Franca verkisto kaj biologo, (1894 - 1977) From Wikipedia, the free encyclopedia
Jean ROSTAND, naskiĝis en Parizo je la 30-a de oktobro 1894, filo de la teatraĵisto Edmond Rostand kaj de la poetino Rosemonde Gerard, mortis en Ville-d'Avray je la 4-a de decembro 1977 en profunde malespera kaj malvigla stato, estis franca verkisto kaj biologo.
 |
Por samtitola artikolo vidu la paĝon Jean Rostand (Tramtransporto en Parizo). |
| Jean Rostand | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Persona informo | |||||
| Jean Rostand | |||||
| Naskonomo | Jean Edmond Cyrus Rostand | ||||
| Naskiĝo | 30-an de oktobro 1894 en 17-a arondismento de Parizo | ||||
| Morto | 4-an de septembro 1977 (82-jaraĝa) en Ville-d'Avray | ||||
| Tombo | cimetière de Ville d'Avray (fr)   vd | ||||
| Lingvoj | franca vd | ||||
| Ŝtataneco | Francio vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Parizo vd | ||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Rostand family vd | ||||
| Patro | Edmond Rostand vd | ||||
| Patrino | Rosemonde Gérard vd | ||||
| Gefratoj | Maurice Rostand vd | ||||
| Edz(in)o | Andrée Mante (en) vd | ||||
| Profesio | |||||
| Alia nomo | Jean Sokori vd | ||||
| Okupo | filozofo verkisto biologo historiisto vd | ||||
| Laborkampo | Biologio vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | L'Aventure humaine ❦ Esquisse d'une histoire de la biologie vd | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Naskita en riĉa burĝa medio (kiun li poste akre kaj lertironie kritikos en siaj junec-verkoj), li pasigas sian infanaĝon en la kampara medio de Cambo-les-Bains (Eŭskio) kaj malkovras dekjaraĝe la verkon de Jean-Henri Fabre, kio decidas pri lia alvokiĝo. Li iĝas memstara esploristo (en la jaroj 1960 li estis eble la plejlasta sciencisto laboranta ne kadre de universitataj skipoj aŭ esplor-instituto sed sola en la propra domo), studas Genetikon, kaj verkas librojn.
Li diris pri sia intelekta historio: "Mi dirus, ke mi estis unue instigita de la kritikema observado al socia medio, poste de socio mi iris al mi-mem, poste de mi-mem al scienco; fine de scienco mi revenis al homo." Ja kritikema observanto al socia medio: "Kvankam ananta je klaso de privilegiuloj, rezulte de kulposento mi ĉiam emis pravigi la malsuperulon kaj min meti je ties flanko": tial li verkas sinsekve La reveno de la malriĉuloj (1919), Dum ni ankoraŭ suferas (1921) librojn denuncantajn la militon kaj la sanktecon de vivo, La leĝo de la riĉuloj (1920) (feroce la 26-jara aŭtoro analizas la kruelecon de la posedantoj kaj "alvenintuloj"), Juliano aŭ konscienco (1928), La Familipatriotoj kaj aliaj eseoj pri burĝa mistiko (1925). Entute liaj junecverkoj estos dek, publikigitaj inter 1919 kaj 1931. Tiuj libroj konsistigas drastan satiron (kaj ĝuege fajnan kaj efikan Voltaire-ecan stil-ekzercon) atakantan la malvirtojn, la ridindaĵojn, la maljustojn. Miksiĝis kun la serioza mordkritika tono la ironiaj kaj akrevidaj aludoj, la ruiniganta ridindigo, farso kaj bufonaĵo. Jean Rostand kondutas samtempe prokuroro kiu estas ankaŭ sagaca, klarvida kaj cinika observanto. La burĝa egoismo kaj ĉiu maljusteco naŭzas lin. Pliploste li ĉiam emos kompreni la homojn, partopreni je la doloroj homaj.
Post Hiroŝimo li draste kaj decidiĝeme militis kontraŭ atombombon, kaj fariĝis honorprezidanto de la movado kontraŭ atomarmiloj.
Dum liaj originalaj sciencaj esploroj precipe temas pri amfibioj, li inventis la glacibano, kiu duobligas la kromosomaron, sed li ankaŭ malkovris la "kontraŭfrostajn" proprecojn de glicerino, kio ebligas al li inventi metodojn por konservi spermon kaj sangon. Jean Rostand multe pli famas pro sia vulgariga verkaro. Lia unua libro, Les Chromosomes artisans de l’hérédité et du sexe (1928), havas grandan sukceson, relative neatenditan por pure informa libro. Rostand sentas la utilon de scienca inicio plidaŭriganta la lernejan instruadon. Jen la starto; publikiĝos trideko da volumoj kaj multaj artikoloj, biologiaj problemoj, bestaj vivoj, biografioj de serĉanto de la vero, la rolo de biologio en la vivo, k.t.p. Por plibonigi la socion kaj samtempe konservi la socialan kadron, la homo ŝanĝendas. Sed kio estas la homo? La biologo helpos la moraliston respondi la demandon; el tio ekestas nova verkaro: Pensées d’un biologiste (1940), Nouvelles Pensées d’un biologiste (1947), Ce que je crois (1953), Carnet d’un biologiste (1959), Inquiétudes d’un biologiste (1959), Espoirs et inquiétudes de l’homme (1966). Li advokatas biologian moralon, ĉar "la biologie est à la base de toute méditation sérieuse sur la condition humaine". ("La biologio estas je la bazo de ĉiu serioza meditado pri la homa stato"). Li deziris, ke "chaque citoyen ajoutât à sa maturité politique une sorte de maturité biologique " ("ĉiu civitano aldonu al sia politika maturo ian biologian maturon"), por ke li povu valide prononci sin pri la homa estonteco. La tri ordonoj de lia biologia moralo estas: Mater en soi la brute, dépasser l’enfance, échapper à la névrose ("Mastri en si mem la bruton, preterpasi infanecon, eskapi al neŭrozon"), La générosité, le dévouement, le don de soi qui permettent à l’être humain de se hausser, de s’agrandir, d’accroître son humanité ("Oferemo, dediĉo, la sindonaco, kiuj permesas al la homo leviĝi, kreski, por pliigi sian humanecon") devus esti la fina celo de ĉiu moralo. Ekde la komenco de la sesdekaj jaroj li malkaŝis kun klarvido la ĉefajn kaŭzojn de la bankroto de la nuna civilizacio, qui n’a pas su donner un sens à son savoir, un but à sa puissance, un idéal à sa liberté ("Kiu ne sciis doni signifon al sia scio, celon al sia potenco, idealon al sia libereco").
Li timis ekeston de socio tro racia, tro prudenta, kiu emus taksi la "kvoto da protektado kaj sanzorgoj" indaj je ĉiu unuopulo, kaj akceptus eŭtanazion.
La tuta verko de Jean ROSTAND mergiĝas en strebo al vero, nur la vero, kiom ajn malagrabla ĝi povas esti (ekzemple, intervjuita pri morto, li respondis, ke kiel sciencisto li rigardas ĝin normala, sed kiel homo li sentas ĝin plu kiel neeltenebla skandalo).
citaĵo el li:
 |
|
Sciencisto, pensisto kaj ateisto, Jean ROSTAND estas inter la noblaj spiritoj de la 20-a jarcento. Li havis tempon koni la ekantan ekologian movadon kaj la juneco-ribeloj de la jaroj 70-aj, pri kiuj li sentis grandan simpation.
Li parolis favore al Esperanto[1]
|
|
Kun motivo de la publikigado de sia libro "Tio, kion mi kredas," li diris:
|
|
|
|
Tradukita esperanten:
en la enkonduko de tiu traduko li skribis:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
