rodzina

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *rodina. By surface analysis, ród +‎ -ina. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔd͡ʑina/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔd͡ʑina/

Noun

rodzina f

1. (attested in Greater Poland) family (people of the same ancestor)
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 31, 3:

     Wrocz szø do zemye swich oczczow a k swey rodzynye (ad generationem tuam)

     [Wroć się do ziemie swych oćcow a k swej rodzinie (ad generationem tuam)]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 29v:

     Cognatio magschafft rod vel rodzyną

     [Cognatio magschafft rod vel rodzina]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 95v:

     Parentela rodzyną

     [Parentela rodzina]

2. (attested in Lesser Poland) parents (mother and father collectively)
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, Lesser Poland, page 55:

     Aczby kto dzewką... kromye woley rodzyny (sine voluntate parentum) zgwalczyl

     [Aczby kto dziewkę... kromie wolej rodziny (sine voluntate parentum) zgwałcił]

3. forefathers
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 34:

     Ale to dostoyenstvo pyrva nascha rodzyna (primi... parentes) svym przestąpyenym straczyly

     [Ale to dostojeństwo pirwa nasza rodzina (primi... parentes) swym przestąpienim stracili]

4. origin
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 4:

     Gdyby kthory myal vkazacz szwoge rodzyną (suam nationem seu legitimitatem) albo malzenszkye stadlo, temv moze kaszdy przyrodzony gego przyyaczel... pomocz przygacz

     [Gdyby ktory miał ukazać swoję rodzinę (suam nationem seu legitimitatem) albo małżeńskie stadło, temu może każdy przyrodzony jego przyjaciel... pomoc przy[się]gać]

5. gender, sex
   • 1874-1891 [1453], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXV, page 210:

     Dzewko, przymy thakye omyszly gospodzyna..., thym szya thwa rodzyna nyczgey nye poszkodzy

     [Dziewko, przymi takie omysły Gospodzina..., tym się twa rodzina nicej nie poszkodzi]

Descendants

• Polish: rodzina
• Silesian: rodzina

References

• Boryś, Wiesław (2005) “rodzina”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “rodzina”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “rodzina”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “rodzina”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “rodzina”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Polish Wikipedia has an article on:

rodzina

Wikipedia ^pl

Etymology

Inherited from Old Polish rodzina. By surface analysis, ród +‎ -ina.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /rɔˈd͡ʑi.na/

• (Middle Polish) IPA^(key): /rɔˈd͡ʑi.na/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ina
• Syllabification: ro‧dzi‧na

Noun

rodzina f (diminutive rodzinka, related adjective rodzinny, abbreviation rodz.)

1. family (parents and children together)
2. family (lineage)

   Synonyms: familia, ród

3. family (group of people who are not related to each other, but connected by religious or ideological ties)
4. family (group or aggregation of things classed together as kindred or related from possessing in common characteristics which distinguish them from other things of the same order)
   1. (linguistics) family (group of languages believed to have descended from the same ancestral language)
   2. (biology, taxonomy) family (category in the classification of organisms, ranking below order and above genus; a taxon at that rank)
   3. (music) family (group of instruments having the same basic method of tone production)
5. (obsolete) homeland

   Synonym: ojczyzna

6. (obsolete, in the plural) birthday

   Synonym: urodziny

7. (Middle Polish) inmates; coinhabitants

   Synonym: współmieszkańcy

Declension

	singular	plural
nominative	rodzina	rodziny
genitive	rodziny	rodzin
dative	rodzinie	rodzinom
accusative	rodzinę	rodziny
instrumental	rodziną	rodzinami
locative	rodzinie	rodzinach
vocative	rodzino	rodziny

Declension of rodzina

Derived terms

nouns

• rodzina nuklearna
• rodzina patchworkowa
• Święta Rodzina

 

proverbs

• z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu

 

verbs

• rodzina się powiększyła pf, rodzina się powiększa impf
• wejść do rodziny pf, wchodzić do rodziny impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), rodzina is one of the most used words in Polish, appearing 28 times in scientific texts, 27 times in news, 26 times in essays, 21 times in fiction, and 29 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 131 times, making it the 462nd most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

References

1. Ida Kurcz (1990) “rodzina”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 495

Further reading

• rodzina in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rodzina in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rodzina”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “RODZINA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 11.07.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rodzina”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rodzina”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rodzina”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 550

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish rodzina. By surface analysis, rōd +‎ -ina.

Pronunciation

• IPA^(key): /rɔˈd͡ʑi.na/
• Rhymes: -ina
• Syllabification: ro‧dzi‧na

Noun

rodzina f (diminutive rodzinka)

1. family (parents and children together)

   Synonyms: familijŏ, klan, rōd

2. property (object of ownership)

   Synonyms: gospodarka, gospodarstwo, statek

Declension

	singular	plural
nominative	rodzina	rodziny
genitive	rodziny	rodzin
dative	rodzinie	rodzinōm
accusative	rodzinã	rodziny
instrumental	rodzinōm	rodzinami/rodzinōma
locative	rodzinie	rodzinach
vocative	rodzino	rodziny

Declension of rodzina

Further reading

• rodzina in silling.org