epika poemo de Adamo Mickiewicz, pola nacia eposo From Wikipedia, the free encyclopedia
Sinjoro Tadeo aŭ lasta armita posedopreno en Litvo. Nobelara historio de la jaroj 1811 kaj 1812 en dekdu libroj verse (pole Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem) estas pola nacia eposo de Adam Mickiewicz skribita en la jaroj 1832-1834 en Parizo. Ĝi konsistas el dekdu libroj skribitaj per 13-silabaj versoj.
| Pan Tadeusz | |||||
|---|---|---|---|---|---|
_(cropped).jpg) | |||||
| epopeo • literatura verko | |||||
| Aŭtoroj | |||||
| Aŭtoro | Adam Mickiewicz | ||||
| Lingvoj | |||||
| Lingvo | pola lingvo | ||||
| Eldonado | |||||
| Eldondato | junio 1834 | ||||
| Loko | Parizo | ||||
| Eldonejo | Aleksander Jełowicki | ||||
| Ĝenro | epiko • epopeo | ||||
| Loko de rakonto | Pollando | ||||
| |||||
| |||||
La libron tradukis al Esperanto Antoni Grabowski en 1918 "Elektinte unu el la plej karakterizaj pecoj de la pola literaturo, li liveras al ni mirindan ĉefverkon. Traduki ĉi tiun dekmilversan poemon estis titana laboro. G. povis liveri fidelan tradukon de l' originalo, ĝin sekvante preskaŭ laŭverse." [1] Tiu traduko estis unu el plej elstaraj verkoj de la komenca literaturo en Esperanto.[2]
Priskribitaj eventoj daŭras kvin tagojn en 1811 kaj unu tagon en 1812. Tiama Respubliko de Ambaŭ Nacioj, Pola-Litova ŝtato estas dispartigita inter tri regnoj: Rusia imperio, Prusio kaj Aŭstrio. Pollando malaperis en politikaj mapoj de Eŭropo, malgraŭ ke en 1807 Napoleono en prusia parto kreis Varsovian Dukejon.
La eventoj de la libro okazas en rusia parto de disigita lando, en Litvo, en vilaĝo Soplicovo. Pan Tadeusz temas pri du nobelaraj familioj - Soplica kaj Horeŝko, kaj pri amo de du gejunuloj el ambaŭ familioj - titola persono Tadeo Soplica kaj Zosia el Horeŝkoj. La flanka temo estas ribelo de nobelaro kontraŭ rusaj okupantoj (Mickiewicz skribis sian eposon en ekzilo en Parizo, do cara cenzuro lin ne atingis; malgraŭ tio, la libro estis en la imperio malpermesita).
Nobelaro estas kolektiva rolulo. Ĉefaj roluloj estas:
Krom dekdu libroj de Mickiewicz, estis ankaŭ skribita la dektria libro - ĝi estas pornografia parodio de la epopeo. Kiel aŭtoro ofte estas opiniata Aleksander Fredro sed pli probable verkis ĝin Włodzimierz Zagórski (1834-1902). La libro enhavas skribstilon de Mickiewicz, sed estas plena da fivortoj. Ĝi priskribas nokton post geedziĝa ceremonio de Tadeo kaj Zosia.
| Lingvo | Dato |
|---|---|
| germana | 1836 |
| franca | 1844 |
| belorusa | 1859, 1929 |
| itala | 1871 |
| rusa | 1875 |
| ĉeĥa | 1882 |
| angla | 1885 |
| hispana | 1885 |
| kroata | 1893 |
| bulgara | 1901 |
| esperanto | 1918 |
| finna | 1921 |
| hebrea | 1921 |
| litova | 1924 |
| ukraina | 1927 |
| japana | ĉ. 1930 |
| jida | 1939 |
| serba-kroata | 1951 |
| kartvela | 1953-55 |
| ĉina | 1955 |
| rumana | 1956 |
| hungara | 1957 |
| dana | 1958 |
| slovaka | 1962 |
| latva | 1964 |
| slovena | 1974 |
| sveda | 1998 |
| nederlanda | 2003 |
| korea | 2005 |
| vjetnama | 2008 |
| kaŝuba | 2010 |
La unua filma adapto estis kreita en la jaro 1928. En 1999 Andrzej Wajda reĝisoris la filmon Pan Tadeusz kiu atingis grandan sukceson en Pollando.
Roman Dobrzyński, en sia artikolo Sinjoro Tadeo parolas Esperante,[3] parolas pri Sinjoro Tadeo kiel la ĉefverko de Adam Mickiewicz (Adam Mickjeviĉ) pri junulo Tadeusz Soplica (Tadeuŝ Soplica) kiu flirtas, fuĝas eksterlanden kaj revenas kun la napoleona armeo. Mickiewicz planis verki nur "idilian rememoraĵon", sed poste li "modifis la enhavon" por malfermi "la perspektivon de la nacia sendependiĝo", tio estas la verko iĝis nacia epopeo. Tiukadre la eseisto resumas la biografion de Mickiewicz kadre de la historia kaj politika fono de sia vivo. La verko estas komponita de 8600 versoj, verkitaj inter 1832 kaj 1834. Ĝi estis tradukita de Antoni Grabowski en kontakto kun Zamenhof, same kiel ekzistas 78 tradukoj en 30 lingvoj, kaj adaptita al kino fare de la pola reĝisoro Andrzej Wajda uzanta "850 versojn, do apenaŭ dekonon de la tuto". La filmo estis subtekstigita en Esperanto uzante la tradukon de Grabowski.[4]
Tiu verko estas (tute aŭ parte) entenata en la rete alirebla Tekstaro de Esperanto.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
