Conrad Celtis
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Conrad CELTIS, ankaŭ Celtes, familinomo vere Pickel, Bickel, (naskiĝis la 1-an de februaro 1459 en Wipfeld, mortis la 4-an de februaro 1508 en Vieno) estis germana humanisto kaj poeto novlatina. Li estis unu el ĉefaj figuroj de la Germana Renesanco.
| Conrad Celtis | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 1-an de februaro 1459 en Wipfeld | ||||
| Morto | 4-an de februaro 1508 (49-jaraĝa) en Vieno | ||||
| Mortis per | Sifiliso  vd | ||||
| Tombo | Stefana Katedralo vd | ||||
| Lingvoj | latina vd | ||||
| Ŝtataneco | Germanio vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Hajdelbergo Universitato de Kolonjo Jagelona Universitato vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | bibliotekisto historiisto matematikisto poeto verkisto universitata instruisto filozofo vd | ||||
| Aktiva en | Vieno • Ingolstadt • Krakovo • Leipzig • Erfurto vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Destinite fariĝi vitkultivisto, li fuĝis de hejme kaj studis ekde 1477 en Kolonjo, ekde 1484 (ĉe Rudolf Agricola) en Heidelberg. Post ties morto (1485) li vivis kiel ĉirkaŭmigranta humanisto. Li docentis en Erfurto, Rostock kaj Leipzig, kie li eldonis - je la miro de ĉiuj - sian unuan verkon Ars versificandi et carminum. Poste li turneis en Italujo, kie li renkontis la anojn de la Platona Akademio de Pomponius Laetus: tio instigis lin fondi similajn akademiojn en Germanujo. Reveninte li faritis en Nürnberg fare de imperiestro Frederiko la 3-a poeto laŭrokronita. Li estis la unua germano al kiu estis aljuĝita tioma honoro.
Ĉirkaŭ Pasko de 1489 li alvenis en Krakovo kaj fondis surloke la societon Sodalitas litteraria Vistulana. Post tio li vizitis la urbojn Prago, Olomouc, Buda, Vieno, Regensburg, Nürnberg, Tübingen, Heidelberg kaj Mainz por unuigi ĉie la amikojn de la humanisma movado. En Buda li fondis la ligon Sodalitas litteraria Hungarorum kiu translokitis en 1494 Vienon kaj nome ŝanĝiĝis al Sodalitas Danubiana. En Mainz naskis en 1491 la asocio Sodalitas Rhenana (omaĝe al li ankaŭ nomita Celtica).
De 1492-97 li instruadis en Ingolstadt, kun pluraj interrompoj. Ekde 1497 li agadis ĉefe en Vieno, kien estis vokinta lin imperiestro Maksimiliano la 1-a kiel profesoron de retoriko kaj poetiko.Tie ĉi, ĉe la kortego, okazis ankaŭ la unuaj surscenejigoj de teatraĵoj latinlingvaj. Kiam inaŭguris Lia imperiestra moŝto en 1502 la societon Collegium poetarum et mathematicorum Celtis nomumitis ties estro kun la rajto kroni poetojn.
Kiel instruisto li enkondukis modernajn instrumetodojn kaj purigis la stilon de la latina. Li propagandis legi la klasikajn aŭtorojn romiajn kaj helenajn sed subtenis ankaŭ la lernigon de realaĵoj (precipe historiaj kaj topografiaj). Kiel latinlingva poeto li superis ĉiujn antaŭulojn en Germanujo; li skribis odojn (Odarum libri IV, Strasburgo 1513), elegiojn (Amorum libri IV, Nürnberg 1502), epigramojn (kvin libroj; eldonitaj en Berlino en 1881), drampoemojn kaj nefinverkitan epopeon Theodoriceis.
Kiel esploristo li trovis en la monaĥejo Sankta Emmeram en Regensburg la verkojn de la monaĥino Hrosvitha kaj eldonigis ilin (Nürnberg 1501) kaj same en la monaĥejo de Ebrach la poemon Ligurinus sive de rebus gestis Friderici primi imperatoris libri X (Augsburg 1507). Menciindas inter liaj reserĉobjektoj memkompreneble ankaŭ la famekonata mapo de la Romia Imperio kiun li prizorgenda lasis al Konrad Peŭtinger, la t.n. Tabelo de Peutinger.
Kiel preparaj laboroj al la planita verko Germania illustrata aperis Germania generalis kiel ankaŭ lia ununura historia verko en proza stilo, nome De origine, situ, moribus et institutis Norimbergae libellus. Liaj eldonoj de klasikaj verkistoj estas hodiaŭ certe malnoviĝintaj, tamen ege furoris tiutempe.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
