Remove ads
Ŝanhajo (ĉine 上海, pinjine: Shànghǎi [ʂaŋ˥˩hai˩˧] 
aŭskulti) estas la plej multe loĝata urbo en Ĉinio. Kiel monda urbo, Ŝanhajo prenas influon sur komerco, financo, kulturo, arto, modo, esploro kaj distro. La urbo situas en orienta Ĉinio, je la meza parto de la ĉina marbordo kaj la buŝo de la Jangzio Rivero.
| Ŝanhajo | |
| ĉine 上海, pinjine: Shànghǎi | |
| urbo | |
 .jpg) Fotomontaĵo | |
| Oficiala nomo: 上海 | |
| Hu-沪: Shen-申 | |
| Lando |  Ĉinio |
|---|---|
| Historiaj regionoj | 4
|
| Distriktoj de Ŝanhajo | 17
|
| Riveroj | Jangzio, Huangpu Jiang |
| Situo | Ŝanhajo |
| - alteco | 4 m s. m. |
| - koordinatoj | 31° 14′ 04″ N 121° 29′ 06″ O (mapo) |
| Plej alta punkto | |
| - alteco | 103,4 m s. m. |
| Areo | 7 037 km² (703 700 ha) |
| - de aglomeraĵo | 5 299 km² (529 900 ha) |
| - de akvo | 679 km² (67 900 ha) |
| - de lando | 6 340 km² (634 000 ha) |
| Loĝantaro | 19 210 000 (2009) |
| Denseco | 2 729,86 loĝ./km² |
| Unua mencio | 960 |
| Ĉefsekretario | Yu Zhengsheng (俞正声) |
| Urbestro | Gong Zheng
(ekde 23-a de marto 2020) |
| Horzono | GMT (UTC+8) |
| Poŝtkodo | 200000 – 202100 |
| Telefona antaŭkodo | +86 (0)21 |
| Aŭtokodoj | 沪A,B, D, E, F,G ,H, J, K 沪C (eksteraj antaŭurboj) |
| IHD | 0.908 — tre alta |
| ISO 3166-2:CN | CN-SH |
| Floro de urbo | Magnolio |
  Situo enkadre de Azio
| |
 Situo de Ŝanhajo enkadre de Ĉinio
| |
 Mapo de la distriktoj de Ŝanhajo
| |
 Vikimedia Komunejo: Ŝanhajo | |
| Retpaĝo: www.Shanghai.gov.cn | |
 | |
Unue fiŝista kaj teksaĵa urbo, Ŝanhajo kreskis grave en la 19-a jarcento pro sia favora havena loko kaj kiel unu el la urboj bonvenigantaj la fremdlandan komercon laŭ la Traktato de Nankino (1842). La urbo estas komerca centro inter la orienta kaj la okcidenta Azio. Ĝi fariĝis transnacia nabo de financo kaj komerco en la 1930-aj jaroj.[1] Post 1990, la ekonomia reformo enkondukita de Deng Xiaoping grave influis la urbon. En 2005, Ŝanhajo fariĝis plej granda karga haveno en la mondo.[2]
La urbo estas turisma celo fama pro siaj historiaj konstruaĵoj kiel La Bund (kajo) (ĉine 外滩, Wàitān) kaj la Templo de la Urba Dio (ĉine 城隍庙, Chénghuángmiào), sed ankaŭ pro sia moderna urbocentra silueto kun granda nombro de novaj nubskrapuloj, inkluzive de la Turo de Orienta Perlo (ĉine 东方明珠, Dōngfāng Míngzhū). Nuntempe, Ŝanhajo estas la plej granda komerca urbo kaj centro de financo en metropoloj de Ĉinio kaj estis priskribita kiel la «modelo» de plej rapide kreskanta ekonomio en Ĉinio.[3][4]
Ŝanhajo sukcese okazigis la Mondan Ekspozicion en 2010, kun 73 000 000 vizitantoj.[5]
Remove ads
La du ĉinaj skribsignoj en la nomo de la urbo estas 上 (shàng) 'supra' kaj 海 (hǎi) 'maro', kiuj signifas 'Supra Maro'. La plej frua mencio de ĉi tiu nomo okazis dum regado de la Song-dinastio (11-a jarcento), ĉe kiu tempo estis jam rivera kunfluejo kaj urbo kun ĉi tiu nomo en la areo. Estas disputoj pri ĝusta interpreto de la nomo, sed oficiala loka historio konstante diris ke ĝi signifas 'La supra atingoj de la maro'. Pro la ŝanĝiĝanta marbordo, la ĉinaj historiistoj konkludis ke ĉe la Tang-dinastio Ŝanhajo estis laŭvorte sur la maro, kaj tio klarigas devenon de la nomo. Hǎishàng (ĉine 海上), kun la mala ordo de la du skribsignoj, estas poezia nomo de Ŝanhajo, ofte uzata pri la Ŝanhaja arto kaj kulturo.
Ŝanhajo estas ofte mallongigita en la ĉina kiel Hù (simpligite: 沪-tradicie: 滬). Ĉi tiu skribsigno aperas sur ĉiu motorveturila licenco tege eldonita en la urbo hodiaŭ. Tio ĉi estas derivita de Hu Du (simpligite: 沪渎-tradicie: 滬瀆), la antikva nomo por la pli malalta sekcio de la Suzhou Rivereto kie ĝi eniras la maron, la sama sekcio kiu estas hodiaŭ rigardata kiel la pli malalta sekcio de la Huangpu Rivero.[6] La skribsigno Hu estas ofte kombinita kun song por formi la nomon Songhu (ĉine 松沪). Song venas de alia antikva nomo por la Suzhou Rivereto, la Rivero Song (laŭ kiu la urbo Songjiang nomiĝas). Ekzemple, la Batalo de Ŝanhajo (1937) estas konata en Ĉinio kiel la Batalo de Songhu. Dua mallongigo por Ŝanhajo estas Shēn (申), derivita de la nomo de Chunshen Jun (ĉine 春申君), nobelo kaj loke respektegita heroo de la Reĝlando Chu en la 3-a jarcento a.K., kies teritorio inkluzivis la Ŝanhajan areon. Sportaj teamoj kaj ĵurnaloj en Ŝanhajo ofte uzas la skribsignon Shēn (申) en siaj nomoj. Ŝanhajo estas ankaŭ ofte nomata Shēnchéng (申城, "urbo de Shēn").
Alia frua nomo por Ŝanhajo estis Huating (ĉine 华亭, Huátíng). En 751 a.K. dum la meza parto de la Tang-dinastio, Gubernio Huating estis establita ĉe moderna-tago Songjiang, la unua gubernio-nivela administro ene de moderneca Ŝanhajo. Hodiaŭ, Huating estas plej ofte renkontita kiel la nomo de kvar-stela hotelo en la urbo.
Remove ads
Dum la Song-dinastio (960–1279 p.K.) Ŝanhajo plialtigis sian statuson — de vilaĝo (村) al merkata urbo (镇) en 1074 kaj en 1172 por stabiligi la oceanan marbordon estis konstruita dua mara muro, kompletiganta pli fruan digon. De la Yuan-dinastio en 1292 ĝis Ŝanhajo oficiale fariĝis urbo por la unua tempo en 1297, la areo estis nomita simple kiel gubernio (县) administrita de la Songjiang Prefektejo (Ĉinio).
Du gravaj eventoj helpis antaŭenigi evoluadon de Ŝanhajo en la Ming-dinastio. Urba muro estis konstruita por la unua tempo en 1554, por protekti la urbon de atakoj de Wokou (japanaj piratoj). Ĝi mezuris je 10 metroj alta kaj 5 kilometroj longa. Dum la Wanli reĝado (1573–1620) Ŝanhajo ricevis gravan psikologian akcelon de la konstruo de la Templo de la Urba Dio(城隍庙) en 1602. Ĉi tiu honoro estis kutime rezervita por lokoj kun la statuso de urbo, kiel prefekteja ĉefurbo (府) kaj ne estis ordinare donita al nura gubernieta urbo (镇) kiel Ŝanhajo. La honoro estis verŝajne konsidero de ekonomia graveco de la urbo, kiel oponita al ĝia malalta politika statuso.
Dum la Qing-dinastio, Ŝanhajo fariĝis unu el la plej gravaj maraj havenoj en la Regiono de la Jangzia Riverdelto. Tio ĉi estis rezulto de la du gravaj politikaj ŝanĝoj de la centra registaro. Unue, Imperiestro Kanĝi (1662–1723) en 1684 retroirigis la antaŭan Ming-dinastian malpermeson sur oceano por irantaj ŝipoj, malpermeso kiu validis ekde 1525. Due, en 1732 Imperiestro Yongzheng translokigis la doganan oficejon por Jiangsu-provinco (江海关, Ŝanhaja Dogana Domo) de la prefekteja ĉefurbo de Songjiang urbo al Ŝanhajo kaj donis al la urbo ekskluzivan regon super dogankolektado por fremda komerco de Jiangsu-provinco. Rezulte de ĉi tiuj du kritikaj decidoj, Profesoro Linda Cooke Johnson konkludis ke ekde 1735 Ŝanhajo fariĝis la grava komerca haveno por ĉiuj de la pli malalta Jangzia Rivera regiono, malgraŭ kvieta estado ĉe la plej malalta administracia nivelo en la politika hierarkio.
Internacia atento al Ŝanhajo kreskis en la 19-a jarcento pro ĝia ekonomia kaj komerca potencialo ĉe la rivero Jangzio. Dum la Unua Opia Milito (1839–1842), britaj fortoj intertempe okupis la urbon. La milito finiĝis per la Traktato de Nankino (1842), malfermanta la traktatajn havenojn, inkluzive de Ŝanhajo. La Traktato de la Bogue subskribita en 1843 kaj la Sino-amerika Traktato de Wangsia subskribita en 1844 permesis al fremdaj nacioj viziti kaj komerci sur ĉina teritorio, kio estis la unuaj cedoj al alilandanoj.
En 1854, la Urba Konsilio de Ŝanhajo estis kreita por administri la fremdajn koloniojn. En 1860–1862, dum civila milito Ŝanhajo estis dufoje invadita en 1861. En 1863, la brita kolonio, kiu estis al la sudo de Suzhou rivereto (Huangpu distrikto) kaj la usona kolonio, kiu etendiĝis al la nordo de Suzhou rivereto (Hongkou distrikto), formis la Internacian Kolonion. La franco elektis de la Ŝanhajo Urba Konsilio kaj daŭrigis ĝian propran Ŝanhajan Francan Koncesion, al la sudo de la Internacia Kolonio, kiu ankoraŭ ekzistas hodiaŭ kiel populara allogo. Civitanoj de multaj landoj kaj ĉiuj kontinentoj venis al Ŝanhajo por loĝi kaj labori tie dum postaj jardekoj. Tiuj kiuj restis por longe, foje dum kelkaj generacioj, nomis sin "Ŝanhajlandanoj".[7] En la 1920-aj jaroj kaj 1930-aj jaroj, preskaŭ 20,000 tiel nomataj «blankaj» rusoj kaj rusaj judoj fuĝis dum kaj post la Rusia enlanda milito kaj ekloĝis en Ŝanhajo. Ĉi tiuj Ŝanhajaj rusoj konsistigis la duan plej grandan fremdan komunumon. De 1932, Ŝanhajo fariĝis kvina plej granda urbo de la mondo kaj hejmo al 70,000 fremduloj.[8] En la 1930-aj jaroj, 30,000 Judaj rifuĝintoj de Eŭropo alvenis en la urbo.[9]
La Unua Ĉina-japana Milito(1894-1895) konkludita kun la Traktato de Shimonoseki, kiu levis Japanion fariĝi alia fremda potenco en Ŝanhajo. Japanio konstruis la unuajn fabrikojn en Ŝanhajo, kiu estis baldaŭ kopiita de aliaj fremdaj potencoj. Ŝanhajo estis tiam la plej grava financa centro en la Orienta Azio. Ĉiuj ĉi tiu internacia aktiveco donis Ŝanhajon la kromnomo "la Granda Ateno de Ĉinio"[10]
Sub la Respubliko de Ĉinio (1911–1949), la 14-an de julio 1927 Ŝanhajo finfine akiris la urbostatuson. Kvankam la teritorio de la fremdaj cedoj estis ekskludita de ĝia rego, Ŝanhajo kovris areon de 828,8 km², inkluzive de la modern-tagaj distriktoj de Baoshan, Yangpu, Zhabei, Nanshi kaj Pudong. La unua tasko de nova urba registaro, gvidita de ĉina urbestro kaj urba konsilio, estis krei novan urban centron en Jiangwan urbo de Yangpu distrikto, ekster la limoj de la fremdaj cedoj. Ĉi tiu nova urba centro devintus inkluzivi publikan muzeon, bibliotekon, sportan stadionon kaj urban halon.
En la 28-a de januaro 1932, japana armeo agresis Ŝanhajon kaj la ĉinoj reziste batalis kontraŭ la invado ĝis majo. La Batalo en Ŝanhajo en 1937 estis kaŭzita de la okupo de la ĉino administrita partojn de Ŝanhaja ekstero de la Internacia Kolonio kaj la franca Cedo. La Internacia Kolonio estis okupita de la japano je la 8-a decembro 1941 kaj restis okupita ĝis kapitulaco de Japanio en 1945, dum kiu tempa militaj krimoj estis faritaj.[11]
En la 27-a de majo, 1949, Liberiga Armeo de la Komunista Loĝantaro prenis regon de Ŝanhajo, kiu estis unu el nur tri eksaj Respubliko de Ĉinio (ROC) urboj ne kombinita en najbaraj provincoj super la sekvanta jardeko (la aliaj estanta Pekino kaj Tianjin). Ŝanhajo travivis serion da ŝanĝoj en la limoj de ĝiaj subdividoj, precipe en la sekvanta jardeko. Post 1949, multaj fremdaj firmaoj translokigis iliajn oficejojn de Ŝanhajo al Hongkongo, kiel parto de elirado de fremda investo pro la Komunista venko.
Dum la 1950aj jaroj kaj 1960aj jaroj, Ŝanhajo fariĝis industria centro kaj centro por radikala maldekstraism; la maldekstrulo Jiang Qing kaj ŝia tri kohortoj, kune la Bandaĉo de Kvar, estis bazita en la urbo. Ankoraŭ, eĉ dum la plej tumultaj tempoj de la Kultura Revolucio, Ŝanhajo estis kapabla daŭrigi altan ekonomian produktivon kaj relativan socian stabilecon. En plejparto de la historio de la Ĉina Popola Respubliko, por funela riĉeco al la kamparaj areoj, Ŝanhajo estis relative peza kontribuanto de imposta enspezo al la centra registaro. Tio ĉi venis ĉe la kosto de severe kripliganta substrukturo de Ŝanhajo kaj brava evoluado. Ĝia graveco al la fiska puto-estado de la centra registaro ankaŭ neita ĝin ekonomiaj liberaligoj komencite en 1978. Ŝanhajo estis fine permitite iniciati ekonomiajn reformojn en 1991, komencante la masivan evoluadon ankoraŭ vidita hodiaŭ kaj la naskiĝo de Luĝjadzŭej (Lujiazui) en Pudong.
Remove ads
Ŝanhajo sidas sur la Jangzia Delto en la orienta marbordo de Ĉinio kaj estas malglate egaldistanca de Pekino kaj Hongkongo. La urbo ĝenerale konsistas de duoninsulo inter la Jangzio kaj Hangzhou Golfeto, dua plej granda insulo de la metropolo estas Chongming Gubernio kaj nombro da pli malgrandaj insuloj. Ĝi estas randirita sur la norda kaj okcidento de Jiangsu-provinco, en la sudo de Zhejiang-provinco kaj en la oriento de la Orienta Ĉinio Maro. La urbo konvena estas bisekcita de la rivero Huangpu, enflurivero de la Jangzio. La historia centro de la urbo, la Puxi areo, estas troviĝita sur la okcidenta flanko de la Huangpu, dum la lastatempe evoluigita Pudong, enhavas la centran financan distrikton Lujiazui, estis evoluigita sur la orienta banko.
La vasto je Konvertate 6218 km2, landa areo estas plata, krom kelkaj montetoj en la sudokcidenta angulo, kun ordinara alteco de Konvertate 4m.[12] La loko de la urbo sur la plata aluvia ebenaĵo signifis ke novaj konstruaĵegoj devas esti konstruitaj kun profundaj konkretaj stakoj por eviti, ke ili sinku en la mola tero. La plej alta punkto estas ĉe la pinto de Dajinshan Insulo ĉe Konvertate 103m.[13] En la urbo troviĝas multaj riveroj, kanaloj, riveretoj kaj lagoj, kaj estas sciita por ĝia riĉa akvo rimedoj kiel parto de la Tai Lago drenada areo.
Klimato
Ŝanhajo havas humidan subtropikan klimaton kaj kun kvar klaraj sezonoj. Vintro tie estas frosta kaj malseketa,kaj malvarma nordokcidenta vento de Siberio povas kaŭzi noktotempan temperaturon fali sub minuso, kvankam plejpartoj de jaroj estas nur unu aŭ du tagoj de neĝado. Somero estas varma kaj humida, kun 35 °C de ĉ. 8.7 tagoj ĉiujare; foje torentas pluvo aŭ anomalias fulmotondroj,kiuj povas esti atenditaj. Somere kaj komence de la aŭtuno la urbon povas trafi tajfunoj. En la lastaj jaroj ili ne kaŭzis konsiderindan damaĝon.[14] La plej agrablaj sezonoj en Ŝanhajo estas la printempo, kvankam ĝi estas nekonstanta kaj alportas oftajn pluvojn, kaj la aŭtuno, kiu estas ĝenerale sunbrila kaj seka. La urbaj mezumoj 4.2 °C en januaro kaj 27.9 °C en julio, pro tio ke ĉiujara mezaĵo de 16.1 °C. Ŝanhaja sperto sur ordinara 1,878 horoj de sunbrilo por jaro, kun la plej varma temperaturo iam ajn registrita ĉe 40.2 °C kaj la plej malalta ĉe −12.1 °C.[15] La ordinara frosto ĝenerale estas 276 tagoj.
| Monato | Jan | Feb | Mar | Apr | Maj | Jun | Jul | Aŭg | Sep | Oct | Nov | Dec | Jaro |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Avĝ alta temperaturo [[Celsius| °C]] ([[Fahrenheit| ℉]]) | 8,1 (46,6) | 9,2 (48,6) | 12,8 (55) | 19,1(66,4) | 24,1 (75,4) | 27,6 (81,7) | 31,8 (89,2) | 31,3 (88,3) | 27,2 (81) | 22,6 (72,7) | 17,0 (62,6) | 11,1 (52) | 20,2 (68,4) |
| Avĝ malalta temperaturo [[Celsius| °C]] ([[Fahrenheit| ℉]]) | 1,1 (34) | 2,2 (36) | 5,5 (42,1) | 10,9 (51,6) | 16,1 (61) | 20,8 (69,4) | 25,0 (77) | 24,9 (76,8) | 20,6 (69,1) | 15,1(59,2) | 9,0 (48,2) | 3,0 (37,4) | 12,9 (55,2) |
| Precipitaĵo mm (colo) | 50,6 (1,992) | 56,8 (2,236) | 98,8 (3,89) | 89,3 (3,516) | 102,3 (4,028) | 169,6 (6,677) | 156,3 (6,154) | 157,9 (6,217) | 137,3 (5,406) | 62,5 (2,461) | 46,2 (1,819) | 37,1 (1,461) | 1146,7 (45,854) |
| Sunbrilaj horoj | 123,0 | 115,7 | 126,0 | 156,1 | 173,5 | 147,6 | 217,8 | 220,8 | 158,9 | 160,8 | 146,6 | 147,7 | 1894,5 |
| % Humideco | 75 | 74 | 76 | 76 | 76 | 82 | 82 | 81 | 78 | 75 | 74 | 73 | 76,8 |
| Fonto: Nacia Meteocentro de Ĉinio. Arkivita el la originalo je 2011-09-02. Alirita 2011-01-24 . | |||||||||||||
Remove ads
La politiko de Ŝanhajo estas strukturita en duobla partio-registara sistemo kiel ĉiuj aliaj regantaj institucioj en Ĉinio. La Urbestro de Ŝanhajo estas la plej alta ranga oficialulo en la Popola Registaro de Ŝanhajo .
Ŝanhajo estas administrate egalula al provinco kaj estas disigita en 18 gubernio-nivelaj dividoj: 17 distriktoj kaj unu gubernio. Eĉ kvankam ĉiu distrikto havas ĝian propran urban kernon, la vera urba centro estas inter Bordo al la oriento, Nankino Rd al la nordo, Malnova Urbo Templo kaj Huaihai Vojo al la sudo. Eminentaj centraj komercaj areoj inkluzivas Lujiazui sur la orienta banko de la Huangpu Rivero kaj La Bund kaj Hongqiao Lu areoj en la okcidenta banko de la Huangpu Rivero. La urba halo kaj grava administro unuoj estas troviĝitaj en Huangpu Distrikto, kiu ankaŭ servas kiel komerca areo, inkluzive de la fama Nankino Vojo. Aliaj gravaj komercaj areoj inkluzivas Xintiandi kaj la ŝikan Huaihai Vojon (antaŭe Avenuo Joffre) en Luwan distrikto kaj Xujiahui (kiu estis tradukita en angla kiel Zikawei, reflektanta la Ŝanhaj-dialekta prononco) en Xuhui Distrikto. Multaj universitatoj kaj kolegioj en Ŝanhajo estas troviĝitaj en loĝdomaj areoj de Yangpu Distrikto kaj Putuo Distrikto.
Jen la administraj dividoj de Ŝanhajo; la nomoj transliterumiĝas laŭ la Sistemo de El Popola Ĉinio. Naŭ el la distriktoj regas Puxi (laŭvorte Huangpu Rivera okcidento) aŭ la pli malnova parto de urba Ŝanhajo sur la okcidenta banko de la Huangpu Rivero. Ĉi tiuj naŭ distriktoj estas kolektive plu-gviditaj al kiel Ŝanhajo Konvena (上海市区) aŭ la kerna urbo (市中心):
- Distrikto Hŭangpu (ĉine 黄浦区, Huángpǔ Qū)
- Distrikto Luŭan (ĉine 卢湾区, Lúwān Qū)
- Distrikto Ŝjuhŭej (ĉine 徐汇区, Xúhuì Qū)
- Distrikto Ĉangning (ĉine 长宁区, Chángníng Qū)
- Distrikto Ĝjing'an (ĉine 静安区, Jìng'ān Qū)
- Distrikto Putu (ĉine 普陀区, Pǔtuó Qū)
- Distrikto Ĝabej (ĉine 闸北区, Zháběi Qū)
- Distrikto Hongkoŭ (ĉine 虹口区, Hóngkǒu Qū)
- Distrikto Jangpu (ĉine 杨浦区, Yángpǔ Qū)
super Suzhou Rivereto, kun la Broadway Domegoj maldekstre.
Pudong (laŭvorte Huangpu Rivero oriento) aŭ la pli nova parto de urba kaj antaŭurba Ŝanhajo sur la orienta banko de la Huangpu Rivero, estas regita de:
- Distrikto Nova Pudong (ĉine 浦东新区, Pǔdōng Xīn Qū) — Chuansha Gubernio ĝis 1992, kombinita kun Distrikto Nanhuj en 2009
Sep el la distriktoj regas antaŭurbojn, persatelitajn urbojn kaj kamparajn areojn cetere for de la urba kerno:
- Distrikto Baŭŝan (ĉine 宝山区, Bǎoshān Qū) — Gubernio Baŭŝan ĝis 1988
- Distrikto Minhang (ĉine 闵行区, Mǐnháng Qū) — Gubernio Ŝanhajo ĝis 1992
- Distrikto Ĝjading (ĉine 嘉定区, Jiādìng Qū) — Gubernio Ĝjiading ĝis 1992
- Distrikto Ĝjinŝan (ĉine 金山区, Jīnshān Qū) — Gubernio Ĝjinŝan ĝis 1997
- Distrikto Songĝjang (ĉine 松江区, Sōngjiāng Qū) — Gubernio Songĝjang ĝis 1998
- Distrikto Ĉjingpu (ĉine 青浦区, Qīngpǔ Qū) — Gubernio Ĉjingpu ĝis 1999
- Distrikto Fengŝjan (ĉine 奉贤区, Fèngxián Qū) — Gubernio Fengŝjan ĝis 2001
Chongming Insulo, insulo ĉe la buŝo de la Jangzio, estas regita de:
- Gubernio Ĉongming (ĉine 崇明县, Chóngmíng Xiàn)
De 2003, ĉi tiu gubernio-nivelaj dividoj estas cetere disigitaj en la 220 sekvantaj politikaj dividoj de Ĉinio#Vilaĝeta nivelo|urbeto-nivelaj dividoj: 114 urboj, 3 vilaĝetoj de urbeto, 103 subdistriktoj. Tiuj estas en ĝirado disigita en la sekvanta politikaj dividoj de Ĉinio#vilaĝo-nivelaj dividoj: 3393 kvartalaj komitatoj kaj 2037 vilaĝaj komitatoj.
Remove ads
Universitato Jiaotong ĉe Ŝanhajo (simpligita ĉine :上海交通大学, tradicia ĉine :上海交通大學, pinjine: Shànghǎi Jiāotōng Dàxué; angle Shanghai Jiao Tong University, mallongigita SJTU) situanta en Ŝanhajo, estas unu el la plej grandaj kaj plej influaj universitatoj de la Ĉina Popola Respubliko.
La Universitato de Ŝanhajo por Scienco kaj Teknologio (angle University of Shanghai for Science and Technology, akronime USST; ĉine 上海理工大学, Shànghǎi Lǐgōng Dàxué) estas publika universitato en Ŝanhajo, fondita en 1906.
Ŝanhaja Universitato (ĉine 上海大学; pinjine: Shàngdà Dàxué; angle Shanghai University, akronime SHU) estas urba publika universitato en Ŝanhajo,. La ĉefa kampuso Baoŝan troviĝas en la nordo de Ŝanhajo kaj estas du aliaj kampusoj en Jiading kaj Jing'.
Ŝanhaja Instruista Universitato (ĉine 上海师范大学; pinjine: shànghǎishīfàndàxué; angle Shanghai Normal University, akronime SHNU) estas publika esplora universitato en Ŝanhajo. SHNU estas unu el la tri kernaj universitatoj (上海市重点大学) (Kune kun Ŝanhaja Universitato kaj Universitato de Ŝanhajo por Scienco kaj Teknologio) en Ŝanhajo, kiu estas forte subtenita de ŝanhaja urba registaro.
Universitato Tongji (ĉine 同济大学; angle Tongji University, foje nomita Tongji-Universitato) estas nacia publika esplora universitato en Ŝanhajo. Establita en 1907 en la areo de Wusong de la germana registaro kune kun germanaj kuracistoj en Ŝanhajo, Tongji estas unu el la plej longe staranta, plej elektema kaj plej prestiĝaj universitatoj en Ĉinio [16].
Ŝanhaja Fremdlingva Universitato (ĉine 上海外国语大学) estas publika universitato, kiu, se temas pri fremdaj lingvoj, estas konsiderata la plej fama universitato en la lando, kune kun la Pekina Fremdlingva Universitato kaj la Pekina Universitato de Lingvo kaj Kulturo.
Remove ads
Ŝanhajon oni ofte rigardas kiel la centron de la financa kaj komerca vivo de la kontinenta Ĉinio. Ĝian moderna evoluon iniciatis la ekonomiaj reformoj de la jaro 1992. Tio okazis jardekon post similaj evoluoj en multaj sudaj provincoj de Ĉinio. Sed post kompare malfrua starto de la modernigo Ŝanhajo progresis kaj progresas ege rapide. En Ŝanhajo funkcias la plej granda borso en la kontinenta Ĉinio.
Laŭ oficiala statistiko de 2005, la ne-ŝtata sektoro kreskis produkti 42.5% da malneta enlanda produkto (MEP-GDP) de Ŝanhajo, dum la reformita staton-sektoro produktas 57.5% da MEP.[17] Ekde 2005, Ŝanhajo rangis unue de plej okupata kargo de la mondo havenoj dum, pritraktanta totalo da 560 milionaj tunoj de kargo en 2007. Ŝanhajo vara trafiko superpasis Hongkongon fariĝi la dua plej okupata haveno en la mondo, malantaŭ Singapuro.[18] Ŝanhajo kaj Hongkongo estas rivalantaj por esti la ekonomia centro de la Ĉina regiono. Hongkongo havas la avantaĝon de pli forta laŭleĝa sistemo, pli granda internacia merkata integrigo, supera ekonomia libereco, pli granda banko kaj serva kompetenteco, pli malaltaj impostoj kaj plene konvertebla valuto. Ŝanhajo havas pli fortajn ligojn al ambaŭ la ĉina interno kaj la centra registaro, kaj pli forta bazo en fabrikado kaj teknologio.
Ŝanhajo pliigis ĝian rolon en financo, enbankiganta kaj kiel grava celloko por kompania sidejo, stimulantan postulon por tre edukita kaj modernigita laborantaro. Ŝanhajo registris duoblan-ciferan kreskon por 15 sinsekvaj jaroj ekde 1992. En 2008, nominala MEP de Sanhajo poŝtis 9.7% kreskiga al 1.37 triliona juanoj. La Ŝanhaja Borsa Interŝanĝo estas plej rapida kresko en la mondo , 130% en 2006.[19]
Kiel en multaj aliaj areoj en Ĉinio, Ŝanhajo estas travivanta konstruaĵa ekprosperiĝo. En Ŝanhajo la moderna arkitekturo estas rimarkinda por ĝia unika stilo, precipe en la plej altaj etaĝoj, kun pluraj pintaj etaĝoj da restoracioj, kiu similas flugantajn subtasojn.
La grandeco de Ŝanhajaj konstruaĵoj estas konstruita je tura apartamento de diversaj alto, koloro kaj desegno. Estas nun forta fokuso de urbaj planistoj evoluigi pli "verdaj areoj"-n (publikaj parkoj) inter la apartamentaj kompleksoj por plibonigi la kvaliton de vivo por loĝantoj de Ŝanhajo, en akordiĝo al la "Pli Bona Urbo – Pli Bona Vivo" temo de Ekspozicio de Expo 2010.
Industriaj zonoj en Ŝanhajo inkluzivde de Hongqiao Ekonomia kaj Teknologia Evoluada Zono, Jinqiao Eksporta Ekonomia Pretiga Zono, Minhang Ekonomia kaj Teknologia Evoluada Zono kaj Ŝanhaja Caohejing Alta kaj Nova Teknologia Evoluada Zono.
Loĝistika Parko en Ŝanhajo inkluzivas BLOGIS Parkon (Ŝanhajo)[20] kaj GLP Parkon Lingang.[21]
Remove ads
La loĝantaro de Ŝanhajo estas 19 213 200. Laŭ totala administracia areo de loĝantaro, Ŝanhajo estas la tria plej granda el la kvar rekte regataj urboj de la Ĉina Popola Respubliko, post Chongqing[22] kaj Pekino.[23] En la ĈPR, rekte regata urbo (ĉine 直辖市) estas granda urbo kun egala statuso al provinco. Laŭ la censo de 2000, la loĝantaro de Ŝanhajo Urbo nombris 16.738 milionojn, inkluzive de la migra loĝantaro de 3.871 milionoj.[mankas fonto] Laŭ la censo de 1990, la totala loĝantaro pliigis je 3,396 milionoj aŭ 25,5%.
De la fino de 2004, loĝantaro de Ŝanhajo estas ĉ. 16,7022 milionoj, laŭ Ĉinia Statistiko 2005. De tiuj, 1,469 milionoj (8.8%) estis en la aĝa grupo de 0–14; 12,661 milionoj (75,8%) inter 15 kaj 64; 2,572 milionoj (15,4%) estis pli malnova ol 65.[24]
En 2008, la loĝantaro de longatempaj loĝantoj atingis 18,88 milionojn, inkluzive de oficiale registrita loĝantaro de 13.71 milionoj kaj 4.79 milionoj da registritaj longatempaj migrantoj de aliaj provincoj, multaj de Anhui-provinco, Jiangsu kaj Zhejiang Provincoj. Laŭ la Urba Statistika Buroo de Ŝanhajo, estis 133 340 fremduloj en Ŝanhajo en 2007.[25] Kelkaj eksterlandanoj loĝas en Ŝanhajo kiel longtempaj loĝantoj.[26] La atendata vivdaŭro en 2006 estis 80,97 jaroj por ĉiuj homoj, 78,67 por viroj kaj 82,29 por virinoj.[27] La averaĝa disponebla enspezo de Ŝanhajano, en la unua trimestro de 2009, estas 21 871 juanoj.[28]
Religio
Pro ĝia kosmopolita historio, Ŝanhajo havas riĉan miksaĵon de religia heredaĵo kiel montrita de la religiaj konstruaĵoj kaj institucioj ankoraŭ disigita ĉirkaŭ la urbo. Taoismo havas ĉeeston en Ŝanhajo en la formo de pluraj temploj, inkluzive de la Templo de la Urba Dio, ĉe la koro de la malnova urbo kaj templo dediĉita al la Tri reĝlandoj generalo Guan Yu. La Wenmiao estas templo dediĉita al Konfuceo. Budhismo havis ĉeeston en Ŝanhajo ekde antikvaj tempoj. Templo Longhua, la plej granda templo en Ŝanhajo kaj Templo Jing'an, estis unue fondita en la periodo de la Tri Reĝlandoj. Aliaj gravaj temploj estas la Jada Buddha Templo, kiu estas nomita post granda statuo de Sidarto Gotamo Budhao eldistranĉis de jado en la templo. En lastatempaj jardekoj, dekduoj de modernaj temploj estis konstruitaj en la urbo. superrega religio en Ŝanhajo estas Mahayana budhismo kaj Taoismo estas ankaŭ sekvita de multaj loĝantoj en Ŝanhajo . Islamo venis en Ŝanhajo je 700 jaroj antaŭe kaj moskeo estis konstruita en 1295 en Songjiang. En 1843, la altlernejo de instruistoj estis ankaŭ instalita. La Moskeo Xiaotaoyuan estas troviĝita ĉe 52 Xiaotaoyuan Strateto, Orienta Fŭing Vojo, Suda Distrikto. Tio ĉi estas ke la Ŝanhajo islama Asocio estas ankaŭ troviĝita, kiu havas reputacion sciitan en la mondo.
Ŝanhajo havas la plej altan katolikan procenton en Metropoloj de Ĉinio (2003). Inter katolikaj preĝejoj, Sankt. Ignatius Catedralo de Ŝanhajo en Xujiahui estas unu el la plej grandaj, dum Ŝi Shan Baziliko estas la nura aktiva pilgrimejo en Ĉinio. La urbo estas ankaŭ hejmo al Judoj en Ĉinio kaj Ortodoksa-komunumoj.
Eduko
Ŝanhajo estas hejmo al kelkaj plejpartoj de prestiĝaj universitatoj en Ĉinio, inkluzive de
- Fudan Universitato
- Ŝanhajo Jiao Tong Universitato
- Orient-Ĉina Normala Universitato (ECNU)
- Ŝanhaja Universitato (SHU)
- Ŝanhaja Instruista Universitato (SHNU)
- Universitato de Ŝanhajo por Scienco kaj Teknologio (USST)
- Universitato Tongji
- Ŝanhaja Universitato de Financo kaj Ekonomio
- Ŝanhaja Teatra Akademio
Ŝanhaja Teatra Akademio estas fama en la bona arta industrio. En 2010. Programo por Internacia Studenta Takso rezulte rivelis ke Ŝanhajaj studentoj trafis la plej altan en la mondo en ĉiuj aspektoj (Matematiko, Legado kaj Scienco).[29]
Publika transportado
Ŝanhajo havas vastan publikan transportadan sistemon, plejparte bazita sur metrooj, aŭtobusoj kaj taksioj. Pago de ĉiuj ĉi tiu publikaj transportadaj iloj povas esti farita de la uzanta Ŝanhaja Publika Transportada Karto.
Rapida transito de Ŝanhaja sistemo, Ŝanhaja Metroo, inkluzivas ambaŭ metroon kaj malpezan fervojon linioj kaj etendas al ĉiu kerna urba distrikto tiel kiel najbaraj antaŭurbaj distriktoj. Kiel de 2010, estas dek du metroaj linioj (inkluzive de la Ŝanhaja Magleva Trajno), 273 stacioj kaj super 420 km. de vojetoj en operacio, farante ĝin la plej longa reto en la mondo.[30] En 22-a de oktobro, 2010, ĝi fiksis rekordon de ĉiutaga veturantaro da 7.548 milionoj.[31] La veturoprezo dependas de la longeco de vojaĝada distanco kaj ĝenerale varias de 3 al 4 juanoj.
Ŝanhajo ankaŭ havas plejparton de vastan aŭtobuson de la mondon kun preskaŭ unu mil aŭtobusaj linioj, funkciitaj de multenombraj transportadaj firmaoj.[32] Aŭtobusa veturoprezo kostas normale 2 juanoj.
Estas ankaŭ multe de taksioj en Ŝanhajo kaj la taksia veturoprezo havas malaltekostan indicon: 12 juanoj por la unuaj tri kilometroj (16 juanoj post 23:00) kaj po 2,4 juanoj por ĉiu kilometro poste. Tiuj, kiuj ne povas paroli la ĉinan, povas skribi iliajn cellokojn en la ĉina aŭ simple montri mapojn al la taksiistoj; multaj taksiistoj ne povas paroli fremdajn lingvojn.
Vojoj
Ŝanhajo estas integra parto de la superŝosea reto de orienta Ĉinio. Superŝoseo de Nankino (Ŝanhajo -Nanjing Superŝoseo) kaj Hangzhou (Ŝanhajo -Hangzhou Superŝoseo) finas ĉe Ŝanhajo , ebla rekta aliro al malsamaj direktoj de Ĉinio. En la urba centro, estas multenombraj malkavaj superŝoseoj (ĉielvojoj), kiu malpliigas la trafikan premon de normalaj vojoj. Tamen, trafiko en kaj ĉirkaŭ Ŝanhajo estas ofte peza kaj trafikaj blokoj estas ofta dum pelada horo. Sur normalaj vojoj, estas ankaŭ biciklaj irejoj. Sed sur ĉefaj vojoj de multaj urboj, inkluzive de malkava superŝoseoj, bicikloj kaj motorcikloj ne estas permesitaj.
Privata aŭta proprieto en Ŝanhajo ankaŭ estis rapide pliiganta en lastatempaj jaroj. Tamen, nova privata aŭta posedanto devas partopreni en ĉiumonata privata aŭto licenca plata aŭkcio. Ĉirkaŭ 8,000 privataj aŭtaj licencaj platoj estas provizitaj ĉiu-monate kaj nur tiuj "pli riĉaj" proponantoj povas veturi iliajn novajn aŭtojn tuj. Ordinara prezo de ĉi tiu licenca plato estas pri 45,291 juanoj (5,201 Eŭroj) kaj eble fariĝas la plej altekosta peco da ŝtalo en la mondo. La efektivigo de ĉi tiu unika politiko de Ŝanhaja registaro estas subpremi la kreskon de privata aŭta proprieto en la urbo kaj solvi la trafikan obstrukciĝan problemon.[33]
Fervojo
Ŝanhajo havas tri gravajn fervojajn staciojn: Stacidomo Ŝanhajo, Stacidomo Suda Ŝanhajo kaj Stacidomo Ŝanhajo Hongqiao. Ĉiuj tri estas konektitaj al la publikaj transportadaj sistemoj kaj servitaj kiel transportadaj naboj en la fervoja reto de Ĉinio.Du ĉefaj fervojoj intersekcas en Ŝanhajo : Jinghu Fervojo trapasas tra Nankino kaj Huhang Fervojo (Ŝanhajo –Hangzhou). En la proksima estonteco, la Pekino–Ŝanhaja Alta-Rapida Fervojo linio, kiu estas nuntempe sub konstruado,kaj kiu estos aldonita por la servo kaj fariĝos la plej grava alta rapido da rela linio en Ĉinio.
Aero
Ŝanhajo estas unu el la eminentaj aera transportadaj enirejoj en Azio. La urbo havas du komercajn internaciajn flughavenojn: Ŝanhaja Pudong Internacia Flughaveno kaj Ŝanhajo Hongqiao Internacia Flughaveno[34] Ambaŭ flughavenojn proponas enlandan kaj internacian flugojn, servanta pli da ol 71 milionaj pasaĝeroj (Pudong 40.4 milionoj, Hongqiao 31.3 milionoj ) kaj pritraktanta 3.7 milionaj tunoj da kargo (Pudong 3.22 milionaj tunoj, Hongqiao 480 mil tunoj) en 2010.[35]
Bordo ĉe nokto.
Ŝanhajo havas riĉan kolekton de konstruaĵoj kaj strukturoj de diversaj arkitekturaj stiloj. La Kajo, troviĝante ĉe la bordo de la Huangpu Rivero, enhavas riĉan kolekton de frua 20a jarcenta arkitekturo, varianta en stilo de Novklasika arkitektura Konstruaĵo HSBC (Hongkonga Ŝanhaja Banka Kompanio) al la 1925-stilo Paca Hotelo. Nombro de areoj en la eksaj fremdaj cedoj estas ankaŭ bone konservita, plej precipe la Ŝanhaja Franca Koncesio.
Ŝanhajo havas unu el la mondaj plej granda nombro de 1925-stilaj konstruaĵoj rezulte de la konstrua ekprosperiĝo dum la 1920aj jaroj kaj 30aj jaroj. Unu el la plej famaj arkitektoj laborinta en Ŝanhajo estis László Hudec, hungara arkitekto kiu vivis en la urbo inter 1918–1947. Kelkaj de liaj plej rimarkindaj 1925-stilaj konstruaĵoj inkluzivas la Parkan Hotelon kaj la Grandan Teatron. Aliaj eminentaj arkitektoj kiu kontribuis al la 1925-stilo estas Parker & Palmer kiu desegnis la Pacan Hotelon, Metropola Hotelo kaj la Broadway Domegoj kaj aŭstra arkitekto GH Gonda kiu desegnis la Bravan Teatron. La Kajo unua revigligo komencita en 1986 kun nova promenado de la Arkitekto Snoeren, la kompletiĝo estis en la meza 90-a.
Malgraŭ senbrida renovigo, la malnova urbo ankoraŭ retenas kelkajn konstruaĵojn de tradicia stilo, kiel la Yu Ĝardeno, komplika tradicia ĝardeno en la Jiangnan-stilo (stilo de la sudo de Janzio).
En lastatempaj jaroj, granda nombro de arkitekturoj apartaj kaj strangaj, saltis supre en Ŝanhajo. Rimarkindaj ekzemploj de nuntempa arkitekturo inkluzivas la Ŝanhajan Muzeon, Ŝanhajan Grandan Teatron en Popola Placo kaj Ŝanhajan Orientan Artan Centron.
Unu unike Ŝanhajeca kultura elemento estas la Shikumen(石库门) loĝejo, kiu estas du aŭ tri-etaĝa vilaĝdomo, kun la fronta jardo protektita de alta briko muro. Ĉiu loĝejo estas konektita kaj aranĝita en rektaj vojetoj, sciita kiel lòngtang (弄堂), prononcita longdang en Ŝanhaj-dialekto. La enirejo al ĉiu vojeto estas kutime blokita de stila ŝtono arkaĵo. La tutaĵo similas terasajn domojn aŭ urbdomo ofte vidita en Anglo-amerikaj landoj, sed distingita de la alta, peza brika muro antaŭ ĉiu domo. La nomo "shikumen" laŭvorte signifas "ŝtonan tenada pordo", plu-gvidanta al la forta enirejo al ĉiu domo.
La shikumen estas kultura miksaĵo de elementoj trovitaj en Okcidenta arkitekturo kun tradicia sub-jangzio (Jiangnan) ĉina arkitekturo kaj socia konduto. Ĉiuj tradiciaj ĉinaj loĝejoj havis kortojn kaj la shikumen estis neniu escepto. Ankoraŭ, kompromiso kun ĝia urba naturo, ĝi estis multe da pli malgranda kaj provizis "internan rifuĝejon" al la tumulto en la stratoj, permesanta por pluva falo kaj vegetaĵaro kreski libere ene de loĝejo. La korto ankaŭ estas permesita je sunbrilo kaj adekvata ventolado en la ĉambrojn.
La urbo ankaŭ havas kelkajn belajn ekzemplojn de Sovetunio Novklasika arkitekturo. Ĉi tiuj konstruaĵoj estis plejparte starigitaj dum la periodo de la fondiĝo de la Ĉina Popola Respubliko en 1949 ĝis la Ĉinio-Sovetunia Fendo en la lasta 1960aj jaroj. Dum ĉi tiu jardeko, grandaj nombroj de sovetuniaj fakuloj verŝita en Ĉinio por helpi la landon en la konstruo de komunismo stato, kelkaj de ili estis arkitektoj. Ekzemploj de sovetunia arkitekturo en Ŝanhajo inkluzivas kion estas hodiaŭ la Ŝanhajo Internacia Ekspozicio Centro.
La Pudong distrikto de Ŝanhajo montras larĝan gamon de superaltaj ĉielskrapantoj. La plej eminentaj ekzemploj inkluzive de la Jin Mao Domego kaj la pli alta Ŝanhaja Monda Financa Centro, kiu ĉe 492 metroj altaj estas la plej alta ĉielskrapanto en Ĉinio kaj en la mondo. La aparta Orienta Perlo Turo, ĉe 468 metroj, estas troviĝita proksime al urbocentro de Ŝanhajo. Ĝia pli malalta sfero estas nun havebla por vivanta kvaronojn, ĉe tre altaj prezoj. Alia alta leviĝo en la Pudong areo de Ŝanhajo estas la lastatempe finita Evolua Turo. Ĝi staras ĉe 269 metroj.[36]
Ankaŭ en Pudong, la alia Ŝanhaja konstruaĵo vokis la Ŝanhajon Turon,kiu estas konstruanta. Kun alto de 632 metroj (2074 piedoj), la konstruaĵo havos 127 etaĝojn kaj totala etaĝo areo de 380,000 sqm. La Ŝanhaja Turo komencis konstruon en 2008 kaj al kompletiĝo en 2014, ĝi estos la plej alta konstruaĵo en Ĉinio.
Pagodo Longhua
Domego Jinmao
Paca Hotelo
Katedralo Xujiahui
Ekologia protekto
Publika konscio de la medio estas kreskanta kaj la urbo estas investanta en nombro da ekologia protekto. En 2010-jaro, Usono$1 miliarda postpurigo de Suzhou Rivereto, kiu fluas tra la urba centro, estis atendita esti finita en 2008,[37] kaj la registaro ankaŭ provizas instigojn por transportadaj firmaoj investi en LPGaj ( likva naftogaso ) aŭtobusoj kaj taksioj. Aera polucio en Ŝanhajo estas malalte komparita al aliaj ĉinaj urboj, sed la rapida evoluado super la pasintaj jardekoj signifas ke ĝi estas kvieta alto sur tutmondaj normoj, komparebla al Los-Anĝeleso(Kalifornio). La registaro translokigis preskaŭ ĉiuj fabrikoj ene de urbocentro al urbrando de Ŝanhajo aŭ la najbaraj Jiangsu kaj Zhejiang Provincoj en la lastaj du jardekoj. Krome, pluraj parkoj estis konstruitaj en la urbo. Rezulte, aera kvalito de Ŝanhajo estis konstante pliboniganta ekde 1990aj jaroj.[38]
Parko
Parkoj de Ŝanhajo aldonas kelkan ripozejon de la urba ĝangalo. Pro la malabundeco de ludada spaco por infanoj, preskaŭ ĉiuj parkoj havas la sekcion de infanoj. Zhongshan Parko en Urbcentro en Ŝanhajo estas fama por ĝia monumento de Chopin, la plej alta statuo dediĉita al la komponisto en la mondo. Konstruita en 1914 kiel Jessfield Parko, ĝi unufoje enhavas la universitatejon de Universitato de Sankta John, unua internacia altlernejo de Ŝanhajo; hodiaŭ, ĝi estas sciita por ĝia vasta rozo kaj peona ĝardeno, ludada areo de grandaj infanoj kaj kiel la loko de grava translokiga stacio sur la Ŝanhaja metroa sistemo. Unu el la plej nova estas en la Xujiahui Distrikto, Xujiahui Parko, konstruita en 1999, sur la enirejo de la Granda Ĉina Kaŭĉuko Fabriko kaj la EMI Surbendiga Studio (hodiaŭa ĉarma La Villo Rouge restoracio), kun enirejoj ĉe Zhaojiabang Lu kaj en la okcidento ĉe la interkruciĝo de Hengshang Lu kaj Yuqin Lu. La parko havas homfaritan lagon kun ĉiela ponta kurado trans la parko kaj aldonas agrablan senpremiĝon por Xujiahui butikumantoj.
Pro statuso de Ŝanhajo kiel la kultura kaj ekonomia centro de Orienta Azio por la unua duono de la dudeka jarcento, ĝi estas populare vidita kiel la naskiĝloko de ĉio konsiderinte modernon en Ĉinio. Ekzemple, la unua motora aŭto estis veturita kaj la unua trajna vojetoj kaj moderna kloaka kanalo estis aperiĝaj. Ĝi estis ankaŭ la intelekta batalejo inter socialismaj verkistoj, kiu koncentris sur kritika realismo, kiu estis iniciatita de Lu Xun (鲁迅), Mao Dun (茅盾), Nien Cheng kaj la fama franca romano de André Malraŭ, Sorto de Viro kaj la pli "burĝo", pli romantika kaj aesthetically klinita verkistojn, kiel Shi Zhecun (施蛰存), Shao Xunmei (邵洵美), Ye Lingfeng (葉靈鳳) kaj Eileen Chang (张爱玲).
Lingvo
Plej Ŝanhajaj loĝantoj estas la posteuloj de enmigrintoj de la du apudaj provincoj de Jiangsu kaj Zhejiang kiu translokigis al Ŝanhajo en la lasta deknaŭa kaj frua dudeka jarcentoj, regionoj kiuj ĝenerale ankaŭ parolis en Wu dialekto. En la pasintaj jardekoj, multaj migrantoj de aliaj areoj de Ĉinio ne-menciitaj venis al Ŝanhajo por laboro. Ili ofte ne povas paroli la lokan lingvon kaj sekve uzas norman ĉinan lingvon.
La vulgara lingvo, nome Ŝanhaja lingvo estas fakte Ŝanhaja dialekto, nome Wu dialekto, la oficiala lingvo tutlanda estas norma ĉina lingvo. La loka lingvo estas reciproke nekomprenebla kun mandareno kaj estas tiel nedisigebla parto de la Ŝanhaja identeco. La moderna Ŝanhaja dialekto estas bazita sur la Suzhou dialekto de Wu, la prestiĝa dialekto de Wu parolita ene de la ĉina urbo de Ŝanhajo antaŭ la moderna vastigo de la urbo, la Ningbo dialekto de Wu kaj la dialekto de tradiciaj areoj de Ŝanhajo nun ene de la Hongkou, Baoshan kaj Pudong distriktoj, kiu estas simple nomita "本地话" aŭ "la loka dialekto". Ĝi estas influita al malplia etendo de la lingvoj de aliaj apudaj regionoj de kiu grandaj nombroj de loĝantaroj migris al Ŝanhajo pro tio en la 20a jarcento. La populareco de mandareno estas ĝenerale pli alta por tiuj post Liberigo.
Kinarto
Cetere literaturo, Ŝanhajo estis ankaŭ la naskiĝloko de kinejo de Ĉinio kaj teatro. unua mallonga filmo de Ĉinio, La Malfacila Paro (ĉine 難夫難妻, Nanfu Nanqi, 1913) kaj la landa unua fikcia filmo, Orfoj Savi Sian Avon (ĉine 孤兒救祖記, Gu’er jiu zuji, 1923) estis ambaŭ produktita en Ŝanhajo . Ĉi tiuj du filmoj estis tre influaj kaj solidaj. Ŝanhajo kiel la centro de ĉina film-produkto. Filma industrio de Ŝanhajo daŭrigis flore dum la frua 1930aj jaroj, Marilyn Monroe-kiel stelo kiel Zhou Xuan. Alia filma stelo, Jiang Qing, daŭrigis fariĝi edzino de Mao Zedong. La talento kaj pasio de Ŝanhajaj filmproduktantoj sekvis Mondan Militon IIn kaj la Komunistan revolucion en Ĉinio, kaj kontribuis grandege al la evoluado de la Honkonga filma industrio. La filmo En la Humoro por Amo, kiu estis direktita de Wong Kar-wai ( indiĝena Ŝanhajano), prezentas unu tranĉaĵon de la delokigita Ŝanhajana komunumo en Hongkongo kaj la nostalgio por tiu epoko, prezentanta 1940aj jaroj muziko de Zhou Xuan.
Vidu ankaŭ
Muzeo
En Ŝanhajo troviĝas pluraj muzeoj de regiona kaj nacia graveco. La Ŝanhaja Muzeo de arto kaj historio havas unu el la plej bonaj kolektoj de ĉinaj historiaj artefaktoj en la mondo, inkluzive de grava arkeologio ekde 1949. La Ŝanhaja Arta Muzeo, estas proksima al Popola Placo, estas grava arta muzeo tenante ambaŭ konstantajn kaj intertempajn ekspoziciojn. La Ŝanhaja Naturhistoria Muzeo estas granda skalo natura historia muzeo. Krome, estas varioj da pli malgrandaj, specialistaj muzeoj, kelkaj domoj en gravaj historiaj ejoj kiel la ejo de la Provizora Registaro de la Respubliko de Koreio kaj la ejo de la Unua Nacia Kongreso de la Komunista Partio de Ĉinio.
Arto
La Ŝanhaja Lernejo (海上画派, Haishang Huapai, kiu estas mallongigita al 海派, Haipai) estas tre grava ĉina lernejo de tradiciaj artoj dum la Qing-dinastio kaj la tutaĵo de la dudeka jarcento. Sub penoj de mastroj de ĉi tiu lernejo, tradicia ĉina arto atingis alian kulminon kaj daŭrita al la donaco en formoj de la ĉina pentrarto (中国画) aŭ guohua (国画) por mallongigo. La Ŝanhaja Lernejo defiita kaj rompis la tradicion de ĉina arto, dum ankaŭ paganta teknikan omaĝon al la antikvaj mastroj kaj pliboniganta sur ekzistaj tradiciaj teknikoj. Membroj de ĉi tiu lernejo estis memedukita, kiu venis pridemandi ilin tre statusa kaj la celo de arto kaj anticipis la baldaŭa modernigo de ĉina socio. En epoko de rapida socia ŝanĝo, laboroj de la Ŝanhaja Lernejo estis ĝenerale ennoviga, diversa kaj ofte enhavita pripensema, sed tamen subtila socia raportado. La plejbone-sciitaj artistoj de ĉi tiu lernejo estas Qi Baishi (齊白石), Ren Xiong (任熊), Ren Yi (任伯年), Zhao Zhiqian (赵之谦), Wu Changshuo (吴昌硕), Sha Menghai (沙孟海), Pan Tianshou (潘天寿), Fu Baoshi (傅抱石) kaj Wang Zhen(Wang Yiting) (王震). En literaturo, la termino estis uzita en la 1930aj jaroj de kelka Majo Kvara Movado intelektuloj, precipe Zhou Zuoren kaj Shen Congwen, kiel insulta etikedo por la literaturo produktita en Ŝanhajo ĉe la tempo. Ili argumentis ke laŭdire Ŝanhaja Lerneja literaturo estis simple komerca kaj sekve ne antaŭeniris socian progreson. Tio ĉi fariĝis sciita kiel la Jingpai (Beijing Lernejo) kontraŭ Haipai (Ŝanhaja Lerneja) debato.
Songjiang Lernejo (淞江派) estas malgranda pentraĵo lernejo dum la Ming-dinastio. Ĝi estas ofte konsiderita kiel pli fora evoluado de la Wu Lernejo aŭ Wumen Lernejo (吴门画派), en la tiama kultura centro de la regiono, Suzhou. Huating Lernejo (华亭派) estis alia grava arta lernejo dum la meza al lasta Ming-dinastio. Ĝiaj ĉefaj atingoj estis en tradicia ĉina pentraĵo, kaligrafio kaj poezio kaj precipe fama por ĝia Renwen pentraĵo (人文画). Dong Qichang (董其昌) estas unu el la majstroj de ĉi tiu lernejo.
Modo
Alia Ŝanhajaj kulturaj artefaktoj inkluzivas la cheongsam (Ŝanhaj-dialekto: zansae), modernigo de la tradicia ĉino/Manchurian ĉipoo pinjino:(旗袍); garnitura. Tio ĉi kontrastas akre kun la tradicia ĉipao kiu estis desegnita kaŝi la figuron kaj esti portita ĉiaokaze de aĝo. La cheongsam estas en bona ordo kun la okcidenta palto kaj la koltuko, kaj portretis unikan Orientan azian modernon, karakterizante la Ŝanhajan loĝantaron en ĝeneralo. Kiel Okcidentaj modaj ŝanĝoj, la baza cheongsam desegno estas ŝanĝita, ankaŭ, enkondukante altan-koluman kaj senmanikajn vestojn. La moda industrio estis rapide revigliganta en la pasinta jardeko. Kiel arkitekturo de Ŝanhajo, lokaj modaj designantoj strebis krei fuzion de okcidenta kaj tradiciaj desegnoj, ofte kun ennovigaj, se sendisputigaj rezultoj.
Tutmonda evento
Ŝanhajo gastigis nombron de mondaj eventoj, inkluzivde de la 2007 Somera Speciala Olimpiko kaj Viva Tero koncerto.[39] La Ŝanhaja Internacia Filma Festivalo estas okazigita ĉiujare en la urbo. La urbo estis la gastiganto de la Ekspozicio 2010 Foiro de Mondo inter la 1-a majo kaj la 31-a oktobro 2010. La Ekspozicio 2010 estis okazigita sur ambaŭ bordoj de la rivero Huangpuo. Ĝi estis grava Monda Ekspozicio en la tradicio de internaciaj foiroj kaj ekspozicioj, la unua ekde 1992. La temo de la ekspozicio estis "Pli Bona Urbo – Pli Bona Vivo" kaj signifas nova statuso de Ŝanhajo en la 21a jarcento kiel la "sekvanta granda monda urbo".[40]. Ĝi havis la plej grandan nombron de landoj partoprenantaj kaj estis la plej altekosta Ekspozicio en la historio de la foiroj de la mondo. La Ŝanhaja Monda Ekspozicio estis ankaŭ Justa ejo de la plej granda Mondo iam ajn ĉe 5.28 kvadrata km.[41]
Ŝanhajo estas sanktejo de la ĉina monderna sperto.Diversaj sportaj lernejo estis establitaj de 1920,kaj diversaj libroj estis eldonitaj tiam.
Ŝanhajo estas ankaŭ hejmo al nombro de profesiaj sportaj teamoj, inkluzive de
- Ŝanhajo Shenhua de la Ĉina Supera Ligo,
- La Ŝanhajaj Ŝarkoj de la Ĉina Korbopilko Asocio.
Yao Ming estas fama ludanto de korbopilko ne nur en Ŝanhajo, ankaŭ en la mondo.
- Ĉinia Drako de Azia Ligo Glacia Hokeo
- La Ŝanhajaj Oraj Agloj de la Ĉinia Basbalo Ligo.
Liu Xiang estas alia fama sportisto por 110 metra hurdo.
La urbo ankaŭ gastigis la Formulon Unu Ĉina Granda Premio ĉe la Ŝanhaja Internacia Cirkvito je ĉiu jaro ekde 2004.
Ŝanhaja manĝaĵo estas nomita本帮菜(pinjino=běn bāng cài),kun gustumo sukero. Ĝenerale Ŝanhajano emas meti sukeron en manĝaĵojn. La plej famaj manĝaĵoj estas Fritita Mantoo (生煎馒头) Vaporumileta Baŭzio (小笼包) Songgao(松糕) Fritita Novjara Kuko(炒年糕).Kaj pro tio,ke multe da enmigrintoj alvenis, ili ankaŭ kunportas siajn hejmlokajn manĝaoĵojn enlandajn kaj eksterlandajn.
Vaporumileta Baŭzio
Fritita Mantoo
Songgao
Fritita Novjara Kuko
La urba esperantista organizaĵo Ŝanhaja Esperanto-Asocio aktivas ekde la 1910-aj jaroj.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads