝusta kaj havis gravajn konsekvencojn precipe ĉe la publiko, kiu sentis sin trompita.
Ekzemploj de novaĵmedioj kie civitana ĵurnalismo ludas gravan rolon estas jenaj:
(germana) Okto.tv Arkivigite je 2019-07-09 per la retarkivo Wayback Machine (video) profesiuloj helpas kun trejnado kaj luado de materialoj por civitanaj ĵurnalistoj ĝis publikigo, kiu ĉefe celas grupojn kiuj estas subreprezentitaj en Aŭstrio.
En 2005, AgoraVox naskiĝis el ideo de Carlo Revelli. Ĝi havas milionon da vizitantoj kaj estas la dua fonto de informoj en Francio, post Le Figaro, la plej granda nacia gazeto[11].
Rue89 [fr], fondita de kvar blogaj profesiaj ĵurnalistoj de Liberation en 2007 kiel maniero por eliri el du krizoj, nome la ĝeneralan ekonomian krizon en tradiciaj amaskomunikiloj kaj la manko de fido ĉe legantoj[12].
En Italio estas ok partoprenaj ĵurnalismaj platformoj; Sololibri.net, literatura retejo, AgoraVox Italia, Citynews, Blasting News Italia, parto de la internacia reto, Cittanet, reto de lokaj novaĵoj, TopicNews.it, SalvisJuribus.it, CQ24, hibrido de gazetoj kaj blogoj kaj Giornalia (giornalia.com). Ĉi-lasta aktivas ekde 2019 kaj permesas verki kaj eldoni artikolojn kaj alian enhavon de registritaj uzantoj. Unika en sia speco, kompare kun ĉiuj aktivaj civitanaj informretejoj en Italio kaj la cetero de Eŭropo, ĉar ĝi permesas rektan publikigon en la "socia" spaco de la retejo. Tial la artikoloj estas tuj videblaj al registritaj uzantoj, kiuj siavice povas validigi la informojn fare de redaktistoj, por ke tiuj informoj estu publikigeblaj en la videbla parto por la tuta platformo, la ĉefa reta gazeto.
OhmyNews estas la plej vizitata sudkorea novaĵejo[13] (pli ol miliono da uzantoj ĉiutage). 70% de ĝiaj enhavoj estas produktitaj de ĉirkaŭ 35.000 civitanaj raportistoj, ordinaraj uzantoj, kiuj decidas fari sian kontribuon sendante artikolon. La redaktistaro estas kunmetita de nur 47 homoj.
Democracy Now, usona civitana ĵurnalismo
Current TV, kabla televidokanalo kreita de Al Gore kaj advokato Joel Hyatt, baziĝas sur filmetoj kun maksimuma daŭro de 5 minutoj, nomataj podetoj. La programado baziĝis por 25% el filmetoj produktitaj de spektantoj[14]. Ĝia celpubliko estis gejunuloj inter 18 kaj 34 jaroj doninte informojn el la stilo de MTV. La intenco estis alporti la kreemon de la Interreto kaj vlogoj (filmetoj) al la televida ekrano.
La 20-an de aŭgusto Current TV ĉesis post kiam ĝi falis en la manojn de la plurmedia kompanio Al Jazeera Media Network.
Kritikaj voĉoj argumentas, ke civitanaj ĵurnalistoj ne kapablas disponi pri la kapabloj de profesiaj ĵurnalistoj kiel profesiaj kartoj por aliro al eventoj, redakciaj servoj, tradukistoj kaj gvidiloj, specialaj ekipaĵoj, ktp. Civitana ĵurnalismo povas esti eĉ danĝera evoluo, kiam grandaj amaskomunikilaj kompanioj anstataŭigos ĵurnalistojn per senpagaj civitanaj ĵurnalistoj[15].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
